|
| |
| |
| |
Boekbeschouwing
WILH. Kotzde-Kottenrodt. - Die Burg im Osten. J.F. Steinkopf, Stuttgart; 660 blz.; geb. R.M. 3,75; met kaart.
Het apogeum en het verval van de beroemde Duitsche Ridderorde worden in dit geweldige epos van Kotzde naar waarheid geschilderd. Wij leeren den genialen Rijnlandschen bouwmeester van de trotsche, symbolische Mariaburcht, Klaus Fellenstein, kennen; beleven den voortdurenden strijd tusschen de Orde, Littauwers, Polen en verdere Slaven, en beseffen den grooten invloed van haar kolonisatiepogingen. Haar decadentie vangt den 25n Juli 1410 aan met den vreeselijken slag bij Tannenberg. Zij was in 1190 gesticht door Bremer en Lübecker burgers in het kamp vóór Akkon en in 1198 omgevormd tot een geestelijke ridderorde; gansch de 13e en 14e eeuw door vestigt zij haar macht over Oost-Pruisen, groote deelen van de huidige Baltische staten en Polen. 1525 verandert Hochmeister Albricht von Brandenburg de bezittingen der Orde in een wereldlijk hertogdom, kern van het latere Pruisen, wiens geest het tegenwoordige Duitsche Rijk beheerscht.
| |
Emanuel Stickelberger. - Der Reiter auf dem fahlen Pferd. J.F. Steinkopf, Stuttgart; 450 blz.; geb. R.M. 6,80; met kaart en stamregisters.
In een oorspronkelijken realistischen stijl ontsluit de schrijver twee werelden: deze van het aardsche geweld, uitgeoefend door Dschinggis-Khan met zijn moordende, vernielende, onmenschelijke Mongolenhorden, duivelsche duisterlingen; en deze van de Christene Avondlandsche cultuur, verscheurd door tweespalt. Nochtans gelukt het den vromen hertog Heinrich von Liegnitz de oprukkende, naar de wereldverovering strevende Aziaten, heerschers over China, Indië, Perzië, Turkestan, het Kaukasusgebied en Rusland, in den slag bij Wahlstatt (1241) te verpletteren. Het was een der meest beslissende kampen uit de gansche wereldgeschiedenis, die Europa redde voor het gele gevaar. - In grootsche tafereelen maalt Stickelberger de verbazende daden van Dschinggis en zijn tuchtvolle, dappere, afgrijselijke krijgers, en daarnevens den heldhaftigen, noesten, opbouwenden arbeid van den Silezischen vorst, die zich voor onze beschaving offerde en zoo het wonder verrichtte de Oostersche ‘ondermenschen’ terug naar hun steppen te jagen.
| |
Th. St. Gregory. - Das unvollendete Universum. Benziger & Co, Einsiedeln (Zwitserl.); 340 blz.; ing. Zw. Fr. 10,25; geb. Zw. Fr. 11,40. Vertaald uit het Engelsch door O. Bauhofer.
In dit wijsgeerige werk wordt het probleem Christus-Wereld nader tot een oplossing gebracht. In hoogstaande geestesgeschiedkundige ontledingen toont de auteur aan, dat alle geschiedenis de schouwplaats is van een voorstelling, waarin het ten slotte gaat vóor of tegen Christus. Licht wordt geworpen op de menigvuldigheid en de werkelijkheid van het historische leven en dezes innerlijken zin. Is de wereld al of niet volmaakt? Onvolmaakt, bewijst dit geniale boek, zoodat
| |
| |
wij onophoudend te werken hebben uit al onze krachten aan haar verbetering, taak van de geslachten vóór en na ons. Onze verantwoordelijkheid is dan ook reusachtig, want de toekomst zal voortspruiten uit onze actueele prestaties. Al onze initiatieven en intuïties waren in essentie aanwezig in het verleden en worden op de volgende generaties overgebracht. Alleen de reinste plichtsvervulling, ieder oogenblik van ons leven, kan de wereld redden uit haar duisternis, vertwijfeling en zinneloosheid. De autarkie, de drang naar menschelijke zelfgenoegzaamheid, leidt tot historische zelfmoord. Eveneens de verafgoding van Staat, Natie en Volk.
| |
Frank Townshend. - Wording. De Driehoek, Bosch en Duin; 175 blz.; ing. Fl. 1,50; geb. Fl. 2,25. Vertaling H.H. Kist-Methorst.
Het wezen van den nieuwen, den wordenden mensch zien we hier blootgelegd door den fijnen, ernstigen schepper van de wijsgeerige werken ‘Aarde’ en ‘Hemel’, nadat hij een overzicht gegeven heeft van de ontwikkeling der menschheid, op grond van de biologische en andere wetenschappelijke gegevens. Steunende op de nuchtere feiten, beschouwt deze mystische ziener het verdere verloop van de evolutie: de wording van den Urthmensch, die even weinig met den tegenwoordigen ik-mensch gemeen heeft, als deze met het dier, en die volkomen bewust zijn zal van de werkelijk menschelijke mogelijkheden. Hij alleen zal een einde kunnen stellen aan de sociale onrechtvaardigheden, de geslachtelijke misopvattingen, oorlogen en omwentelingen, en dus aan alle vrees en domheid. Townshend, van geboorte Ier, Engelsch genie-officier in Perzië en Indië, tijdens den Wereldoorlog strijdend aan het front in Frankrijk, kunstschilder en philosoof, reisde het laatste tiental jaren in alle werelddeelen, om alle denkbare menschelijke omstandigheden te leeren kennen, die hem aanleiding waren tot het schrijven van zijn baanbrekende geschriften.
| |
P.B. De Meyer. - Burgos of Barcelona. Onze Tijd, Warmoesberg 65, Brussel; 240 blz.; 18 fr.
De heer De Meyer, die, naar wij konden nagaan, de volledige literatuur over de Spaansche tragedie geraadpleegd heeft (zij beslaat 12 blz.) geeft van deze getuigenissen over de regeering van Burgos en over de republiek van Barcelona de essentie weer. Men vindt hier dus het oordeel van talrijke intellectueelen, die de twee bloedende Spanje's, waar sinds haast drie jaren millioenen menschen vielen, bezochten. Welke meening men ook koesteren moge in verband met dit brandend probleem, hiermede moet men het wel eens zijn, dat de likwideering er van een eerste vereischte is voor de pacificatie van Europa, dat er politieke, economische en strategische factoren bij te pas komen, die voor de vijf betrokken Europeesche regeeringen (Engeland, Frankrijk, Duitschland, Italië en Portugal) veel zwaarder wegen dan de gevoelsargumenten, door de politieke partijen naar voren gebracht, en dat de voornaamste moeilijkheid, die in deze zaak moet overwonnen worden, de tegenstelling Frankrijk-Italië is...
| |
Seramidal De St. Georges D'Ardenay. - Guide historique des relations de la France et de l'Allemagne. Tridon-Gallot, Auxerre; 300 blz.; 25 fr.
De auteur vertrekt van het meer dan ooit actueele standpunt: de Fransch-Duitsche toenadering is de hoofdvoorwaarde van den Europeeschen vrede. Er zal geen bestendige vrede heerschen, geen verzoening in Europa mogelijk zonder een blijvende Fransch-Duitsche verstandhouding, hoeksteen van de Europeesche beschaving, van de wereldcultuur. Dit onpartijdig boek, geschreven uit liefde voor de Waarheid, is een onmisbaar document voor de pacifistische propaganda. Het toont aan waarom de internationale atmosfeer vergiftigd blijft; daarom wil
| |
| |
het de onwetenden inlichten om zoo de onverdraagzaamheid te bestrijden. Dit doet het door de geschiedenis te brengen van de Fransch-Duitsche betrekkingen van het ontstaan van Frankrijk en Duitschland af tot in 1938. Daaruit blijkt het kunstmatige van den wederzijdschen haat en van het zg. rasverschil en de noodzakelijkheid van het mea culpa-slaan over de geheele lijn. Eén groote hoop rest ons: den dag, waarop men de volkeren niet meer zal kunnen bedriegen door de middelen, die men heden daartoe gebruikt, zal de Vrede een feit zijn.
| |
Wolfgang Windelband. - Die auswärtige Politik der Grossmächte in der Neuzeit von 1914 bis zur Gegenwart; 4e druk; Essener Verlagsanstalt; 420 blz.; 10 kaarten; tijdtabel en index.
Met den Engelschen historicus Seeley meent W. Windelband te recht, dat de geschiedenis nooit de betrekking tot de politiek uit het oog verliezen kan. Op dit principe berust zijn zware arbeid, waarin hij tracht de huidige met de vroegere generaties te verbinden zonder den vasten bodem van de historische wetenschap te verlaten. Ook een Ranke bv. beproefde door zijn geschiedkundig inzicht het practisch leven te dienen en duidde als het wezen van alle politiek aan: het behoud van den eigen aard in elken Staat. Zoo alleen kan de wereld tot een ware, levende gemeenschap groeien. Een algemeen statensysteem vooronderstelt de onafhankelijkheid van de ‘deelen’, want slechts die Staat kan zijn taak met eer vervullen, die de kracht bezit alle uiterlijke (buitenlandsche) stoornis van zich te verwijderen; dan alleen is hij ‘gezond’, beheerscht hij zich ook innerlijk, is zijn voortbestaan verzekerd. Zonder dynamiek sterft hij. Windelband, die een der meest representatieve organen is der Duitsche historiographie, verdeelde zijn hoogst leerrijk boek in 7 hoofdstukken (Het Ontstaan van het Statensysteem. De Leden van dit Systeem. De Strijd om Italië. De Kamp tegen Spanje. De Worsteling tegen Frankrijk. De Wereldpositie van Engeland. Het Wereldstatensysteem sinds 1871), die een overzichtelijken en alzijdigen kijk bieden op gansch het terrein der Wereldgeschiedenis van de laatste vijf eeuwen.
Dr. JOZ. PEETERS.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd