De Vlaamsche Gids. Jaargang 30

[p. 573]

Van den hak op den tak

Antoine Clesse en Caroline Popp

In dat zelfde boek vindt men den tekst van de ‘couplets chantés par l'auteur au banquet donné, par la presse belge, le 8 mai 1887, à l'occasion du 50e anniversaire du Journal de Bruges, dont Madame Popp est le rédacteur en chef’.

Ik kan me voorstellen, hoe het refreintje door iedereen werd meegezongen:

‘Tous nous admirons l'écrivain,
Et tous nous honorons la femme’.

Maar wat ik me niet kan voorstellen zijn de gedachten en gevoelens van de Brugsche grootmoeder en schrijfster, terwijl ze op dit banket was en daarna toen ze van den nationalen chansonnier op 24 Juni 1888 (of een dag later; want ik weet niet hoe de postdienst toen werkte) zijn boek ontving met de volgende opdracht: ‘à Madame Caroline Popp, affectueux souvenir d'un vieux et toujours meilleur ami’...

Had de lof van Victor Hugo haar verwend, twintig jaar vroeger; was ze te oud en te moe geworden (ze stierf drie jaar later)? In elk geval, ze liet het boek onopengesneden. En vijftig jaar later ontfermde ik er mij over, kocht het van een Brugschen antiquair en sneed het open in haar plaats. - Js.

De kool en de rups

- ik verveel me, zei de kool.

- Scheelt er niets anders, zei de rups. Ik zal je kittelen.

En ze vrat de kool uit tot in het hart. - N.

De twee paarden

- Ik heb mijn ruiter in het zand doen bijten. Het wordt tijd dat het paard ontvoogd worde. Waarop wacht ge, broeder, om uw juk af te gooien?

- Welke dag zijn wij vandaag? Dinsdag? Ik doe het morgen.

- Waarom niet nu?

- Op Dinsdag krijgen we dubbele portie haver en hooi. - N.

De fabel der leeuwen

- Gegroet Atlas! Een antilope zwerft in de nabijheid!

- Achtervolg ze, meester Terreur. Ge hebt een kroostrijk gezin!

- Ik heb dezen nacht gejaagd. Mijn familie is verzadigd!

- Oh... Ik wacht tot er een kudde komt.

Uit hunne maag steeg een gerommel dat ze door knipoogen tevergeefs poogden te bedwingen. - N.

[p. 574]

Standpunten

- Ik zweef graag in de wolken, vooisde Hinderyckx.

- En ik stamp gaarne met mijn klompen op den grond, spotte Winderyckx.

Gehinderd beet H. van zich af: - Ik weet het, jij vindt er een sarrend genoegen in, Pegasos als vigilantpaard in te spannen en hem voor ‘knol’ uit te schelden!

- En jij, beet W. terug, jij speelt liever voor een of anderen Bijbelschen profeet, die zijn zonnewagen door den cosmos jaagt. Jij wil je prozaïsch paardje tot den adelstand van ‘ros’ verheffen.

-Jij maakt het edele vulgair.

- En jij denkt het vulgaire te adelen. Devalueeren of diviniseeren, allebei boerenbedrog. Er is alleen dit verschil tusschen ons: jij weet niet dat je bedriegt, ik wel. - Js.

Jan Walravens, de toovenaar

Te Gent, voor de leden van leesclub ‘Boekuil’ over de moderne literatuur ‘van Rimbaud tot Faulkner’ sprekend, had Jan Walravens het op zeker oogenblik over ‘le petit choc surréaliste’. Iedereen luisterde aandachtig, tot zelfs een levensmoede lamp, die genoeg had van hangen en branden en Walravens' woorden wilde onderlijnen met een petit choc très réaliste, door op het realiteitsplan vol overtuiging te barsten en gansch haar glazen woning met annexen in haar val en uitspatting mede te sleuren.

Moraal: Ga nooit onder een lamp zitten, vooral als er over existentialisme, magisch realisme en andere litteraire tooverij wordt gesproken; want zelfs de sluimerende en zoogezegd levenlooze dingen beginnen dan onrustig te worden. - Js.

Antoine Clesse en de atomen

Onlangs meende een vriend van mij de oorspronkelijkheid van een gedicht van hem te moeten verdedigen door er met kinderlijke vooringenomenheid op te wijzen, dat hij ‘voor het eerst de atoomkracht in de Vlaamsche poëzie had aangewend’, d.w.z. er over gerept had. Dergelijke oorspronkelijkheid liet ik dan ook graag het monopolium van hoogerbedoelden vriend, en ik dacht er niet meer aan. Tot ik gisteren, achteloos snuffelend in een pakje oude drukwerken, Antoine Clesse's ‘Nouvelles chansons et poésies’ op den kop tikte. Een elektrische schok doorzinderde mij; want daar zag ik op blz. 82 een liedje op ‘Les Atomes’. Met de zangwijze er dan nog bij. En zelfs met den datum: November 1872.

Daar was die oude ‘pompier’ Clesse, feitelijk armurier et chansonnier (en Béranger in het rijk zijner eigen illusies) mijn vriend 74 jaar te vroeg en te vlug af geweest. En ik schrijf hier een paar regels over, uit Clesse's liedje, opgedragen

[p. 575]

aan zijn vriend Henri Adan, die hem ‘son remarquable travail intitulé: Le microscope’ had geschonken:

‘Mon cher ami, tu connais les atomes:
Ils sont, entre nous, méchants comme les hommes’.

Het is natuurlijk geen Vlaamsche poëzie, heelemaal geen poëzie zelfs.

Hugo van den Abeele

In de heerlijke streek tusschen Gent €n Deinze, waaraan zoovele bekende Vlaamsche kunstenaarsnamen zijn verbonden, leeft Hugo Van den Abeele, met zijn drie eeretitels, die nobeler klinken dan die van heel wat aristo's: zoon van Albijn Van den Abeele, gemeentesecretaris van Sint-Martens-Latem, eereburger van de stad Deinze. Er zijn kleine steden met groote manieren, die niet wachten op een oorlog en een bevrijdenden Poolschen of Britschen generaal om een burgerschap (zonder belastingsverplichtingen!) te verleenen. Hugo Van den Abeele, die over de geschiedenis van Deinze reeds menige bladzijde schreef, eert volgens alle regels der locale geschiedschrijving de stad die hem vereert. Zijn jongste pennevrucht, die hij in het zweet zijns aanschijns en in het stof der archiefstukken koesterde, heet: ‘Geschiedenis der Rederijkerskamer, met zinspreuk Geen Konst zonder Nijd’. Het boek bevat tal van interessante bijzonderheden, die niet alleen Deinze maar de gansche Vlaamsche tooneelbeweging aanbelangen. Wie zich voor dergelijke speciale monografieën niet kan warm maken, en onberoerd blijft bij het lezen van zekere namen, opschriften, aanplakbrieven, toespraken en gelegenheidsrijmen, is geen Vlaming en verdient zelfs het burgerschap van Zoetenaaie niet. - Js.

Terug tot Conscience

Als we wat te veel hypermoderne romans en kortverhalen hebben gelezen, die geest en gemoed voortdurend op koortshoogte houden, moeten we durven terug gaan naar het romantisch-naïeve boek. ‘De Sikkel’ en ‘Standaard-Boek-handel’ zijn ook deze meening toegedaan en daarom zenden zij thans een nieuwe Conscience-reeks in het licht. ‘De Loteling’ zet de serie in. Conscience is onze Mathusalem, voorbestemd om even lang te leven. Ondanks alle globetrotterij dient de gunst niet te worden versmaad, zoo nu en dan nog eens bij zijn haard te mogen aanzitten en te luisteren naar die boeiende, aartsvaderlijke stem. Alle spot en scepticisme laten we voor een tijdje varen om weer zuiver kind te zijn.

Verwende lezer, neem dit boek nog eens ter hand, voor de menschelijke ontroering, voor het charme van de gevoels- en stijloverdrijving, om wat u scheidt van en wat u nog bindt aan Jan en Trien; en waar het u te bar, te sterk of te naïef wordt, keep smiling! - Js.

[p. 576]

Over filozofie

Hinderyckx en Winderyckx hadden het over werken van professoren in de wijsbegeerte, die daarom nog geen filozofen zijn, meende H.

- Alleszins handelaars in de wijsbegeerte, lachte W.; als zij geen wijsheid aan den man brengen, dan toch cursussen voor de studenten.

- Ik waardeer vooral iemand als Edg. de Bruyne, om zijn stevigen constructieven arbeid, zei H.

- Ik waardeer hem ook; maar hij is me te droog, wedervoer W. Ik hou meer van een Gaston Colle, die al keuvelend en vlinderend filosofeert.

- Ik lees thans een R.K. ‘Inleiding tot de Wijsbegeerte’, van dr. L. De Raeymaeker (Uitg. Pantheon, Antw.), meldde H.

- waar Leuven triomfeert en Brussel wordt doodgezwegen, onderbrak W.

- zelfs Colle, van Gent, wordt niet vernoemd.

- Natuurlijk: de filozofen vinden hem een literator en de literatoren beschouwen hem als een filozoof; maar hij blijft mijn man.

- Toch zou ik je aanraden, W., het eens door te werken; want die lui kennen alleszins de kunst om, betoogend voor eigen winkel, zeer bevattelijk te zijn.

- Inderdaad, uiterst gevatte en aartsbehendige propagandisten. Maar ik laat me niet vangen, ik zal bij de lectuur mijn waarheid wel lezen tusschen hun neothomistische regels.

(Een week later, toen beiden het hadden gelezen en begonnen te verteren).

H. - Ik heb het overzicht van het wijsgeerig domein en dit over de geschiedenis der wijsbegeerte graag gelezen.

W. - En mij heeft vooral het derde deel, de inleiding tot het wijsgeerig leven, geïnteresseerd. Daar komt de theologische aap het meest uit de filozofische mouw. Dat zijn geen vlinders à la Colle, mijn waarde Hinderyckx, maar mieren; wat een wroeters, wat een delvers, wat een organisators, wat een leger van geestelijke gendarmes. En is het jou niet opgevallen, dat in de wijsbegeerte alles ‘inleiding’ is? Die menschen doen niets anders dan deurtjes en poortjes openen.

H. -... waar God of de Waarheid uit te voorschijn treedt en ons allen blind slaat, de filozofen incluis; wij, mieren, mollen, muggen: menschen. - Js.