De Vlaamsche Gids. Jaargang 22

[p. 477]

Boekbeschouwing

C. Jinarajadasa. - Laat ons den Oorlog ontwapenen! Theosofische Vereenigings-Uitgevers-Mij, Tolstraat, 154, Amsterdam; 64 blz.; fl. 0,35.

't Is de tekst van de toespraak, in 13 landen gehouden onder de auspiciën van de Orde van den Olijfboom, een vereeniging voor Vrede, door een Indischen wijze. Een eenvoudige diepe toon van liefde tot de menschheid, een warme idealistische stem, een schrander verstand wekken het beste in ons op. Jinarajadasa gelooft niet in de mogelijkheid den Oorlog te ontwapenen, indien wij geen hervorming krijgen van het bankwezen in de wereld. Het internationale financieringssysteem is een der elementen, welke bijdragen tot den Oorlog of tot den Vrede. Hij gelooft tevens, dat ten einde vrede te brengen in het hart van elken burger, er een groote verandering moet komen in de huidige opvatting van het grondbezit. Hij is een warm voorstander van den Volkenbond, al is diens wijze van optreden in het veld der politiek veel te slap. In elk geval is de Bond de voorlooper van een betere; het is plicht van allen hem in dezen tijd te versterken. Leeren wij vooral onze kinderen intense vreugde te scheppen in het collectieve leven der Menschheid.

Bruno H. Burgel. - De Wereldbeschouwing van den modernen Mensch. Bijleveld, Utrecht; 200 blz.; ing. fl. 2,15; geb. fl. 2,90.

De natuurwetenschap in onzen tijd is zoo omvangrijk geworden, dat zeer velen het inzicht in den voortgang van haar ontwikkeling niet meer kunnen bijhouden. Jongeren zoowel als ouderen staan verward en onzeker; zij hebben behoefte aan een overzicht, aan een boek, waarin op voor allen verstaanbare wijze gesproken wordt over het ontstaan van den Kosmos en van de Menschheid, over het wordingsproces der aarde, over den wentelgang der werelden rondom ons, over het mysterie van ons eigen bestaan en over ons eigen denkvermogen. Kortom, wij hebben behoefte aan een werk, waarin de uitslagen van het hedendaagsch natuurwetenschappelijk onderzoek klaar worden uiteengezet. En nu is ons geen boek bekend, dat hieraan zoo goed tegemoet komt als Bürgel's ‘Wereldbeschouwing van den modernen Mensch.’ Het spreekt op pakkende, boeiende wijze over deze vraagstukken en stelt ons het moderne wereldbeeld scherp voor oogen. Bürgel, de arbeiderszoon, die door eigen kracht is opgeklommen en zich een grooten naam heeft verworven als natuurwetenschappelijk geleerde, heeft den juisten warmen menschelijken toon in zijn geschriften weten te behouden. Na de lezing van dit uitstekend boek zal ieders inzicht veel rijker zijn, het denken verruimd, en wijdere horizonnen zullen zich voordoen. De zin van het leven zal naderbij gebracht zijn en onze levenstaak sterker tot ons spreken. Een werk dus voor ieder denkend mensch.

[p. 478]

Georg Decker. - Revolte und Revolution. Graphia, Karlsbad; fr. 7,50.

De bekende professor Georg Decker levert een verdienstelijke en grondige (al zij het ook beknopte) studie van socio-psychologischen aard over de ‘Nationale Revolutie’, naam, dien de contra-revolutie zich in Duitschland schenkt. Hij betitelt de huidige leiders als mislukkelingen, die een systeem verantwoordeljk maken voor hun eigen tekortkomingen en onbevoegdheden. Het opstandige moreele gevoel zal tot de werkelijke omwenteling leiden. De afgrond tusschen de zoogezegde compacte nationale eenheid en de echte werkelijkheid wordt met den dag dieper. Het is niet voldoende de premissen van een ontevredenheid, die reeds in Duitschland een voldongen feit is, op te zoeken; men moet het middel vinden om deze ontstemming om te zetten in politieke passie en fanatieke politieke wilskracht. Alzoo Prof. Decker.

De Fransche editie heet ‘Révolte et révolution. Le chemin de la liberté.’

XXX. - Der Faschismus und die Intellektuellen. Graphia, Karlsbad; fr. 7,50.

Fascisme en geest zijn onverzoenlijke antinomieën. Waar de vrijheid van onderzoek afgeschaft wordt, atrophieert men het verstand. De intellectueelen van het Derde Rijk zijn hiervan het levende, het verschrikkelijke bewijs, zegt de uitgeweken rechter XXX. De rede, de wetenschap, de kennis, de belangloosheid in zake navorsching, het wordt alles in 't belachelijke getrokken in het Derde Rijk; zij worden verminkt, vervolgd, de wetenschap staat in dienst van een gek despotisme, het historisch onderzoek ontaardt door een ongezond racisme, en vervalscht ten voordeele van een reactionaire staatsopvatting. De hoogleeraars trappen op een wenk van de nieuwe potentaten den geest en de waarheid in het slijk. Rechters en priesters, kunstenaars en dichters dragen het dwangcamisool van een Staat-gevangenbewaker of vergaan in de concentratiekampen. Het onderwijzend personeel werd een korps onder-officieren. Onder de onbegrensde macht van één man bloeien willekeur en tyrannie en ontketent zich een stormloop van laagheden, intrigues en leugens...

(In het Fransch verscheen: Le fascisme et les intellectuels. Déclin de l'esprit allemand.)

Ph. Exel. - De Spookhoeve. Den Haag, Van Goor Zonen; 160 blz.; fr. 14. Met talrijke platen.

Met één slag, hopen we, vindt dit spannend historisch verhaal uit de dagen van Alva en de Boschgeuzen zijn weg in Vlaanderen. Immers heel de geschiedenis speelt zich op onzen bodem af en sluit volkomen aan bij het geleerde in de school. 't Is een echt meesterwerkje in al zijn eenvoud. Onze jongens zullen er hun volle gading in vinden. Dat het op groote schaal zou worden verspreid, wenschen wij van harte. Waarom laat de uitmuntende auteur zijn held door de ‘Rue de la Fourche’ (te Brussel) stappen en de monniken uit de ‘Abbaye de la Cambre’ visschen in de vijvers van het ‘Bois de la Cambre?’ Deze Fransche benamingen zijn overbodig.

J.P.

Nieuwe uitgaven.

Van de N.V. Standaard-Boekhandel, Brussel en Antwerpen:

FELIX TIMMERMANS: Bij de Krabbekoker; 154 blz.; 16 fr.; gebonden in linnen 26 fr.

[p. 479]

Uitgave van H. Van Tichelen, Antwerpen:

De kleine Vlaming, maandblad, 16^e jaar, Juni 1934. In dit nummer: Brugsche Grappigheid, door Maurits Sabbe; Een kleine Jongen, van H. Scharrelmann, door H. Van Tichelen vertaald (vervolg); 't En had maar een Minuutje geduurd, door Nonkel Mandus: hoe een venijnige kat zich tegenover een levenslustigen hond aanstelt; Een Mirakel, door Tine Rabhooy, plezierig verteld: hoe Kladdeke, die in de kerk een schommel maakte, door een onzichtbare hand (die van den klokkeluider) naar omhoog wordt getrokken.

Van Excelsior, Brugge:

De Tijdstroom, maandschrift (abonnementsprijs: 40 fr.), 4^e jaar, n^r 8: Mei 1934.

Daarin o.m. een fragment uit Julien Martyn of achtergelaten Herinneringen van een Activist, roman door Raymond Brulez; een artikel van J. Decroos over Alb. Verwey, als vertaler van Shakespeare's Sonnetten: een echte ‘onkruidzameling’ uit diens ‘mislukte proeve van vertaling’, met menigen ‘monsterachtigen stoplap, een of andere stumperigheid, een of ander ontnuchterend prozaïsme’, waarvan voorbeelden tot staving. Besproken wordt het romanwerk van Lode Zielens (door Paul de Vree) en dat van Maurits Roelants (door denzelfde).

Van de Sikkel, Antwerpen:

HANS FALLADA: Wie eens uit het Schaftje eet..., vertaald door NICO ROST; 451 blz., 41 fr.; geb. 54,50 fr.

Wie eens uit het schaftje eet, blijft altijd zijn soep daaruit oplepelen. Bedoeld wordt: wie eens in de gevangenis komt, keert er in terug. Dat ondervindt Willi Kufalt, de hoofdpersoon van dezen lijvigen, ontroerenden roman. De kleine wereld, waarvan Kufalt zoo gaarne een eerzaam lid zou zijn, blijft voor hem gesloten; niet door een netwerk van wetsbepalingen, maar door de domme liefdeloosheid, het vijandige niet-begrijpen der ‘rechtvaardigen’. Of Kufalt liefheeft, arbeidt, liegt, steelt - steeds doemt de gevangenis achter hem op als zijn onontkoombaar tehuis. Een jaar blijft hij vrij. Het is eigenlijk pijnlijk om volgen hoe hij dat jaar doormaakt, of liever, hoe hij grootendeels verplicht wordt het door te maken.

