De Vlaamsche Gids. Jaargang 26

[p. 198]

Hulde door den Heer C. Huysmans namens de Stad Antwerpen

Ik sta hier om - in naam van de Stad Antwerpen - een laatste hulde te brengen aan de nagedachtenis van Maurits Sabbe, en aan zijn nabestaanden de uitdrukking onzer innige deelneming aan te bieden.

Ik zou over Maurits Sabbe moeten spreken als Conservator van het Plantinmuseum, en aantoonen met welk talent en welke toewijding hij zijn ambt heeft waargenomen. Een bestuurlijk ambt! Een ambt van dagelijksche zorg! Maar ook een wetenschappelijk ambt, want daarin waren vervat de studie der rijke Plantin-archie-ven en het onderzoek van het even rijke Plantin-drukwerk, - het publiceeren van het alhier opgeborgen en nog niet uitgeput materiaal, - alsook de litteraire reconstructie der bewogen gebeurtenissen van dien tijd.

Maar dat zou een onvolledig beeld weergeven van Sabbe's veelvuldige bedrijvigheid, want hij was geen man van het eenzijdig pogen.

Hij was een artist. Hij was een novellist en een dramaturg. Hij was ook een geleerde en daarbij een leeraar. Maar hij was vooral een humanist, en dat was hij geworden, vooral in dit huis van Plantin.

De hier rondwarende geesten van het verleden hebben zijn eigen geest bevrucht.

Sabbe had daarbij een onwankelbare klare politieke overtuiging, waarvoor hij opkwam, wanneer zulks noodig bleek, en hij heeft eer aangedaan aan de denkbeelden die hij vertegenwoordigde.

Maar ik wil en kan alhier al zijn werk niet opsommen. Vóor mijn geest komen al die boeken te voorschijn, die hij geschreven heeft met zijn vaste hand, - het één na het ander, - de vrucht van een reuzenarbeid, - en men vraagt zich vandaag af of hij niet te veel gevergd heeft van zijn lichaam en van zijn geest, en of hij

[p. t.o. 198]

Wijlen Z.M. Koning Albert in gesprek met Maurits Sabbe
in de tentoonstelling van oud-Vlaamsche kunst (Antwerpen 1930)
Cliché uit Lode Monteyne: De Sabbe's,
uitgave: V. Resseler, Antwerpen.

[p. 199]

niet beter had gedaan op tijd en stond een welverdiende rust te nemen in een land van blauwen hemel en warme zon.

Maar Sabbe heeft dat niet gewild. Hij had genot in zijn arbeid, en ik moet er bijvoegen in de verscheidenheid van zijn werk, - nu op het Museum en dan op het Conservatorium, - verder op de Universiteit of het N.I.R., - en verder nog in de Vlaamsche Academie, - maar vooral aan zijn werktafel, in zijn huiselijken kring, waar hij ook was de beste der vaders en der echtgenooten.

Want Sabbe was een zachte natuur. Het sterke woord was hem vreemd. Hij had meer vertrouwen in de geleidelijke werking der doordachte matiging dan in het geweld van slaande bewijzen. Hij bezat in de volste maat het gevoel der continuïteit in de poging.

Ik heb mij Maurits Sabbe nooit kunnen voorstellen zonder te denken aan zijn vader, Julius Sabbe, den welsprekenden propagandist der economische romantiek van Brugge-Zeehaven, - den vriend van Vuylsteke en Benoit, die regelmatig met hem vergaderden in het middenbestuur van het Willemsfonds te Gent, die ook wel verzen kon schrijven en novellen neerpennen, en die als leeraar in het Brugsche Atheneum heel zeker den eersten spoorslag gegeven heeft aan zijn begaafden zoon.

Wie Julius heeft gekend begrijpt ook veel beter Maurits.

Nu is ons aller goede vriend heengegaan, en ik heb de overtuiging dat dit gebeurd is zooals hij dit heeft gewenscht. Hij is zachtjes ingeslapen, - en zijn hart is plotseling stilgestaan! O! hij verwachtte zich wel aan de komst van den dood. Toen zijn medewerkers hem bloemen aanboden bij zijn verjaardag, - eenige dagen vóor zijn verscheiden, - wist hij dat hij hen ontving voor de laatste maal. Hij voelde de bitterheid van het afscheid, en hij weende, stil en alléén. Hij had zoo graag nog willen leven om het begonnen werk voort te zetten. Maar hij zag, zwijgend, de werkelijkheid in.

Het Vlaamsche land en de Belgische Staat hebben een grooten dienaar verloren, wiens naam in eere zal worden gehouden, ook door de geslachten die morgen zullen komen.

En mocht ik hierbij een wensch uitdrukken, dan ware het dat dit rijke en werkzame leven navolging zou vinden bij diegenen die zoeken naar een voorbeeld van goede en vruchtbare menschelijkheid.