De Vlaamsche Gids. Jaargang 30

[p. 62]

Van den hak op den tak

Maurits Sabbe en ‘De Vlaamsche Gids’

Naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van ons tijdschrift schreef onze betreurde leider in 1937 een algemeen opgemerkt artikel over verleden en toekomst van ‘De Vlaamsche Gids’. Daarin komen o.a. volgende beschouwingen voor. ‘Men zou er in Vlaanderen, althans voor een algemeen tijdschrift, moeten toe komen om niet meer in zoo ruime mate als in het verleden beroep te moeten doek op toewijding voor een ideaal, overtuiging, goeden wil, kameraadschap en dies meer om kopij te vinden. Men moet er toe komen om ook in ons tijdschriftleven het beginsel toe te passen dat elke arbeid, ook intellectueele, behoorlijk moet vergoed worden. Om tot dit zoo gewenschte resultaat te komen, moet de redactie meer kunnen rekenen op haar medestanders, die soms te veel onverschilligheid tegenover haar streven aan den dag leggen. Wie een goed tijdschrift wil, moet er wat voor over hebben.’

We zijn intusschen acht jaar verder. Maurits Sabbe's stem weerklonk niet in de woestijn.

Maurice Dekobra's genegenheid voor de papeeters

Maurice Dekobra, door de atoombom uit zijn evenwicht gerukt, zonder evenwel den zin voor publiciteit te hebben verloren, maakte zijn testament (het hoeveelste?) bekend: hij zal zijn bibliotheek en zijn kunstwerken aan de inlanders van de stad Papeete op Tahiti nalaten. Doet hij zulks uit genegenheid voor het primitieve Oceanië en uit misprijzen voor het eens zoo beschaafde Europa? Hij voorspelt de totale vernietiging van Parijs, Londen, New York. En Moskou niet? Is hij er wel zeker van, dat Papeete zal worden gespaard? Die stad is nochtans het dichtst bij de atoombommencentrales gelegen...

Arme Dekobra, uw geflirt met Oceanië laat ons onberoerd. Paul Gauguin en Pater Damiaan, dat waren andere kerels! Gij doet ons denken aan den Perzischen tuinman, die naar Ispahan vluchtte om er aan den Dood te ontsnappen en hem daar vond. Werk als dit van Dekobra heeft niet eens een atoombom noodig om te verdwijnen. - J.

Achilles van Acker en de literatuur

Een jonge vriend, die niet van Kanegem komt, maar van Petegem, schreef ons onlangs, of men weet, dat eerste-minister Van Acker in ‘De Garve’ werk van Raymond Brulez, Richard Minne, André de Ridder, Jan Greshoff, Multatuli, Poesjkin, Marcus Aurelius en andere Pieten heeft uitgegeven, en dat de huidige Premier reeds twee verhaaltjes in het weekblad ‘Zondagspost’ liet verschijnen. Wij lieten onzen jongen vriend weten, dat hij juist aan het goede adres was gekomen; want het redactiesecretariaat van ‘De Vlaamsche Gids’, gelegen

[p. 63]

precies rechtover de woning van den eerste-minister, bevindt zich eenigszins in de ministerieele buurt. Weet hij, dat er nog veel meer is dan dat? Zooals vele Belgische Ministers weerstond Achiel ook niet aan de bekoring der Muze en in 1926 waagde hij het zelfs, een dichtbundeltje, ‘Moederweelde’ in het volle daglicht te zenden. Paul van Ostayen besprak het destijds in ‘Vlaamsche Arbeid’; en het zou wel interessant zijn, te weten, wat ‘Paus’ van Ostayen er over dacht, over Achilles' poëzie. Wie het nummer vindt (1926, blz. 399-400), bezorge het ons. In ieder geval mogen we hier Jules Janins bekenden slagzin over de journalistiek (volgens Margadant, met een vraagteeken) aldus paraphraseeren: La poésie mène à tout, à condition d'en sortir’.

Achilles Van Ackers twee verhaaltjes uit ‘Zondagspost’ zijn de moeite waard, om gelezen te worden. Bij ‘Montje’, het beste, zit 't venijn in den staart. In de tweede short story, ‘Een valsche Verklaring’, typisch voor een minister van Arbeid en Sociale Voorzorg, krijgt Van Acker het aan den stok met den fiscus.

In 1910 gaf ‘De Vlaamsche Gids’, toen in zijn zesden jaargang, een Brugsche novelle van een zekeren André Van Acker: ‘Stanse’. Of die André Van Acker, die wel wat ouder dan Achiel zal wezen, familie is van den Premier, weten we niet. Eén oogenblik hebben we ons afgevraagd, of André en Achilles toch niet één en dezelfde persoon waren; maar 't is onmogelijk; want in 1910 telde Achiel amper 12 lentes. Het feit, dat Achilles Van Acker zich tijdens dezen oorlog voor ‘Monsieur André’ liet doorgaan, zal menigen ‘magies-realist’ à la Johan Daisne doen watertanden en droomen; want Achilles is aan zijn eersten goocheltoer niet. Literair gesproken blijft het alleszins een feit, dat André Van Ackers ‘Stanse’ familie is van Achilles Van Ackers ‘Montje’ en ‘Moederken Staelens’.

Achilles heeft drie zonen, die alle drie wel eens de pen ter hand durven nemen. Of die drie zielen in één zak zijn zooals de gebroeders Ter Wilgh uit Daisne's roman ‘De Trap van Steen en Wolken’, weten we eveneens niet; maar dat de drievuldigheid Jan-Hans-Frank wel eens een magisch-realistisch geval zouden kunnen worden, behoort tot de literaire toekomstmogelijkheden. - J.

Merendree

Dit lieve Oostvlaamsche dorp, waar Pastoor Basiel De Craene opnieuw zijn ‘Vlaamsche Poëziedagen’ liet doorgaan, kan men langs twee tegenovergestelde wegen bereiken, zooals men deze kunstmanifestatie op twee tegenstrijdige wijzan kan beoordeelen.

De heeren Hinderyckx en Winderyckx zijn dit jaar, op Zondag 12 Augustus, beiden naar Merendree geweest. Hinderyckx kwam met den trein tot aan Landegems station, bereikte na een half uurtje de pastorie van Basiel en voelde zich opgeruimd en bereid om alles door den bril der welwillendheid te bekijken. Winderyckx reed met de tram tot aan de Lovendegembrug, en na een zwoegenden

[p. 64]

marsch van een uur landde hij eindelijk, vermoeid, op het Poëzieplein aan. Viesgemutst bekeek hij alles met een critisch-streng oog.

- Ik wou dat ik hier mijn laatste levensjaren kon slijten, droomde Hinderyckx.

- Deze overdaad van stilte zou me klein krijgen, zuchtte Winderyckx.

- Wat een gelukkige mensch, die Pastoor De Craene, jubelde H., waarbij W. liet opmerken: - Ongelukkig voor hem en voor ons beeldt hij zich in, een dichter te zijn.

- Hij is een dichter, beklemtoonde H.

- Hij zou het kùnnen zijn, beet W. terug.

- Zijn werk is een revelatie, die ons vandaag wordt gebracht, sprak H. met overtuiging.

- Het is een baaierd, die op den Eersten Scheppingsdag wacht, riposteerde W.

- Kom, laten we juichen om dezen Propagandadag ten bate van de Vlaamsche Poëzie, vergoelijkte H.

- ... van Basiels poëzie, meende W. te moeten verbeteren.

- Hij wil aan Vlaanderen toonen, dat er nog dichters zijn, vervolgde H.

- ... die naar hun eigen werk komen luisteren, voleindigde W. giftig.

De ruziemakende vrienden gingen bij elkaar zitten, ze hadden elkander noodig als licht en schaduw. Ze luisterden naar de declamatie en naar de spreekbeurten, woonden de avondvertooning bij, aten aan dezelfde tafel, sliepen in hetzelfde bed. Het gaat niet op, U hier al hun tegenstrijdige opvattingen mede te deelen.

- Een echt Paradijs voor dichters, sprak H. opgetogen.

- Zooals de Hel geplaveid is met goede voornemens, zei W., zoo tiert hier welig de slechte Poëzie.

- Ze zal van zelf verdwijnen, zooals de blaren in den Herfst, vergoelijkte H.

- Maar daardoor geeft ze een wintersmaakje aan onze zomervreugden, merkte W. op.

- Ge moet grootmoedig zijn jegens beginnelingen en veeleischend voor u zelf, meende H.; en als ge er van overtuigd zijt, dat ‘Geerolfswal’ nog niet kloek genoeg is gebouwd, breng zèlf wat goede aarde aan dezen dijk. Dit is beter dan hem te helpen afbreken.

- Afbreken in géén geval, besloot Winderyckx als eerste en opperste toegeving aan zijn optimistischen vriend. Hinderyckx wou Winderyckx ook ter zijde staan en zei daarom: - Zelfs als ‘Merendree’ een vertoon van middelmatigheid zou blijven of zou zijn, dan nóg is zulks te verkiezen in dit heerlijke natuur-décor, liever dan achter de groene ruitjes van een of andere Vlaamsche Akademie. Een Kermis is altijd prettiger en geanimeerder dan een Ceremonie. - J.