De Vlaamsche Gids. Jaargang 26

[p. 137]

Onderwijs en Opvoeding

In de brochurenreeks van de Vlaamsche Opvoedkundige Vereeniging verschenen drie werkjes, die ik graag vermeld: ‘Percentrekening op de Lagere School’, door K. Moons & F. Pont (Uitg. De Sikkel, Antwerpen; 106 blz.; 16,80 fr.). De schrijvers willen een eenvormige oplossing van al de vraagstukken met per-centopgaven brengen. Voor hen beteekent % het honderdste, dus 6% = 6/100. Dit als uitgangspunt genomen, behandelen Moons en Pont de verschillende vraagstukken, waar percentrekeningen kunnen in voorkomen. Ik beveel deze studie ten zeerste aan om haar beknopte duidelijkheid. Volledigheidshalve had ik graag een bibliografie in het werkje aangetroffen, want het is immers bekend, dat de voorgestelde oplossingswijze nog in tal van Hollandsche en Duitsche methodes toegepast wordt.

In ‘Aanslag op ons Volksonderwijs. De 4^e Graad in Gevaar’, werd de voordracht opgenomen, gehouden door Flor Mielants, stedelijk hoofdschoolopziener te Antwerpen, op Zondag 13 December 1936 te Brussel op een algemeene vergadering van de V.O.V. Daarnaast komt een hoofdstuk voor van J. Th. Strauwen, hoofdopziener van het ressort Maaseik, handelend over ‘Het Hervormingsplan’. Ten slotte tracht Arthur Van Hoof, kantonnaal schoolopziener te Antwerpen, de vraag te beantwoorden ‘Specialiseeren van 12 of van 14 jaar af?’ Deze drie inspecteurs trekker ten strijde tegen het plan, destijds door de Regeering gekoesterd, om den 4en graad af te schaffen. Voorloopig schijnt men daar niet meer zoo druk om bekommerd: blijkbaar heeft de Regeering andere katten te geeselen. Maar oppassen blijft de boodschap, want toch kon plots de 4de graad wel eens ad patres verzonden worden. Zulke dingen gebeuren gewoonlijk als men er zich het minst aan verwacht. Daarom blijft deze brochure haar actualiteit behouden. Flor Mielants vat de kwestie tamelijk theoretisch aan. Hij schrijft ergens: ‘Bovendien gaat het niet op een behoorlijke beroepskeuze te doen op 12 of 13-jarigen leeftijd. De kinderen staan daar in den aanvang van hun puberteitsperiode.’ (p. 20). Hoe hij dat doet rijmen op de klasse-indeeling in de Antwerpsche gemeentescholen, waarvoor hij verantwoordelijk is, blijft mij een raadsel. Immers worden aldaar de kinderen van hun tiende levensjaar af verdeeld

[p. 138]

in twee groepen, z.g. theoretische en practische. Door die schifting sluit hij voor sommige kinderen een reeks beroepen definitief uit, - of houdt hij het voor mogelijk, dat een leerling, op zijn tiende jaar in een practische klasse versukkeld, later in een normaalschool of een atheneum een gunstig figuur zal maken? Is dat geen kenschetsende toepassing van ‘Luister naar mijn woorden, maar zie niet naar mijn daden?’ Trouwens hoop ik later de gelegenheid te hebben op de gevaren van de gedifferentieerde klasse-indeeling naar Antwerpsch model te wijzen.

Met de voorgestelde tafel van werkzaamheden door A. Van Hoof (p. 87) kan ik me geenszins akkoord verklaren: hij schakelt eenvoudig het vak ‘handenarbeid’ weg. Zeker is het met hamer, schaaf en zaag in den vierden graad deerlijk misgeloopen: dat werd geknoei, omdat men werkelijk beoogde een voorproefje te geven van technische vorming. Maar handenarbeid verdient zoowel als teekenen op de tafel van werkzaamheden behouden te worden, als realisatiemiddel, als uitdrukkingsvorm. Zoo men maar wil ophouden met het maken van kartonnen doosjes, houten pijpenrekjes en dergelijke en de uurtjes in handenarbeid wil ten dienste stellen van de andere vakken: natuurwetenschappen, aardrijkskunde, geschiedenis, dan blijft ‘handenarbeid’ een zeer nuttig vak.

De derde brochure ‘Waarheen? Proeve van wegbakening voor het lager onderwijs,’ door Flor Mielants, heeft me in meer dan een opzicht verwonderd en ik begrijp niet recht de bedoeling, die de V.O.V. met deze publicatie gehad heeft. Is deze vereeniging het eens met al de beweringen, die in dit werkje worden aangetroffen? Vindt deze vereeniging van onderwijzers het gepast, dat de uitzonderingsverschijnselen, beschreven op p. 97 en handelend over grof gebrek aan kennis bij onderwijzers, zoo maar klakkeloos de wereld worden ingezonden? Wat moeten de buitenstanders denken, die kennis nemen van dit werkje? Niet alleen is de inhoud soms door zijn naïveteit ontnuchterend, maar de vorm waarin de gedachten gegoten worden is zelden vlekkeloos. Het aantal stijl,-taal- en drukfouten, in die kleine brochure opgehoopt, is ontstellend. Heeft de schrijver willen aantoonen, dat niet alleen eenvoudige lagere onderwijzers soms gebrek hebben aan de vereischte kennis, maar dat dit gebrek ook kan aangetroffen worden bij hoogergeplaatsten?

Bij de firma W.J. Thieme & Cie, Zutphen, lieten Jerohm HARTOG en H.W. PLOMP twee boekjes verschijnen ‘Uit de Ontwikkelingsgang der Mensheid’ (nieuwe spelling) (elk fl. 1,15). cultuur-historische leesboeken voor de hoogste klassen der Lagere School en voor Voortgezet Onderwijs. ‘Dit werk wil een poging

[p. 139]

zijn, voor het geschiedenisonderwijs aan wat oudere leerlingen iets anders en, naar we hopen, iets beters te geven, dan wat in hoofdzaak de inhoud vormt der gangbare methoden. 't Wil iets geven, dat van werkelijke waarde kan zijn voor de opgroeiende jonge mensen, die spoedig zullen staan in het volle leven van onze tijd en de hunne. 't Sluit zich dus aan bij wat thans deel uitmaakt der cultuur en houdt rekening met haar waarschijnlijke ontwikkeling. Het belangrijkste doel, dat we met dit geschiedeniswerkje beogen te bereiken is: Belangstelling wekken voor het historische gebeuren en voor het leven en streven der grote persoonlijkheden.’ (Voorbericht).

De Bijbelsche Geschiedenis krijgt een flinke beurt in het eerste deel, maar wordt nergens tendencieus behandeld. Deze boeken hooren in elke schoolbibliotheek thuis en zullen samen met de andere geschiedkundige leesboeken door de kinderen graag ter hand genomen worden. Mooi geïllustreerde en verzorgde uitgave.

Voor hetzelfde leervak durf ik de leerkrachten bijzonder aanraden zich een Franschtalig werkje aan te schaffen; ‘La Vie du Peuple beige’, door G. CASTAN en V. DESMECHT, uitgegeven door de firma ‘Labor’, Koninklijkestraat, Brussel. Dat boek is in opzet gansch verschillend van de andere geschiedenis-leerboeken. Er wordt enkel een zeer geringe aandacht verleend aan de oorlogsfeiten, terwijl de meeste zorg besteed wordt aan de beschavingstoestanden. Elke periode wordt volgens hetzelfde plan behandeld en dit plan schijnt me zoo gunstig gekozen, dat ik niet aarzel het den lezer te onderwerpen: Aperçu, Faits historiques, (hierbij bepaalden de gewone geschiedenisboeken zich meestal; in het onderhavig werkje vormt dit het geringste deel), Habitation, Chauffage, Eclairage, Mobilier, Nourriture. Vêtement, Moyens de communication, Moyens de transport. Agriculture, Industrie, Commerce, Instruction, Sciences, Arts. Religion, Administration. Justice. Armée, Habitants, Economie sociale et politique. De illustraties die den tekst vergezellen zijn zoo talrijk als duidelijk. Tot slot treft men aan: En route pour découvrir les magnifiques richesses de notre pays si petit, mais si beau! Voor de verschillende plaatsen worden de merkwaardigheden aangegeven. Deze lijst zal later wel eenigszins dienen aangevuld te worden.

Dezelfde uitgeverij, ‘Labor’, Brussel, zond in: ‘La Lecture, source de l'enseignement du français’, door A. STILMANT en L. GOFFIN, en ‘Exercices et Problèmes’ (4me année) door J. BEECKMAN-MOLLE en STILMANT. Een bespreking van alleenstaande deeltjes behoorende tot een reeks is echter onmogelijk, - al wil ik graag vermelden dat deze boekjes ook den modernen geest ademen.