Van den ‘Bode van het H. Hart’, Alken:

R. HARDEMAN, S.J.: Franciscus Costerus, Vlaamsche apostel en Volksredenaar (1532-1619); 137 blz.; 8 fr.

Een levensschets van den Mechelaar Coster, Jezuiët en kanselredenaar, een hoofdfiguur uit den tijd der beroerten, met een algemeen overzicht van zijn werken en een karakteristiek van zijn welsprekendheid. Uit tal van gelukkig gekozen fragmenten worden de allegorieën van den redenaar gelicht, zijn stoute beeldspraak, zijn frischheid en naïveteit, zijn Vlaamsch realisme, waaruit o.m. blijkt dat de ‘sottinnen’, de ‘gepopte en gepaleerde juffrouwen ende madamen’ het in zijn preeken erg te verduren hadden. Het boek geeft een interessant beeld van Costers redenaarsen schrijverstalent.

Van Van Gorcum & Co., Brink-Assen:

Mr. Dr L.W.R. VAN DEVENTER: Het nationale Kabinet, schets der Nederlandsche partijen; historische ontwikkeling van het parlementarisme en het vertegenwoordigend systeem, van de Middeleeuwen tot de huidige phase; 163 blz.; fl. 2,25.

Het doel van den schrijver is: bevordering van de nationale gedachte in den zin van een begrijpend samenwerken van alle partijen in het algemeen belang. Het werk geeft een schets en de karakteristiek der Nederlandsche partijen en de geschiedenis van het parlementarisme in zijn ver-

[p. 480]

schillende phasen. Het bespreekt brandende vraagstukken als nationaalsocialisme, communisme, marxisme, enz. en brengt inzichten omtrent het wetsbegrip, omtrent de ‘twee-machtenleer’, omtrent de beteekenis van het ‘de helft plus één-stelsel’, enz. Het toont ook aan dat er in alle partijen heel wat overeenkomstigs aanwezig is, al is hun dat zelf vaak niet bewust.

Dr. C.J. BLEEKER: Inleiding tot een Phaenomenologie van den Godsdienst; 229 blz.; fl. 4,75; geb. fl. 5,75.

Dit zeer interessante boek wil een inleiding bieden tot de studie van de godsdienstige verschijnselen en de lezers leeren om den religieuzen zin, ook van vreemde godsdienstige phaenomenen, te verstaan. Met verwijzing naar tal van geleerde schriften en letterkundige gewrochten handelt het o.m. over de heiligheidsidee in de godsdienstwetenschap; over den ‘habitus’, die aan een zekere groep verschijnselen ten grondslag ligt; over de geloofsvisie in onderscheiden godsdiensten; over de opvatting van de wereldorde, van den dood, van de natuurelementen, enz.; over de levenshouding van profeten, asceten, enz.; over verschillende vormen van eeredienst; over de scheppingsmythen; over de leer van het wereldeinde... Er is een welkome verklarende lijst van de gebruikte vreemde woorden en een register van personen en begrippen.

Van het Office de Publicité, Brussel:

LUCIEN SOLVAY: Kleine Geschiedenis der Vlaamsche Schilderkunst; vertaald door G. VAN PAMEL; 127 blz., met 66 afbeeldingen in den tekst.

Inhoud: 1. Het ontstaan; 2. Van Eyck; 3. Verloren werken; onbekende schilders; 4. De opvolgers van Van Eyck (Roger Van der Weyden, Dirk Bouts, Hugo Van der Goes, Hans Memling, Quinten Matsys, enz.; 5. De Vlamingen in Italië (Jan Gossaert, enz.); 6. Pieter Bruegel; 7. De Renaissance; Rubens; 8. De opvolgers van Rubens; Van Dyck (ook Snyders, Cornelis De Vos, enz.); 9. Jordaens; 10. David Teniers en de genreschilders (Adriaan Brouwer, Van Craesbeeck; - de landschapschilders); 11. De decadentie; nieuwe bloeitijd.

AIME DE CORT: Bobbie en andere Verhalen voor de Jeugd; 74 blz., met illustraties door JAN DRATZ.

Inhoud: 1. Bobbie; 2. Vier kleine Rakkers; 3. Twee Vriendjes op Reis; 4. Moederschap.

Bespreking volgt.

Van A.W. Sijthoff's uitgeversmij, Leiden:

A. DEN HERTOG: Menschen op Zicht; 244 blz.; fl. 2,40; geb. fl. 2,90.

JAN APON: Paniek op de Miss Brooklijn; 244 blz.; fl. 2,50; geb. fl. 2,90.

ALICE VAN WIJHE-SMEDING: Ik verwacht het Geluk; 368 blz.; fl. 3,75; geb. fl. 4,75.

Bespreking volgt.

Van H.J. Dieben, Wassenaar:

Drs L.A. ALBERING en Dr L.C.L. VERBERNE: Van hier en daar, leesboek voor katholieke scholen, 1^e deel; 246 blz.; ingen. fl. 1,90; geb. fl. 2,40.