De Vlaamsche Gids. Jaargang 30

[p. 250]

Bert Decorte

HET is zeer spijtig voor de Vlaamsche poëzie en voor de poëzie tout court, dat hier te lande zoo weinig omslag werd gemaakt van Bert Decorte's jongste onderscheiding: den Grooten Regeeringsprijs voor de Poëzie, tijdvak 1941, 1942 en 1943. Honderden organismes spannen zich sedert meer dan honderd jaren in, met veel geduld en weinig geld, om onze cultuur een paar verdiepingen op te heffen. De uitreiking van een Driejaarlijkschen Prijs zou een gebeurtenis moeten worden, vooral waar het gaat om een talent als dat van Bert Decorte. We zijn echter gemachtigd te verklaren, dat bij volgende prijzen meer aandacht aan de regie er van zal worden besteed.

Decorte werd bekroond voor den bundel ‘Een stillere Dag’, uitgegeven door het huis Manteau, in Maart 1942. Voor het vorig tijdvak stond hij reeds in de finale in competitie met Herwig Hensen, die bekroond werd. Zijn voornaamste concurrenten dezen keer waren André Demedts, Luc Indestege, Jan Vercammen, Luc. Van Brabant, Marcel Coole.

De juryleden waren Franz De Backer, Achilles Mussche, Pieter Buckinx, Adolf Herckenrath en Baziel De Craene.

De prijs kon aan niemand beter toegekend worden dan aan Bert Decorte. Een onderscheiding is eerst en vooral de bekroning van een betrekkelijke waarde. De beste bundel van een bepaalde periode kan op zich zelf een mager beestje zijn. ‘Een stillere Dag’ biedt echter zoo'n weidschen waaier van absolute schoonheden, dat werkelijk van een grooten prijs mag gesproken worden.

Men kent de ontwikkeling van Bert Decorte. Hij debuteerde met ‘Germinal’. Het was echter meer dan een kiemen van zijn talent. Hij bracht ons met den eersten keer in het tropische woud van driftige droomen en zinnenvuur. Nimmer sedert Van de Woestijne was bij ons iemand aan het woord gekomen, die zoo prinselijk mild met klank en rhythme goochelde. Er stak daarenboven een vaart in dit vers, die den onthutsten lezer voortstuwde, niettegenstaande zijn remmingsdrang om ook eens naar de diepte, naar den tweeden zin van deze betoovering te peilen. Het was overbodig. Decorte had het bewijs geleverd, veel pregnanter dan Van Ostayen bijvoorbeeld, dat men ook zalig worden kan door poëzie zonder duidelijk begrip, maar met een bijna uitsluitende fascinatie van beelden, zang en innerlijk verantwoord tempo. Men hoefde geen profeet te zijn om onmiddellijk te voelen dat iemand met dergelijke instrumentatie eens alles zou kunnen zeggen, als het leven er maar mocht in gelukken hem in zijn waren greep te krijgen. ‘Germinal’ wàs echter reeds leven, hiervoor stond de waarachtigheid in van Decorte's accent.

Zijn tweede bundel heette ‘Orfeus gaat voorbij’. De titel zelf verlokt ons om te verklaren dat hier reeds meer orchestratie aanwezig was. In zijn eerste periode ijlde en jubelde de dichter nog zelf. In ‘Orfeus’ is de eerste fase van bezinning ingetreden. De dichter is na zijn ‘pythische wartaal’, zooals Marnix Gysen Decorte's factuur noemt, aan het luisteren gegaan. Hij verneemt echter

[p. 251]

in zijn tweede boek een dubbele bron van geluid. Eerst en vooral ruischen zijn eigen heidensche psalmen nog voort, weliswaar eenigszins krampachtiger, want voorbij hun eersten opgang. Maar er is tevens iets sereners in sommige verzen gekomen, iets dageraadsachtigs na de zwoelheid van de middernachtelijke hekserijen. De tooverleerling had den bezem weer in den hoek gezet.

Het derde bundeltje brengt een bewerking van Geisha-liedjes. ‘Yoshiwara’ heet het. Wie zou meenen dat deze oefeningen zonder belang zijn voor Decorte's ontwikkeling, vergist zich. Hoewel Villonaansch van sfeer, maar dan met totaal andere verhoudingen, bleek het hoofdzaak voor Decorte zich gedrongener te leeren uiten.

Beschouwen we ‘Yoshiwara’ als ‘oefening naar buiten’.

Toen kwam ‘Een stillere Dag’, de volkomen geslaagde groote en grootsche stap naar volledigen inkeer; zoowel naar vorm als naar standpunt tegenover het leven is het een radikale vernieuwing.

Wie had ooit gedacht dat Decorte een bundel sonnetten zou schrijven? Er is echter sonnet en sonnet. Hier geen kluistering aan de oude strenge matrijs. Rijmschema en caesuur en versvoeten, Decorte lapt ze aan zijn zolen. Maar welke zolen! Ze verbinden den vasten grond met een voet, die één zwier en lenigheid en veerkracht is. Pas tegen het einde van den bundel is een soepele klassiciteit in aantocht, die aan het vers een meesterschap geeft om ons te voldoen en te beroeren naar geest en hart.

Niets heeft Decorte ingeboet van zijn vroegere weelde. Hij heeft alleen gesnoeid en aldus de zuiverste harmonie bereikt tusschen bron, stortvloed en stroom. Wat echter de diepere bekoring van dezen ‘Stilleren Dag’ uitmaakt, is de acuut ervaren en warm verwoorde levenswijsheid. Even rijk als vroeger zijn exotisch bloesemende verbeelding is thans de korf der vruchten. Het is zeer moeilijk voor een mensch alleen om een volledig bilan der menschelijke belevenissen op te maken. Decorte heeft ook nog niet alles meegemaakt, maar wat hij van het leven heeft geproefd en hoe hij er zich heeft over bezonnen, staat hier in miraculeuze menschentaal uitgezegd. Het register van zijn psychische gewaarwordingen is van een indrukwekkende vleugelwijdte. Nergens hapert men aan iets geforceerds en deze volledige overgave aan zich zelf en aan het spontane woord bewijst, indien het nog moest bewezen worden, hoe poëzie allesbehalve een spel is. Wie tot dergelijke vaststelling aanleiding kan geven, is een groot dichter.

K. JONCKHEERE

P.S. - In December 1943 verscheen van Bert Decorte nog de bundel ‘Refreinen’, uitgave Manteau.