De Vlaamsche Gids. Jaargang 23

[p. 304]

De nachtelijke Tocht

De Rosse was de tweede eerlijkste mensch ter wereld. Van niemand zou hij een speld gewild hebben. En feitelijk, indien hij er toch een verduisterd had, wat zou hij er dan mee aangevangen hebben? Maar op zekeren dag had hij ijzergaas noodig om een kippenloop af te rasteren en dat zou hij toch niet koopen.

Hij trok drie breede rimpels in zijn voorhoofd en dacht diep na. Langs den kaaimuur der Sint-Bernardskazerne lag er met heele stapels, dat weldra naar het Duitsche front zou verzonden worden. Van verre lonkte het den Rosse tegen tusschen prikkel- en ijzerendraad en hoe langer hij er naar keek, hoe meer overtuigd werd hij, dat het zijn onbetwistbaar eigendom was. En 't mocht ook niemand verwonderen, want hier gold een dubbele reden. Deze draad behoorde niet alleen aan den vijand, wat reeds in den Rosse zijn brein voldoende doorsloeg om het goedje verbeurd te verklaren, maar bovendien moest hij dienen om hun loopgraven te beschutten en onze jongens te hinderen.

Dien draad moest hij hebben! Maar hoe?

Gedurende den dag zou het een gek spel zijn, dat wist hij. Die lange Pruis met zijn rooien profetenbaard paste er te goed op. Nu, wat moest hij dus wel aanvangen? Zenuwachtig aan zijn sigaret trekkend liep hij langs den dijk, twee rookkolommen langs zijn boksersneus uitblazend, immer loerend naar den anderen oever, waar 't goedje geborgen lag en hem fascineerde. Geen ander middel dan 's nachts met de boot, dacht de Rosse.

- Janneken, sprak hij tot zijn broer, zijt ge een man?

- Waarvoor? En 't jongske zijn donkere oogen schitterden van geluk, want hij hield van den Rosse en zijn waaghalzerijen. Hij voelde intuïtief, dat er iets belangrijks op til was.

- Ziet ge dat ijzergaas langs den overkant?

- Daar, waar die schildwacht juist tegenligt?

[p. 305]

- Ja. Daar ga ik vannacht heen en 'k heb iemand noodig om de boot te bewaken. Vaart ge mee?

- Ja, Rosse.

Ze bekeken malkander met opeengenepen lippen en stralende, ondeugende oogen, die hunkerden naar 't gevaarvolle en 't mysterieuse.

Om tien uur was 't pikdonker. Geen manestraaltje, geen ster, niets.

- Kom, zei de Rosse op gedempten toon.

Voettastend trokken ze bootwaarts, den dijk af. De Rosse droeg de zware roeispanen en hij voelde 't malsche en lijmige slib aan zijn klompen vastzuigen, doch instinctmatig oriënteerde hij zich naar de bemoste steenen, die in de modder uitstaken en tot brug dienden tusschen den oever en de jol. Hij hoorde het lispelen en 't ruischen van 't water, hij voelde dat hij er voorstond en tastte. De ruwe boord van het wiegende vaartuigje stelde hem gerust. Met een doffen slag zette hij de riemen neer en sprong in de boot. Hij streek een lucifertje aan, beschermde de vlam tusschen de handpalmen en zocht naar de roeibeugels.

- In orde, fluisterde hij tot zijn broer, maak den ketting los.

Wat geknars en gerammel van roestig ijzer. Ze zagen mekaar niet, doch voelden geruststellend elkanders aanwezigheid.

- Duw maar.

Jannekens armen en beenen schoorden zich, de Rosse gaf nog een stoot met een roeispaan en op de verlaten Schelde gleed de boot onzichtbaar voort.

- Dat de maan er maar doorkwam! Zoo maar 's voor vijf minuten, sakkerde de Rosse.

- Zie maar, dat we niet vastloopen, 't wordt laag tij.

- Trek het roer wat naar links.

En voort ging het, uiterst traag om het schurend en schokkend gebonk der riemen en 't geplas van 't water te verdooven. De oudste broer kende de reis op zijn duimpje. Als kind en knaap was hij reeds met de Schelde vergroeid. Hij voelde zich maar in zijn element als hij op 't water was en kalm en zeker roeide hij naar zijn doel.

- Nog meer naar links, beval hij.

[p. 306]

Janneken trok aan 't koordje en gewillig gehoorzaamde het vaartuig. Ze voeren de kleine kil uit en waren nu omringd door dat inktzwarte water en dat geheimzinnig gefezel en geruisen, dat immer langs de oevers heerscht. Een lange smalle straal rimpelde plots over 't watervlak. 't Kwam van de embarcadère, waar met heele bergen draad op den Rosse te wachten lagen en nu misschien een slaperige en heimzieke schildwacht ronddrentelde. Na nog een vijftigtal meter geroeid te hebben hief de Rosse de riemen op, trok ze naar binnen en liet de boot zachtjes met het tij meevlotten. Gelukkig dat het lichtje er was, zoo kon hij rustig poolshoogte nemen. Hij zelf nam 't roer over en stillekens dreef de jol naar wal. De hooge kaaimuren en de zwarte balken naderden. Het water stroomde er geelachtig langs en spoelde ruischend weg. Nog vijf meter. Nu werd het gevaarlijk. Geen soldaat te bespeuren.... nog een meter. Men kon de paalbeschoeiing raken met de vingertoppen. Een schok... ze waren er.

De Rosse sloeg den ketting eenmaal rond een balk en klauterde kattevlug omhoog.

Janneken bleef met kloppend harte wachten, toen hij broer zag verdwijnen. In zijn boezem sloop onrust; zenuwachtig tuurde hij rond.

Ondertusschen trok de Rosse verder. Het werd weerom donkerder en weldra stak hij de handen beschermend uit om nergens tegen te botsen. Daar raakte hij met zijn broek in iets verward. Hij bleef staan en poogde zich los te maken. Ai! Prikkeldraad! Langzaam bevrijdde hij zich. Eindelijk! Zou hij licht maken? Hij stond in beraadslaging en trok toen schoorvoetend verder, de ooren gespitst, de oogen vol pijnlijke attentie samengetrokken, tot hij het begeerde vond. Toen herademde hij en zijn vingers gleden onderzoekend rond over het koude metaal.

Sakkerdeboeren! dacht hij ineens, wat een buitenkansje!

Daar had hij warempel een laars vast, een echte, zware Duitsche laars. Wat een partijtje leer zou dat niet opleveren om schoenen te verzolen! Gretig zocht hij naar de tweede. Doch de laars bewoog onrustwekkend.

- Werda! klonk het onheilspellend.

Daar had hij precies een Duitscher bij de voeten vast. Een

[p. 307]

mensch moet maar geluk hebben in zijn leven! Als een achtervolgde kat vloog hij weg, met den tierenden Pruis achter zich. De Rosse was vlug, doch bonkte tegen een stapel ijzergaas, hoog genoeg om er honderd kippenloopen mee af te spannen. Doch daar dacht hij juist niet aan. Blazend sprong hij recht, maar de weg naar de boot werd hem afgesneden en hij stond te midden van een sector verblindend electrisch licht.

- Janneken! Vlucht! Vlucht! schreeuwde hij.

Gewonnen gaf hij zich toch niet. Hij ontvluchtte de klaarte, draaide links af en stond voor de Schelde. Het licht straalde zoekend, bleef plots op hem gericht en naderde. Hij bedacht zich niet lang en hop! daar duikelde de Rosse het water in. Br! 't Was koud en 't borrelde in zijn ooren. Forsch sloeg hij armen en beenen uit en dan schoof hij geluidloos voort verderop naar wal en kroop tusschen het hooge, droge riet. Hij hoorde stemmen, terwijl de onbescheiden electrische zaklamp in wijden waaier heen en weer golfde. Na een vijftal minuten was er niets meer te zien; ze dachten misschien, dat hij reeds verzopen was en in peis en vrede langs een school brasem dreef. Toen kreeg de knaap het te koud, dook terug het water in en onhoorbaar zwom hij, tegen tij in, naar veiliger oorden.

't Was een ellendige tocht, midden in dat ijskoude, zwarte water. Hij zag noch oever noch baar, voelde soms een stok of wat gras tegen zijn hoofd drijven, terwijl het eentonig geruisch der Schelde hem vergezelde. Krachtiger zwoegde hij weldra verder, sloeg met breede zwaaien de armen uit, hijgde diep naar adem, spuwde 't onsmakelijke water uit, herdraaide soms grommelend en proestend het hoofd om de vermoeide nekspieren wat rust te geven. Zoo ging het gestadig voort in dien pikdonkeren nacht, alleen in dit verraderlijk element, dat u telkens kon opslorpen en vernietigen. Maar daar dacht de jongen niet aan. Hij was hier de meester, de Schelde moest hem gehoorzamen. Ze kon wel eens brullen en loeien, zich in mist verbergen of de dijken breken, doch steeds werd ze gedwee als een afgejakkerd paard, onderdanig als een berouwvolle schooljongen. De Rosse koos den koers naar wal. Ginds blonk het lichtje van hun zolder door de glazen dakpan. Zou Jantje misschien al slapen zijn? Dat kon niet. Het lot van den

[p. 308]

kleine verontrustte hem. Zoo een kereltje 's nachts alleen in een jol op de Schelde. Daar had hij wel fout aan. Hij naderde meer en meer den oever. Nog enkele slagen. Hij greep in de modder, trok zich recht en hoorde hoe 't water van zijn kleeren zijpelde. Belachelijk vond hij zich in zoo'n gekken toestand. Gelukkig dat hem toch niemand zien kon. Hij zocht naar zijn lucifers, doch grinnikte... ze waren immers nat. Zijn beenen wogen als lood en zakten bijna ineen, kreunend strompelde hij voort, had moeite om zijn kousen uit het slib te trekken en tuimelde omver. Verdwaasd kroop hij recht. Hij was tegen de boot geloopen, vergat zijn pijn en jubelde het uit. De boot! Hun boot! Jantje was dus thuis!

Oef! Hoe koud blies de wind! Rillend sukkelde hij den dijk op. De druipende kleeren plakten aan 't verkleumde lijf. Hij voelde zich ellendig, trok zijn kraag omhoog, doch sloeg hem weer omlaag, want vieselijk plakte hij tegen zijn hals.

Thuis waren ze nog niet slapen. Er was nog licht in de keuken. 't Vlammeken van de stearinekaars blonk hem als een baken van geluk tantalisch tegen. Krol, de hond, blafte. Pst! koestte de Rosse. Het dier begon zachtjes te huilen en kroop in zijn hok. Hij zag ze allen rond de kachel zitten; nu onderscheidde hij duidelijk hun stemmen en hijgde vol ontroering. Hij was thuis, in hun huis. Bevend zocht hij naar den deurknop en duwde.

- Onze Rosse! kreet Janneken.

Of ze opkeken! Geen leeuw werd in den Antwerpschen dierentuin ooit met grooter oogen aangestaard. Ze konden geen gebenedijd woord uiten van alteratie en de waaghals voelde hun bewondering dwars door zijn natte kleeren doordringen. Hij stond daar nu vol slijk en mos, bij den schijn van 't kaarsken, stralend van Scheldewater en een tikje hoogmoed, (net een moderne tritoon of een herboren Scaldis).

Moeder verbrak de stilte en gilde snikkend:

- Jongen, toch!

Vader begreep ineens dat het nu zijn beurt was om iets te zeggen en schijnbaar onverschillig sprak hij:

- Wieman, schep hem een emmer water. Hij kan zich in 't stalleken gaan afschrobben.

De knaap knoopte zijn vest los, terwijl moeder jammerde:

[p. 309]

- Als de Duitschers u maar niet weghalen!

- En dan? Ze kennen me niet.

- Ja, ja... 'k Vraag me af wat ge nu moet doen?

- Wat ik moet doen?

De Rosse vertrok zijn gezicht tot een grijns en bromde:

- Herbeginnen, maar beter opletten.

MARCEL DE KONINCK.