De Vlaamsche Gids. Jaargang 27

[p. 282]

Vogels van diverse pluimage

JAN SCHEPENS, J. Greshoff, Een studie, Maastricht & Brussel, A.A.M. Stols, 1938. - Een sympathieke poging om de poëzie van Greshoff voor den lezer te verklaren, naar den inhoud en volgens de verschillende perioden. Nochtans hadden wij Schepens liever wat minder schematisch aan het werk gezien. Deze studie lijkt me eerder den naam ‘voorstudie’ te verdienen. Wanneer getroost hij zich eens de inspanning en pakt hij de zoo verscheiden en toch van een hechte eenheid getuigende poëzie van Greshoff eens ter dege aan? Werkjes zooals het voorliggende bereiken zonder eenigen twijfel hun doel, doch blijven zoo vaak in gebreke waar het er om gaat het ware levensbeeld en de technische oorspronkelijkheid van den dichter uit het werk naar voren te brengen. Maar misschien zet schrijver zich daar wel eens aan?

REMY DE MUYNCK, Ebbe en Vloed, Sint Amandsberg, Varior, 1938. - De vorm is bij De Muynck nog niet voldoende gekristalliseerd, om de huivering van de poëzie op te wekken. Al te weinig wordt belang gehecht aan het taalphenomeen.

PETER THIRY, Blues Tempo, Sint Amandsberg, Varior, 1938. - Thiry beschikt over meer mogelijkheden. Nog is alles echter niet bezonken tot woordresonans. Zijn weg schijnt te liggen in een soms subtiel noteeren van indrukken, in het korte, gedegen gedicht, met een bijzonder doorloopend rhythme. Zie Chanteclair of Erotiek. Momentopnamen, die evenwel de grenzen daarvan bezwaarlijk overschrijden.

FRIEDA BRECHTS, Antwerpen, Sint Amandsberg, Varior, 1938. - Beschrijvend, anecdotisch, - wel ja, vrij aardig als een krans van tafereeltjes. Maat wat heeft dat in godsnaam uitstaans met poëzie?

JOHAN BERGER-ANDRE POPPE, Duo bij Toeval, Aalst, Van der Nootstr., 1938. - Het mankeerde er nog aan, dat Drie op één perron en Klaverendrie geen navolgers kregen. Hier zijn ze dan. Een duozit is het nog niet, evenmin een tandem. Maar toch is er dan de manager. Hoe een man als Vercammen niet inziet, dat

[p. 283]

een introductie zooals hij er een heeft geschreven voor dit duo, hetzelfde duo meer kwaad dan goed doet, snappen wij niet. Dat de jongens ‘iets’ in hun body hebben betwijfelen wij niet, vooral dan Berger. Maar toch lijkt me dat alles niet méér te zijn dan Vormen-epigonisme.

ERIC VAN DER STEEN, Kortom, Den Haag, Leopold, 1938. - Meer dan één gedicht doet u hetzelfde weer van voren af aan opnieuw opnemen. Gekruid met een vreemd pigment, drukken ze een eigen wereld uit. Maar wat blijft het toch ijl en zoo zonder ruggegraat! Ook de ruggegraat is een levensfactor, vooral wellicht in poëzie.

JAN MELIS, Zang en Tegenzang, Oostlandreeks 3, Tongeren, Michiels-Broeders, 1938. - Het is een opluchting, na dat alles, tot een classiek gedicht als dat van Melis te kunnen terugkeeren. Classiek bij wijze van spreken. Geen van de vele hedendaagsche poëten en poëtasters in Vlaanderen worden door een nerveuze, moderne sensibiliteit bewogen als inderdaad deze Melis. En hij schrijft gedichten, dat is ook een voordeel. Geenszins amorph, wellicht al te zeer unilateraal beeldend, - de mirlitons en faunen, kobolden en schalmeien overtuigen ons waarlijk niet meer, - is het gedicht er om den levensinhoud en niet het omgekeerde. Brueghel komt wel eens om den hoek kijken. Bosch dwaalt er wel eens in rond, maar toch is de stem van Melis er, onder tientallen te herkennen Dat iemand er in slaagt in Praehistorie en Adam met goed geluk terug te grijpen naar den vorm van het episch gedicht, dat ‘uit de mode’ is, pleit voor het technisch inzicht van den dichter.

JULIA TULKENS, Vader, Brussel, Van Belle, 1938. - Ontvangenis van deze dichteres was de uiting van een echt levensgevoel, maar ook van een bepaalde ‘manier’ van dichten. Elk dichter heeft zijn manier. Ja en neen. Er is manier in de beteekenis van persoonlijke uiting, maar ook als het geheel van bijzondere, ik zal niet zeggen knepen, maar dan toch van een innerlijke en formeele, vaak al te bewuste ingesteldheid om te dichten. Ik bedoel hiermee eenvoudig, dat m.i. de poëzie van J. Tulkens een gevaar dreigt: zij moet, wanneer zij schrijft, vergeten wat zij heeft geschreven en vooral hoe zij dat heeft gedaan. Vader sterkt mij in die overtuiging. Bij mijn weten heeft in de Vlaamsche lyriek nooit een vrouw de vaderliefde zoo echt uitgedrukt als in dezen bundel. Een vergelijking met de ‘mannelijke’ uiting daarvan bij Van Deyssel (O Vader, ga niet dood...) of bij Van de Woestijne (Wijding aan mijn vader) levert ongewone psychologische resul-

[p. 284]

taten op. Maar in den zin zooals ik dien boven heb aangeduid leunt de bundel, - een aanleunen is het waarlijk, - al te duidelijk bij Ontvangenis aan. Dit heeft niets met de persoonlijke zegging uitstaans; de J. Tulkens van Vader is die van Ontvangenis, even sober en echt, - doch de technische middelen van Ontvangenis zijn in Vader niet voldoende weggewerkt. Liever dan te spreken van een technische veredeling, zou ik de twee bundels, samen, tot één en dezelfde uitdrukkingsperiode willen rekenen.

DE VRIJE BLADEN (Den Haag, Leopold) zetten hun taak nauwgezet voort. Constant Van Wessem gaf daarin een bundel piëteitsvolle Slauerhoff-Herinneringen, gevolgd door een reeks van, thans wel onmisbare, Jeugdverzen (1918-21). Alles wat voor de nagedachtenis van Slauerhoff wordt gedaan is goed gedaan en wij moeten hem beveiligen voor de toekomst. - S. Vestdijk publiceerde in de reeks een uitvoerig essay over Rilke als barokkunstenaar. Na Hemelsche en aardsche poëzie, de beste inleiding die ooit iemand heeft geschreven tot de poëzie van Greshoff, na het opvallend knappe opstel over het byzantinisme (Groot Nederland) en deze studie dan over Rilke, weten we wat we aan Vestdijk, als criticus en essayist, hebben. Men vraagt zich soms met verbazing af, hoe hij het klaar speelt zulke gansch verscheiden genres als de roman, de poëzie en het essay, met evenveel beheersching en, wat meer is, meesterschap te beoefenen. En daarbij geeft men zich bij de lectuur van dat alles rekenschap, dat er nog zoo veel onuitgesproken is in dezen man, zoo veel kennis en fantasie, dat men wel degelijk tot de slotsom moet komen, hem als een uitzonderingsfiguur te beschouwen. Van Vestdijk weet men niet wat hij ons nog kan aanbieden.

A.F. CORNELISSENS, Levensverlokkingen, Deventer, Kluwer, z.jt. - Een bundeltje moderne emblemata, sobere en niet zelden oorspronkelijk gedachte wijsheid, bij even sobere en streng liniaire teekeningen van Joz. Cantré.

M. RUTTEN.