De Vlaamsche Gids. Jaargang 23

[p. 238]

Boekbeschouwing

Prof. Dr. P. Geyl. - Geschiedenis van de Nederlandsche Stam. Tweede deel, 1609-1688. - Mij. tot verspreiding van goede en goedkoope lectuur, 1934. - 766 blz., platen en kaarten.

In een vorig nummer van dit tijdschrift (Vlaamsche Gids, Okt. 1931, blz. 5-13) heb ik een opstel gewijd aan deel I van het hier genoemde werk van prof. Geyl. Ik onderzocht toen de waarde van het kader waarin de schrijver de geschiedenis van de lage landen aan de zee zich afspelen liet, nl. het Nederlandsche taalgebied, en betoogde hoe de taalgrens hier in veel gevallen een kunstmatige afbakening bleek. Deze kritiek geldt veel minder voor het tweede deel, dat over tachtig jaren van de XVII^e eeuw loopt. Na de scheiding van de Nederlanden wordt een gezamenlijke geschiedenis van den Nederlandschen ‘stam’ onmogelijk, en de schrijver legt er zich bij neer. Wel gaat zijn aandacht vooral naar wat er van de oude eenheid blijft voortleven, wel houdt hij zich gaarne op bij vergelijkingen tusschen Noord en Zuid wat betreft hun aandeel in de Nederlandsche kultuur. Maar dit tweede deel is dan toch uit den aard der zaak eerst en vooral geworden een geschiedenis van de Vereenigde Provinciën in hun glansrijkst tijdperk. Men zou zelfs, in vergelijking met deel I, waarin de beste perioden van het Zuiden ter sprake kwamen, van een te grondige behandeling mogen spreken. Toch zal ik er den schrijver geen verwijt van maken. Want wat hij ons hier aanbiedt, over de politieke, maatschappelijke, koloniale, kerkelijke en kultureele geschiedenis van Noord-Nederland staat op een hoog peil, en is gedragen door een vlotten, pittigen stijl. Voor ons Vlamingen in het bizonder is dit tweede deel van Geyl's boek, meer dan eenig ander handboek over Nederlandsche geschiedenis, geschikt om een beter inzicht te verkrijgen in het ontstaan en de vorming van de Noordnederlandsche maatschappij.

Prof. Dr. HANS VAN WERVEKE.

Mr. Fr. Wittemans. - Marnix van Ste Aldegonde, minister van Willem van Oranje. Uitg. ‘Lectura’, Antwerpen, 1934, 103 blz., platen.

Het mag wel een daad van piëteit heeten, zooals de schrijver het in zijn inleiding uitdrukt, in den tijd der Oranje-herdenking ook een werkje te wijden aan den man die lange jaren voor Willem den Zwijger een trouwe helper is geweest. Maar of Marnix nu als ‘de grootste Belg van het verleden’ dient beschouwd te worden, volgens de eigen woorden van den heer Wittemans, is een andere vraag. Het antwoord geeft het boek zelf, hoewel niet in den door den schrijver verwachten zin: wat is deze biografie van Marnix anders dan een verhaal van Oranje's strijd in de Nederlanden, waarbij af en toe het persoonlijke aandeel van Mamix in de gebeurtenissen in het licht wordt gesteld? Zeker, de uiteenzetting is wel interessant op zichzelf, en als populaire verhandeling niet zonder verdienste. Jammer is het echter dat er in den tekst verscheidene kleine vergissingen voorkomen (bv. alleen op blz. 15: 4^e regel: ‘de Bève’, voor

[p. 239]

‘de Bèze’; 12^e regel: ‘hertogdom’, voor ‘graafschap’; 23^e regel: ‘Jan van Nassau’, voor ‘Willem van Nassau’).

H.V.W.

Societe des Nations. - Annuaire militaire, 1934; 1100 blz.

Deze nieuwe uitgave van het Militaire Jaarboek bevat alle inlichtingen over de inrichting van de strijdkrachten (landleger, vlieg- en zeewezen) van 64 landen, al dan niet leden van den Volkenbond. Deze editie werd op punt gesteld volgens de jongste publicaties. Bepaalde hoofdstukken werden bijzonder uitgebreid, namelijk zij, die betrekking hebben op de premilitaire opleiding, het drillen buiten het legerkader en de politieafdeelingen. Ten einde zekere vergelijkingen mogelijk te maken, heeft men in de meeste gevallen de legersterkten en de krijgsuitgaven van de voorgaande jaren opgegeven. De aanhangsels slaan op de conventies, verdragen en overeenkomsten, van 1817 tot 1931 gesloten, en neg heden van kracht, die de vermindering en de beperking der bewapeningen betreffen; verder vindt men er een groot aantal statistische tabellen nopens de essentieele kenmerken van het leger van elke natie, de krijgsuitgaven over heel de wereld, de oorlogsmarine van talrijke landen.

Dr. J.P.

J.H. Gunning Wzn. - Autobiographie. J.B. Wolters, Groningen.

Dr. Gunning had, na lang aarzelen en ten gerieve van Mevrouw J. Riemens-Reurslag's werk ‘Groei’, derde deel, - dat wegens tijdsomstandigheden niet verschijnen kan, - zijn autobiographie geschreven. Nu de groote Nederlandsche pedagoog 75 jaar oud wordt, laat de firma Wolters, dien man tot huldiging, bedoelde biographie apart verschijnen, in de door haar uitgegeven brochurenreeks ‘Losse pedagogische studiën’,...... en daar deed ze mooi werk mee!

