|
| |
| |
| |
Boekbeschouwing
Andre Gide. - De immoralist. - Em. Querido, Amsterdam.
De Fransche roman ‘L'immoraliste’ verscheen voor het eerst in 1902; Marsman vertaalde hem naar den tekst van de 70e uitgave. Michel, de hoofdpersoon, houdt er een sterk individueel levensinzicht op na: het inzicht van den onrustigen man, die zich al maar verplaatst van Frankrijk naar Algerië, van hier naar Italië, van hier weer naar Frankrijk, van hier nog eens naar Algerië terug, op zoek naar gezondheid voor hem zelf, daarna voor zijn vrouw, maar vooral op zoek naar een eigen kijk op het leven, los van elke traditie en konventie. Om dat te vinden offert hij zijn archeologische onderzoekingen op, leeft hij naast (niet met) zijn vrouw, die hij nauwelijks mint, - maar die hij toch aan haar zware toewijding voor hem ten gronde laat gaan, - zoekt hij kontakt met allerlei standen en personen, liefst waar ze ondeugend of uitgestooten blijken; en ten slotte houdt het leven voor hem alleen maar waarde in zoover hij, zuiver egoïst als hij is, het naar eigen wil en gril uitleven kan. André Gide vraagt niet, dat de lezer Michel's inzicht deelen zal; daarvoor is zijn roman te zeer een kalme, klare, dikwijls onaandoenlijke uiteenzetting van feiten en daarvoor ook is de dan toch getróuwde Michel veel te egocentrisch aangelegd. Maar wat hij, Gide, zonder vragen bekomen zal is, dat de lezer het boek àls boek eenvoudig mooi geschreven en rijk aan innerlijk schrijnenden inhoud vindt en tusschenbei, diep peinzend, blijft stilstaan voor de eeuwig mysterieuze beteekenis van het leven. Of de persoonlijkheid Michel bij deze overpeinzing goed zal varen, durven we echter niet bevestigen.
| |
Jef Last. - Een huis zonder vensters. - Em. Querido, Amsterdam.
Dit boek is niet enkel een tendenz-roman, maar een roman met propagandistische bedoeling, bezwarend voor het burgerlijk individualisme, ‘dat tot waanzin leidt’, en voordeelig getuigend voor het kommunisme, dat alleen de redding kan brengen. Het is schrijvers recht, zijn werk aldus op te vatten; de lezer zijnerzijds, echter, behoudt het recht, in den roman... den roman te willen beleven, met zoo weinig mogelijk getheoretiseer en zooveel mogelijk handeling, veelzijdig belichte handeling er in. En zoo beschouwd, mogen de wederwarigheden, die in hoofdzaak de familie Dujardin beleeft, - inzonderheid vader Dujardin en zijn zoons Jean en Paul, - nog zoo belangwekkend zijn,... we voelen al té bewust waar de schrijver met zijn soms tragische gebeurtenissen heen wil, om ons daaraan te kunnen geven zonder voorbehoud. Literair, echter, moeten we Jef Last ten volle waardeeren; en we onthouden ook graag, als treffende verschijnselen in het boek, de uitbeelding van Jean's dramatisch levenseinde in Afrika en vooral Paul's levensgang te Parijs, waar hij, hoezeer gebonden blijvend aan zijn individualistisch kunstenaarschap, het dichtst van allen het kommunisme benadert.
| |
Das neue Universum. - Deutsche Verlagsgesellschaft, Stuttgart, Berlijn, Leipzig.
Dit ‘Universum’, met belangwekkend aanhangsel over ‘Arbeit, Sport und Spiel’, beleeft thans zijn 56en jaargang. Het telt ruim 450 bladzijden en omvat, - voor de rijpere jeugd en voor volwassenen, - een groot aantal rijk geïllus- | |
| |
treerde bijdragen, gewijd aan: Vertellingen, jachten, avonturen; - Land- en volkenkunde, reisverhalen; - Verkeerswezen: - Nijverheid; - Techniek, bouwwerken, nieuwe machines; - Leger, marine, vliegwezen; - Electrotechniek, natuur- en scheikunde; - Geologie, weer- en sterrenkunde; - natuurwetenschap en gezondheid,... benevens een heele reeks ‘losse kijkjes’ over allerlei. Naast de foto's zijn talrijke gekleurde platen opgenomen. Wie met het Duitsch vertrouwd is zal in dit jaarboek een rijkdom aan aktueele en boeiende gegevens vinden en het alleen betreuren, dat het gelijkwaardige niet op Nederlandsch taalgebied voorhanden is.
| |
M.G. de Boer & H. Hettema Jr. - Algemeene geschiedenis, groote platenatlas. - A.W. Sijthoff, Leiden.
Wie ooit aan geschiedenis een broertje dood had, vond gewoonlijk de oorzaak in het feit, dat hij op school het vak geschiedenis als examenleerstof te ondergaan en te memoriseeren kreeg, met al de ellende, die daaraan verbonden liep. Wie er mee verzoend geraakte, dankte zulks aan het toeval, dat een leeraar graag vertelde en het verhaal pittig illustreerde, - al was dat den zg. examenuitslag niet steeds ten goede, - of dat men als leerling den brui gaf aan alle vragerij, om zich voor eigen genoegen aan historische lektuur en raadpleging van bronnen te wijden. Wie van dit laatste houdt, - en gelukkig voor zijn eigen vorming ook! - zal in den ‘Grooten platenatlas’ van De Boer en Hettema, die thans reeds zijn 5en druk beleeft, een prachtig stuk dokumentatie vinden, zoo onder den vorm van bizonder zakelijke, historisch streng gekontroleerde teksten als onder dien van tallooze prenten, die de politieke en de kultureele geschiedenis behandelen. Deze dokumentatie bedoelt alleen een hulp en steun te zijn bij op school gegeven lessen in geschiedenis; maar we hebben den indruk dat, wanneer deze laatste als zoodanig al lang vergeten zijn, de ‘Groote platenatlas’ een kostbaar bezit zal blijven, tot prikkeling onzer historische belangstelling.
Eén vraag veroorloven we ons: achten uitgever en auteurs, - die we met overtuiging danken kunnen, - het niet wenschelijk, een aparten atlas voor de moderne algemeene geschiedenis (na 1789) voor te bereiden? Ons dunkt, ze zouden het geslacht van heden, dat meer belang stelt in zijn onmiddellijke dan in zijn verre voorgeschiedenis, een grooten dienst bewijzen... en, wie weet, het langs dien weg tóch aansporen, ten slotte, om diep terug te blikken in 't verleden.
H. VAN TICHELEN.
| |
Prof. Arthur Rosenberg. - Geschichte der deutschen Republik. Graphia, Karlsbad (Tsjecho-Slowakije); 260 blz.; 57 fr.
Dit onafhankelijke boek van den geleerden historicus, Professor Arthur Rosenberg van de Hoogeschool van Liverpool, vóor Hitlers regeering hoogleeraar in de geschiedenis aan de Berlijnsche Universiteit, dien men niet verwarren mag met Duitschlands occulten leider der Buitenlandsche Zaken, Alfred Rosenberg, is een critische en zeer leerrijke geschiedenis der Duitsche Republiek. Merkwaardig is de opvatting, dat haar einde niet eerst met de overgave van de macht aan Hitler intrad, maar zich reeds sedert 1930 onder Brüning voltrok. Rosenberg verbindt de onpartijdigheid en de oordeelskracht van den wetenschapsmensch met de zaakkennis van den politieker, die de voornaamste phasen dezer geschiedenis mede beleefde. Deze studie is bevrijd van alle legenden en propaganda-vertellingen, vol echter van onbarmhartige critiek over de fouten, door verantwoordelijke figuren begaan, maar tevens van warme erkenning der gelukte prestaties; zij is streng objectief tegenover alle richtingen; toont aan, wat gebeurd is, tegelijkertijd wat hadde kunnen zijn. Prof. Rosenberg steunt op
| |
| |
omvangrijk nieuw bronnenmateriaal (o.a. op de tot heden niet-gepubliceerde protocollen van den Raad der Volkscommissarissen: November en December 1918).
| |
Reinhold Wulle. - Die grossen Fünf. Verlag N.B.D. Nationaler Bücher-Dienst, Berlin W 50. RM 0,70.
Dit werkje bezit een bizonder actueele beteekenis. De schrijver schetst de Duitsche geschiedenis van Versailles over Locarno tot den huidigen beslissenden tijd. Hij wil de innerlijke gronden der wereldcrisis aanduiden. Heel het bewogen politieke leven van onze dagen komt ter spraak en wordt tastbaar en levend uitgebeeld. Deze bladzijden lezen is zeer leerrijk voor het begrijpen der Duitsche psyche. Immers naast de feiten staan hier de gedachten. Zoo heeft de auteur de verdienste een probleemsteller te zijn.
| |
G.K. Schmelzeisen. - Das Recht im nationalsozialistischen Weltbild. Verlag W. Kohlhammer. Leipzig. Geb. M. 2.