[p. 140]

Onder den titel ‘Studie van het Milieu of Werkelijkheidsonderricht’ verscheen een schets van een werkplan voor elk van de eerste twee leerjaren, door J. BEHAEGHE, schoolbestuurder, te verkrijgen bij den schrijver, Guido Gezellelaan 10, Izegem. (Prijs: 5 fr.). In dit werkje van 38 blz. treft de onderwijzer een reeks onderwerpen aan, geschikt volgens den loop van het schooljaar. Ze kunnen den jongen onderwijzer bij het jagen naar onderwerpen voor milieustudie behulpzaam zijn. Taalfouten en zuidnederlandismen wijzen echter op een overhaaste uitgave: de drang om het nieuwe leerplan spoedig te volgen!

Het liederboek ‘Kun je nog zingen, zing dan mee!’ door J. VELDKAMP en K. DE BOER en uitgegeven door P. Noordhoff, Groningen, is vrijwel door eiken schoolman gekend. Wie het nog niet wist, verneme hier dat het een verzameling van 160 algemeen bekende schoolliederen geldt (notenmuziek en cijfermuziek), die aan haar 24sten druk is en waarvan het tekstboekje, afzonderlijk verkrijgbaar, het 440.000ste bereikt heeft. Moest er nog een school zijn, die dit zangboekje niet bezit, dan kent ze hierbij haar plicht.

Er verschenen reeds vele boeken om ons ‘le bon usage du français d'aujourd'hui’ aan te leeren. Dit is nu weer het doel nagestreefd door Armand BOTTEQUIN, in zijn werk ‘Le Français contemporain’, uitgave van het Office de publicité, Brussel. Het aantal woorden en uitdrukkingen, die behandeld worden, is niet groot, maar de verklaring er van is omstandig en belangwekkend. Eveneens interessante bibliografie. Aanbevolen voor de leeraars in de tweede taal.

Van de Casa Editrice A. Corticelli, te Milaan, ontving ik een boekje van Luisa CANTARELLI: ‘II Sillabario e l'Aritmetica’, dat bedoelt het leerboekje voor de eerste-klassers te zijn. Men weet dat de Italiaansche leerboeken, zooals de Duitsche, ‘gelijkgeschakeld’ werden. Als dit boekje tot die reeks behoort - wat ik niet heb kunnen nagaan - dan staat het er met de moderne methodes in Italië nog niet schitterend voor: van de letter naar de lettergreep en zoo naar het woord, geen spoor van globale of ideovisueele methode te ontdekken; voor het rekenen wordt er begonnen met het getal 1, maar overigens schijnt dit leervak meer naar den nieuwen geest aangepakt. De verzorging van het boekje is echter voorbeeldig en onze Vlaamsche leerboekjes kunnen er in dat opzicht wat van leeren. Dat er van stonden af aan nationale en fascistische opvoeding gedaan wordt kan natuurlijk niemand verwonderen. Wat zou men echter in ons land een kritiek hooren, moest er van de eerste klasse gelezen worden: ‘O Italia, patria mia, io ti ammiro e ti amo!’ Onder een prachtige foto van den koning deze tekst: ‘Vittorio Emmanuele III di Casa Savoia è il nostro amato Sovrano. Evviva il Re!’ en onder de nog prachtiger

[p. 141]

foto van Mussolini: ‘Il Duce. Tutti i bimbi italiani amano Mussolini, il Duce che guida la nuova Italia e che senza riposo lavora per il bene della Patria.’ Wat men in sommige landen aan nationale opvoeding te veel heeft, hebben wij te weinig.

Ten slotte vestig ik de bijzondere aandacht van de onderwijsmenschen onder mijn lezers op den tweeden jaargang van ‘Vlaamsche Schoolgids’, waarvan zoo pas de eerste nummers verschenen zijn. Dit blad staat onder de leiding van L. SLOCK, inspecteur bij het normaalonderwijs, en wordt uitgegeven door ‘De Sikkel’, Antwerpen. (Per jaar: 50 fr.). Naar deze nummers te oordeelen, blijkt de tweede jaargang nog meer dan de voorgaande op de praktijk gericht. Zoo past het trouwens: nu enkele algemeene principes vastgelegd werden, kan tot den uitbouw van de toepassing er van overgegaan worden. Was men in het onderwijswereldje altijd zoo te werk gegaan, dan had men veel grove vergissingen kunnen vermijden.

P. MELIS.