Een autobiographie schrijven is een delikate onderneming, vooral wanneer de belanghebbende een schatrijk leven van arbeid, met bekleeding van allerlei belangrijke posten, achter den rug heeft. Maar het gróótste gevaar, nl. zichzelf te gobeeren of te overschatten, weet Dr. Gunning gemakkelijk te omzeilen, doordien hij ons telkens doorvoelen laat, hoezeer zijn heele wezen en vorming en arbeid een stevigen grondslag vindt in zijn familietraditie en in het prikkelend voorbeeld van anderen.

Deze autobiographie zal daarom door velen met belangstelling gelezen wordan. Wel zullen ze daarin een man met ambitie herkennen, maar de heele levensweg van Dr. Gunning verklaart en veredelt die ambitie, pedagogisch een opbouwende rol te vervullen, en maakt het tot een zegen voor Nederland, dat de man ze ook werkelijk als schrijver, als inspecteur, als rector, als hoogleeraar, als spreker heeft mógen vervullen.

We kunnen ook de Vlamingen dit mooie stuk ter lezing aanbevelen.

H.V.T.

Nieuwe uitgaven

Van Van Gorcum & Co., Assen:

Mr. A.M. JOEKES: Volk en Regeering in crisistijd. Rede gehouden op de Algemeene Vergadering van de Vrijzinnig-Democratische Bond, te Rotterdam, op 24 November 1934; 16 blz.; 30 cent.

De regeeringstaak wordt een heksentoer genoemd. Critiek, verdachtmaking en smaad zijn onverdiend. Het beginsel der ontwapening, internationaal en nationaal, wordt verdedigd. Tegen particuliere wapenindustrie

[p. 240]

en wapenhandel (uit onverantwoordelijk winstbejag) moet door de landen gezamenlijk zoo spoedig mogelijk worden opgetreden.

Van H.J. Dieben, Lange Kerkdam, 6, Wassenaar:

F.M. GESCHER: Kennis van land en volk, deel 3 B: Natuurkundige aardrijkskunde (Lithosfeer); 189 blz., met 362 illustraties en een inhoudstabel; f. 3,25; geb. f. 3,75.

Een zeer methodisch ingedeeld en interessant leerboek voor middelbare en kweekscholen, dat o.m. over de endogene krachten, de exogene krachten en de geologische tijdperken allerlei begrippen aanbrengt, waaraan in ons land niet zoo algemeen aandacht wordt gewijd, zoodat het hier veel nut zou kunnen stichten.

Van de fakulteit van wijsbegeerte en letteren der hoogeschool te Luik, bij den heer Delbouille, in voornoemde universiteit:

Dr. MATH. RUTTEN: De Lyriek van Karel Van de Woestijne; 305 blz.; 50 fr.

Inhoud: Woord vooraf. - I. Eerste gevoeligheid en eerste werk. - II. Het Vaderhuis. - III. De Boomgaard der vogelen en der vruchten. - IV. De gulden Schaduw. - V. Het drieluik: praeludium: Het menschelijk Brood; a) De modderen Man; b) God aan Zee; c) Het Bergmeer. - VI. Substrata en Het zatte Hart. - VII. De persoonlijkheid van Karel Van de Woestijne. - Bijlagen. - Bibliographie.

Van Frans De Hondt, Bouwmeestersstraat, 91, Sint-Amandsberg (postcheck 414272):

Prisma, tweemaandelijksch kultureel Tijdschrift der Vlaamsche Jongeren, 1^e jaar, n^e 1; 64 blz.; 5 fr.; abonnement 20 fr.

Inhoud: Opvoering van het drama in de middeleeuwen, door Germaan Dewijze; Kunst voor het volk?, door Beri Ranke; verzen van Rie de Cordier, Herman Van Snick, J. Dumont, Maurits De Doncker, Marcel Coole, Bart Vrjibos en Herman De Cat; Maria en Anna, door Jos. Wils; Philosophische rubriek, door Willem Willems; boekbespreking.

Van H. Van Tichelen, Sint Vincentiusstraat, 67, Antwerpen:

De kleine Vlaming, Februari.

Inhoud: Nieuws van de maand; Berni, een kleine jongen; Tijl Uilenspiegel; Gugusje; De Geitjes, gedicht; De nieuwe spelling; Wie? Hoe? Waarom?

Van den boekhandel Aug. Bossaerts, Antwerpen:

AUGUST JAEGER: Wie ist es richtig? praktisches Nachschlagebuch für Studierende und Studierte; 119 blz.

De regels der Duitsche spraakleer en de uitzonderingen er op worden hier in methodisch aangelegde tabellen, volgens de woordsoorten, voltallig aangegeven, zoodat het werk niet alleen als Nachslagebuch, maar ook als eigenlijke spraakleer kan benuttigd worden. We wijzen hier o.m. op het overzicht der meervoudsvorming, op het gebruik der naamvallen, op de vervoeging, op het gebruik van bijvoegende wijze en indirekte Rede, op de hoofdstukken over bijwoorden, voorzetsels, voegwoorden en eenige regels voor het rechtschrijven.