De schrijver teekent het beeld van het nationaal-socialistisch rechtsdenken in deze uitgave, waarvan reeds de derde druk hier voorligt. Niet alleen de grondslagen van het nieuwe recht worden ontwikkeld, maar ook de verdere doeleinden der rechtsvernieuwing ten overstaan van de afzonderlijke rechtsgebieden geschetst. Het Romeinsche recht werd verworpen, omdat het slechts een materialistische wereldbeschouwing diende. Het Duitsche gemeenrecht vloeit onmiddellijk uit het Duitsche volksdom voort; immers wereldbeschouwing en rechtsbeschouwing zijn afhankelijk voor alles van den eigen wezensaard van een volk. Op dit principe steunen de Duitsche rechtsgeleerden in de eerste plaats.
| |
H. Graedener. - Traum von Blücher, Yorck, Stein. - P. Zsolnay Verlag. Berlijn. 220 blz.
In dit eigenaardig werk worden de gestalten van drie Duitsche historische helden (Blücher, den meest populairen aanvoerder uit den Vrijheidsoorlog 1813-1815, Maarschalk Voorwaarts, Aartsengel Michaël, den Redder van Duitschland; Yorck, den Pruisischen maarschalk, die als bevelhebber van het Pruisisch hulpcorps bij de ‘Grande Armée’ in Rusland, op 30 December 1812 eigenmachtig het onzijdigheidsverdrag van Tanroggen sloot, en den 26n Augustus 1813 de beslissing bracht bij de overwinning aan de Katzbach, den 16n October den overtocht over de Elbe forceerde en den 9n Maart 1814 de overwinning bij Laon behaalde; Stein, den Duitschen staatsman, die met Scharnhorst de algemeene volkswapening tot stand bracht) opgeroepen door den machtigen adem van het dichterlijke woord van Hermann Graedener, en dit in drie gesprekken, bijna louter alleenspraken. Elke zin getuigt van een oorspronkelijke schoonheid naar den vorm en een idealistische verhevenheid naar den inhoud. Alle historici zullen bevestigen, dat de schrijver den vinger heeft gelegd op de typische eigenaardigheden van de groote persoonlijkheden, die hem bij zijn arbeid bezielden.
| |
Dr. Floris Prims. - Antwerpiensia. - De Vlijt. Nationalestraat 46, Antwerpen. 410 blz. Fr. 30.
Deze negende reeks losse bijdragen tot de Antwerpsche geschiedenis is weer eens een uiterst kostbare aanwinst voor de Vlaamsche historische wetenschap. Heele, halve en kwart intellectueelen, kortom heel ons volk, zal zich voor de zooveelste maal interesseeren voor deze levendige opstellen, waarin de vroegere gebeurtenissen zoo vatbaar, zoo concreet voorgesteld worden. Enkele zeer suggestieve titels laten we volgen: Antwerpen en Azincourt; De opbouw der Antwerpsche Cathedraal; Pieter Appelmans, de Torenbouwer; De misdadigheid
| |
| |
in de jaren 1405-1415; Een Antwerpsche muiterij in 1407; Het eerste algemeen Stemrecht (Germinal An V); De plundering van het Stadhuis (21-24 September 1799); De eerste Binders; De Vervlaamsching van het Gerecht in 1819; Antwerpsche Blijde Inkomsten; Oswald Spengler; De Kolveniers in de Halve Maan; De Sleutel van Brabant; Het drukpersproces Carstiaenssens; Het Huis der vier Winden; Onze Nieuwjaarsdatum; Oud-Antwerpsche portretten...
Zeven belangrijke illustratiën luisteren deze publicatie op, die, waar men ze ook openslaat, onweerstaanbaar boeit.
| |
Der grosse Duden. - Bildwörterbuch. Bibliographisches Institut A.G. Leipzig; 800 blz.; 36 fr.
In dit geestdriftwekkend woordenboek in beelden wordt elk woord geïllustreedt voorgesteld. Deze reusachtige arbeid werd door de deskundige leiding van het Bibliographisch Instituut van Leipzig verricht en nu opnieuw uitgegeven door Dr. Otto Basler; 350 tabellen vol opluisteringen (waarvan zes gekleurd) verrukken den lezer en den student. Aan het slot vindt men een alphabetisch register met 21.000 namen. Het is het eerste en het eenige woordenboek in de Duitsche taal, dat de beteekenis van de gezamenlijke woorden slechts door het beeld verklaart. In 12 groepen is de Duitsche woordenschat samengevat: 1) Mensch, familie, huis. 2) Arbeid en beroep: land- en boschbouw, visscherij, ambachten. 3) Vrije tijd: lichaamscultuur, ontspanning, vermakelijkheden. 4) Wetenschappen, kunsten. 5) Geloof. 6) Staat. 7) Gemeenschapswezen: stad en dorp. 8) Handel en verkeer. 9) Het verleden. 10) Land en menschen: volkerenkunde en folklore. 11) Dieren en planten. 12) Aarde en heelal. - Het is een grootsche prestatie van de ernstigste waarde voor het werk in onze middelbare scholen.
Dr. JOZ. PEETERS.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd