De Vlaamsche Gids. Jaargang 27

[p. 118]

Incident
Fragment uit een reisverhaal.

Van heden af trekken wij noordwaarts. De terugreis is begonnen. Wij voelen het allen. Bij dit laatste ontbijt te Nice is het stil.

- Eigenlijk is het hier geen temperatuur voor ons, zegt Morits. Gistermiddag was het snikheet. Men kan hier niet werken.

De dokter denkt ook aan huis. Hij spreekt van zijn patiënten die hij aan de zorg van een confrater heeft toevertrouwd:

- Chaque fois que je m'absente il y a des morts, madame...

Hij gewaagt ook van een kistje druiven dat zijn vrouw hem heeft meegegeven en dat al acht dagen heen en weer schokt, op den bodem van de car, tusschen onze zetels en onze voeten.

André is slecht geluimd. Hij schijnt den laatsten nacht meer dan één vergadering van revolutionnairen te hebben bijgewoond. Hij telt driemaal de gezwollen reiskoffers en stapelt ze met ongewone heftigheid in de car.

Op het oogenblik van ons vertrek verschijnt de kop van het Monster, den hotelier, nog eens in den kier van de voordeur. Een Waalsche dame zet hem een langen neus terwijl wij wegrijden. Wat wij allen goedkeuren. Spijtig maar dat wij geen gezamenlijk en gelijktijdig optreden van dien aard hebben voorzien. André wordt ook nog eens ter rekenschap geroepen.

- Ne me dites rien, zegt die, j'ai le coeur gros.

Hij heeft den vorigen avond een kletterende ruzie gehad met Joséphine. Wij mogen hem niet uitvragen, anders gaat hij aan 't snikken en kan hij de car niet besturen.

Dus zwijgen we. De zee is nog verborgen onder den ochtendmist. Zij is grijs, om ons het afscheid gemakkelijker te maken. Na enkele minuten ligt Nice achter ons. Wij keeren ons dikwijls om,

[p. 119]

maar wat helpt het? Gelukkig is er weer iets met den kilometerwijzer. De gids kijkt er aandachtig naar. De dokter en de apotheker spreken er over. Dertig kilometer in 't uur wijst hij aan, vijf-en-twintig kilometer, twintig... Het pezig gezicht van André trekt zenuwachtig. Zestien wijst de naald, vijftien, tien.

- Il faut que je regarde, zegt hij nijdig.

Met een dwazen ruk brengt hij de car tot staan en zijn bruine, harige armen wroeten al onmiddellijk in de zieke ingewanden van onze Miesse. De gids en de dokter zijn ook gauw beneden. Zij kijken op de handen van André en stellen de vragen die noodig zijn om hem volkomen op te winden. Na wat gepeuter en getwist klimmen de drie bevoegdheden weer aan boord. De zaak is blijkbaar in orde. Zelfs wil André in zijn overmoed de grootst mogelijke snelheid beproeven, wat onzen wagen doet dansen op de baan. De gids blijft wantrouwig. Hij heeft voor de herstelling te Nice een nota van driehonderd frank moeten betalen en nu dit. De wereld zit vol boosheid.

We rijden weer door de Provence met haar hooge grauwe rotsen. Wij hebben een steile diepte aan de eene zijde van den weg, een bergwand aan de andere zijde. Af en toe moeten wij door een tunnel. Daar is het koel en vochtig. Een druppel komt vlak op den kop van Morits terecht.

- Zelfs de tunnels zijn hier vuil, zegt hij.

Hij bedenkt hoeveel microben in zoo'n druppel kunnen huizen en hij wil weten of er middel is eau de Cologne op de getroffen plaats te wrijven.

Het is warm. Nergens hebben wij het zoo warm gehad als hier. Sommige plaatsen zijn ware broeiovens. Zij zijn met hooge rotsen omringd, geen koele luchtstroom dringt er binnen en de Augustuszon staat er van 's morgens tot 's avonds boven. De apotheker werkt met zijn hoed. De groote gloeiende kop van den bokser staat op barsten. Uren rijden wij aldus, tusschen verschroeide bergen, omhoog, omlaag. Vele arme dorpen met bouwvallige krotten ontmoeten wij. Heele huizenrijen staan er verlaten. De bewoners zijn gestorven of zij zijn voor immer vertrokken naar de fabrieken der groote stad.

Morits denkt aan Alfred Rosenberg en aan het bloed en het ras.

- Moesten Germanen zich hier vestigen, zegt hij, dan werden

[p. 120]

waterleidingen aangelegd, gronden bemest, huizen hersteld, nieuwe dorpen gebouwd.

- Met zoo'n hitte? vraag ik.

- Het arisch bloed laat zich niet dwingen door de hitte!

Onze motor schijnt van een ander ras te zijn. Hij begint opnieuw teekens te geven van vermoeienis. De bokser, die zelf wegens die ongewone temperatuur aan dienstweigering denkt, meent dat het van de warmte is. Hij stelt voor alle kleppen open te zetten. De dokter integendeel is al sedert Lyon met puriteinsche heftigheid voorstander van een grondige reiniging van den carburator.

Na vele onderzoekingen van den ‘gicleur’ en herhaalde kreunende heuvelbeklimmingen, komen wij toch behouden te Digne aan, met veel vertraging.

Wij worden er afgezet in een hotel, waarvan de eetzaal overvol is en alle kellnerinnen het overdruk hebben. Bovendien verwacht men ons niet. Welke laatste bewering van de bazin een vinnige woordenwisseling inleidt tusschen die bazin en den gids. Welke woordenwisseling wij ongeduldig en hongerig bijwonen.

Terwijl wij dineeren, rijdt André met de car naar een werkhuis, waar men ditmaal den gicleur duchtig onder handen nemen zal. Het duurt lang vóór hij weer verschijnt. De twee juffrouwen der achterste rij hebben den tijd gevonden om, als naar gewoonte, snel en geheimzinnig een kerk te bezoeken.

Rond halfvier pas kunnen wij vertrekken. Maar we zijn nu flink uitgerust, de wagen rijdt snel de zon is niet meer te warm, de hemel is diepblauw. La vie est belle!

Even buiten Digne begeeft onze car zich op een lange, smalle brug boven een van die verdroogde rivieren van het zuiden. We zijn halfweg, als uit de andere richting een auto snel en beslist op ons afkomt. De auto stopt op twee meter van den neus onzer Miesse. André stopt ook. Wat gaat er gebeuren? Een van beide moet weer achteruit. Wij waren het eerst op de brug en wij konden wegens de boomen de auto niet zien. Dus de auto moet achteruit.

Maar zoo verstaat het de tegenstander niet.

Een woedende dikkerd springt uit den kleinen wagen.

- Reculez! snauwt hij.

- Reculez vous-même, roept André.

[p. 121]

- J'attends, zegt de onaangename man.

Hij wandelt weg, de handen in de broekzakken. Hij heeft blijkbaar meer tijd dan wij. Zeker iemand van het ras van den hotelier te Nice, een ras dat nogal sterk verspreid is in Frankrijk. Hoe moet dit geval behandeld worden? Moeten wij heftig doen, of waardig en kalm?

André rijdt achteruit. Het gaat niet gemakkelijk en het is niet zonder gevaar. Er stijgt dan ook een groot gehuil uit onzen wagen op als de dikke ons triomfeerend voorbij puft. Vivent les Belges! roepen wij. Wie is de onwetende die gezegd heeft dat er geen Belgisch nationaal gevoel bestaat? Vooral de boksersdame met de tallooze tanden maakt zich verdienstelijk. Op onze beurt rijden we nu traag over de smalle dansende brug. Dat die brug niet verbreed wordt! Wat een land...

Wij komen na een half uur toe te Sisteron, een oud stadje, met smalle straten, zwartharige inwoners en Engelsche toeristen. Britten vindt men tot in de meest verlaten plaatsjes van het vasteland.

Te Laragne, het volgende dorp, vindt André dat het tijd wordt iets te drinken. Alweer uitstappen? Wij protesteeren allen, behalve de dokter en de gids. De dokter, omdat hij uit principe nooit en nergens tegen het drinken kan zijn, de gids omdat hij onraad vermoedt. Is het een toeval trouwens dat het café naast een garage ligt?

Wij zijn nog niet uit den wagen als André reeds zijn hemdsmouwen oprolt en het deksel van den motor opslaat.

Het is nog steeds de gicleur!

- Hoe is het godsmogelijk? vraagt de apotheker verontwaardigd.

Altijd met dien gicleur, zucht ik. Waarom heeft men dat ding er al niet lang uitgehaald en weggesmeten?

Het is maar goed dat wij op de dorpsplaats staan, waar dichte platanen koele schaduw geven en een fontein aanhoudend frisch water spuit in een breede kom. Terwijl Morits een Suze drinkt bij den dokter, houd ik mijn heete polsen onder den kouden waterstraal, visch plataanbladeren op die in de kom ronddrijven, spreek met een dikken, luien poedel die daar wandelt en bewonder den coiffeur. Deze vaardige man maakt van al dat water gebruik om

[p. 122]

bij de blonde juffrouw der achterste rij een welgelukte watergolf te leggen. De dorpelingen volgen aandachtig zijn bewegingen.

Vermits wij nog steeds niet schijnen weg te kunnen, besluiten Morits en ik Laragne te bestudeeren van uit het oogpunt der eetwarennijverheid. Wij vinden in de stille straaties met blinde muren en gesloten luiken slechts één winkeltie dat dingen verkoopt die op koeken gelijken. Maar er zitten op die voorwerpen, welke misschien door den gemeentelijken bakoven zijn geweest, zooveel vliegen van alle formaat, dat Morits zich aedreven voelt nog eens te spreken van microben en besmetting. We koopen niets...

Rond halfzes vertrekken wij weer. Al sukkelend, voor zooveel Morits en ik er van kennen, schitterend, zoo men André moet gelooven. Maar wat kan er veranderd zijn sedert daar straks? Men heeft den carburator niet gereinigd, zooals de dokter wil; men heeft de kleppen niet geopend, zooals de bokser wil; men heeft den gicleur niet afgeschaft, zooals ik wil. Het mag wel goed gaan nu. Het is laat en we zijn nog ver van Grenoble, waar wij zullen overnachten.

Amper tien kilometer hebben wij afgelegd, als plots de car, na een paar zuchten en sprongen stokstijf blijft staan. Daar hebben wij het! Wij maken ons niet al te bezorgd; de vorige ondervindingen hebben ons gepantserd. Wij stappen uit en rooken kalm een sigaret. Hoe meer uitstappen hoe beter.

Het schijnt nochtans ditmaal erger te zijn dan de andere malen. André vloekt gansche families van heiligen uit den hemel en bijt de eene sigaret na de andere stuk. Ondanks dat wil de motor niet in gang.

- Si seulement il y avait un café ici, zegt de dokter.

Wij kijken rond. De autobaan loopt door een wijde vlakte, begroeid met mager gras en hooge blauwe distels. Geen woning te bespeuren. Tegen den horizont, naar het Noorden toe, rijst donker en onrustwekkend de lijn op der Dauphinébergen. De zon daalt reeds en trekt over den westelijken hemel vuurroode strepen.

De coiffeur legt zijn vest op de schouders der watergolfjuffrouw, rookt de eene sigaret na de andere en zegt dat het hem geen zier zou verontrusten den nacht door te brengen in het open veld.

[p. 123]

- De grond is warm en droog, zeg ik, maar er moeten spinnen zitten en mieren.

- En adders, zegt Morits.

Waar hij dat kan gehaald hebben, weet niemand, maar het gerucht van die adders zaait onmiddellijk een kleine paniek.

De postcheckman, die door het ongeval met de car heelemaal klaar wakker is geworden, zet den kraag van zijn vest omhoog en maakt ons attent op den kouden wind die af en toe over de vlakte strijkt.

Er kan geen sprake van zijn hier den nacht door te brengen, dat hoor ik al. Het is spijtig: dat zou iets zeer nieuws geweest zijn.

Weinig auto's komen op deze baan voorbij. Toch zijn er die hulp willen bieden. Dat zijn de ergste. André moet hun telkens opnieuw alles uitleggen, en de gids helpt mee, en de dokter en de bokser. Na ingewikkelde en duistere besprekingen komen zij tot het besluit dat zij in dit geval niet kunnen helpen. Zij stappen weer in, terwijl wij hartelijk danken voor hun belangstelling, en ze rijden verder. Wij blijven ieder maal met wat minder moed achter, te midden van onze distels en onze adders.

De oudere carleden staan bezorgd en zware pijpen rookend rond den motor en onzen zweetenden chauffeur. De jongere dringen steeds verder door in de ongekende gebieden van het distelveld. De coiffeur, die de blonde juffer niet loslaat, spreekt af en toe opnieuw van camping, zich harden, avonturen moedig onder het oog zien, van den nood een deugd maken, radicale en durvende maatregelen treffen.

Daar verschijnt in den nu bloedloozen, grijzen avondhemel de eerste ster. André werkt reeds met behulp van een zaklamp. Gelukkig hapert er niets aan de electrische batterij en blijven de lichten van onzen wagen rustig branden. Zooniet zou in de duisternis nog een of ander vehikel langs achter op de car kunnen botsen. Meneer Fercheval beschrijft tot in de fijnste bijzonderheden dat mogelijk ongeval.

André richt zich op.

- Ça ne va pas, zegt hij. Je m'en vais chercher le garagiste de Laragne.

[p. 124]

Hij wipt op een motocyclette die in de richting van het dorp rijdt en komt een half uur later terug met een hotsende, hoogbeenige Ford en met den man die pas enkele uren tevoren den gicleur had bewerkt. Ditmaal zal het vlug in orde zijn. Wij herleven. Wij steken een nieuwe sigaret op om de muggen te verdrijven en vuren den dokter aan, die binnen bij het stuur zit om ook langs dien kant den motor te bestoken. Wij denken niet meer aan openluchtkuur. Het is te donker geworden. Wij willen hier zoohaast mogelijk weg. Wij willen eten en slapen.

Van acht tot tien werken de twee mannen aan den gicleur. Van acht tot tien loopen wij rond de car, stappen er in, springen er weer uit, rooken sigaretten en zeggen aan den gids dat er sapristi iets moet gedaan worden.

Rond tien uur begint hij in te zien dat er vandaag van onzen gicleur niets meer te verwachten is. Nadat hij heeft voorgesteld ons te logeeren in Laragne, wat een algemeen protest uitlokt, spreekt hij den chauffeur aan van een autobus die op de baan voorbijkomt en die den regelmatigen dienst op Grenoble verzekert. Na lange onderhandelingen wordt die autobus gehuurd. Zij zal ons vanavond nog naar Grenoble brengen.

Met pak en zak worden wij als landverhuizers opgestapeld in den veel te engen wagen. Wij zitten moeilijk en vernepen, met een zwaar valies op onze knieën en met tegen onze kuiten de scherpe punten van de reiskoffers. De gids zit op een vouwstoeltje nevens den chauffeur.

Terwijl wij den langen nachtelijken tocht beginnen, blijft onze car met haar gicleur achter in het eenzaam, donker veld, tusschen de ritselende distelbloemen...

Wij worden in het oude rijtuig deerlijk geschokt. Meer dan eens valt het hoofd der blonde juffrouw op den herbergzamen schouder van den coiffeur. In den beginne trachten wij naar buiten te kijken, om nog wat van het landschap te zien dat wij in vollen dag hadden moeten bewonderen. Wij houden dat niet lang vol. De meesten knikkebollen. Alleen de gids en de chauffeur houden flink stand. Morits dommelt af en toe in, maar schiet bij iederen bocht weer recht, vraagt onmiddellijk waar we zijn, drukt den neus tegen de ruiten en zegt dat ik naar het landschap moet kijken.

[p. 125]

Tusschen twee en drie uur komen wij in de slapende stad Grenoble toe. Wij zijn allen opeens helder wakker en voelen weer scherp de vermoeienis en den honger. Waar is toch dat hotel? De chauffeur weet het niet en er is in de uitgestorven straten niemand aan wien men den weg vragen kan. Wie loopt om drie uur 's nachts in zijn eigen stad rond om vreemdelingen op hun bestemming te brengen?

Na wat zoeken geraken wij er toch. Morits bromt iets over ‘te laat om te eten’ en ‘liever onmiddellijk naar bed gaan.’ Maar hij laat toch geen schotel gevuld staan. De dokter heeft vooral dorst geleden en drinkt er nu lustig op los. Zal hij ook hier, uit principe, een wandeling na het souper doen? vraagt iemand.

- Non, madame, les hommes réguliers font toujours leur menu habituel.

Weldra is iedereen in zijn cel verdwenen en heerscht rust in het gebouw.

Wat mij opvalt in deze stad is de koude. Te Laragne was het heet. Bij de distels woei een frissche wind. Hier is het koud. Hoe men aldus in weinig uren het zonnige zuiden verliezen kan! Ik steek den kop buiten. Er drijven wolken vóór de maan. Wolken! Nog iets nieuws. Wij naderen reeds het rijk der nevelingen...

FANNY LEYS.