De Vlaamsche Gids. Jaargang 22

[p. 190]

Boekbeschouwing

D^r Romein (Jan). - Machten van dezen tijd. Wereldbibliotheek, 1933, 488 blz.; fl. 3,75.

Moge dit voortreffelijk overzicht van de voornaamste problemen der hedendaagsche internationale politiek zijn weg banen. Al wie eenigszins het belang van de behandelde stof beseft, zal de zeer groote beteekenis van dit werk weten te schatten en den schrijver oprecht dankbaar zijn voor zijn onvermoeiden en hoog-ernstigen arbeid. Wie het leest, en onze wensch is, dat duizenden het in dezen tijd zouden doen, zal de nauwgezetheid erkennen waarmede de auteur de laatste literatuur en de nieuwste inzichten heeft doorgemaakt en benut, en vooral de helderheid van zijn uiteenzetting. D^r Romein graaft diep en opent onvermoede perspectieven.

Nadat hij vooraf verklaard heeft, wat hij begrijpt onder objectiviteit en subjectiviteit, schetst hij in zijn inleiding de beteekenis van het imperialisme, zijn samenhang met het kapitalisme, den strijd om de grondstoffen, de rol van de bewapeningsindustrie, van technocratie en dualistische economie, de ontwikkeling; van de nationale bourgeoisie in Japan, Indië, China.

Uit het 1^e hoofdstuk, ‘De liquidatie van den wereldoorlog en het herstelprobleem,’ onthouden we vooral de blz. nopens de vredesverdragen na den Wereldoorlog, den Volkenbond, het Minderhedenprobleem, de territoriale conflicten sinds het bestaan van den Bond, ontwapening en bewapening, valuta-oorlog, handels- en toloorlog.

Uit het 2^e hoofdstuk, ‘Het Brische Wereldrijk’: Verhouding tusschen het Britsche Rijk en de Vereenigde Staten, verhouding tot de rijksdeelen, tot de rest van de wereld.

Het 3^e kapittel bestudeert grondig ‘Het Amerikaansche Rijk’ (o.a. Roosevelt's politiek; militariseering).

Op een zeer merkwaardige wijze krijgen Frankrijk en het Fransche blok in Europa, benevens de Fransch-Italiaansche tegenstelling, hun plaats in deze systematische bespreking, en worden beoordeeld met kalme bezadigdheid en wetenschappelijken ernst.

Het 5^e hoofdstuk gaat over ‘Italië’ (...Oorlogskansen; kern van het fascistische probleem; onderscheid met het bolsjewisme; tegenstanders van het fascisme; oorzaken van zijn voortbestaan; buitenlandsche verhoudingen).

Een juiste en goed bepaalde formuleering van ‘Duitschland tusschen de Mogendheden’ volgt dan (Het Derde Rijk; het nationaal-socialisme; buitenlandsche politiek; toekomst). Het determinisme wordt gehuldigd met de verklaring: Er zijn volken, wien het altijd goed of toch redelijk gaat; er zijn er ook, die nooit aan hun tragisch lot ontkomen. Tot de eerste groep behooren zoowel Engeland en Frankrijk, als Nederland en Zwitserland; tot de tweede groep zoowel het Joodsche volk en de Armeniërs, als het Duitsche. Dat is Duitschland's tragiek. Versailles heeft een nieuw nationaal bewustzijn in de Duitschers gewekt, dat door de wijze en den tijd van ontstaan echter van zijn luister beroofd is en zich uit als wraakzucht tegen al diegenen, die buiten die nieuwe gemeenschap staan niet

[p. 191]

alleen, maar zelfs tegen hen, van wie men veronderstelt, dat zij er buiten staan. Het Hitler-bewind heeft door zijn brute terreur tegen zijn politieke tegenstrevers, door zijn vervolgingen, door het publiek verbranden van de werken der beste vertegenwoordigers van de Duitsche literatuur en der wetenschap, blijk gegeven meesterlijk de kunst te verstaan om zich te isoleeren.

Het naaste toekomstbeeld is duister. De prognose kan niet anders dan somber luiden. De binnenlandsche strijd is niet uitgestreden. De nationaalsocialistische vloedgolf was over zijn natuurlijk hoogtepunt heen, toen de beweging aan het bewind kwam. De gedachten van Strasser zijn in de massa niet dood. In het Derde Rijk zal een strijd ontbranden tusschen de bourgeoisie en het jonkerdom eenerzijds en het proletariaat anderzijds, waarvan het resultaat niet anders kan zijn dan een vorm van proletarische dictatuur, omdat terugkeer van een maatschappij tot een vroegere faze tot de sociologische onmogelijkheden behoort.

Het 7^e (Oost-Europa en zijn Problemen), 8^e (Sowjet-Unie, Communisme), 9^e (De Wereld van den Islam) en 10^e hoofd-tuk (Verre Oosten, Groote Oceaan) leveren het bewijs, dat D^r Romein als universitair man zijn stof beheerscht.

Een volledige boekenlijst, een jaartallenlijst, een bladwijzer en een lijst der 40 afbeeldingen doen dit flinke werk nog meer waardeeren.

Migeon (Madeleine). - Sous la Terreur brune. Moorthamers frères, Anvers, 1933; 224 blz.; 10 fr.

Deze: ‘Choses vues’ vormen een document van onmisbare beteekenis. Op eerlijke wijze openbaart de schrijfster ons haar angst tegenover de Oostelijke oorlogskoorts, die den Europeeschen vrede bedreigt. Want dat Hitler oorlog wil, is voor haar een afgedane zaak. 't Is de eenige manier om het volk te doen vergeten, wat hij beloofd heeft en waarnaar het vruchteloos blijft trachten. Zij is overtuigd, dat allen, geestdriftig, zullen volgen. Allen hebben in den Führer een blind vertrouwen en zullen hem aankleven, tot zij de ineenstorting van zijn systeem bespeuren.

Nieuwe uitgaven

Van de samenwerkende maatschappij Volksdrukkerij, Gent:

GEO. VERBRUGGE: Zedelijke en staatsburgerlijke Opvoeding; handleiding voor de leerkrachten, 172 blz.

Van de N.V. Uitgevers-Maatschappij De Tijdstroom, Lochem:

HILBRANDT BOSCHMA: Het Raadsel van de Jodenvervolging; 32 blz.; 30 cents.

Een brochure die de jodenvervolgingen opsomt en afkeurt en o.m. ‘Mein Kampf’ niet spaart. Er blijkt uit ‘dat, van welken kant men het jodenvolk ook beschouwt, en hoezeer men ook al de fouten en zwakheden der joden naar hun volle gewicht laat gelden, toch elke klacht daarover op onze lippen moet verstommen, daar zulke klacht over de joden met dubbele zwaarte als een aanklacht op de christenheid terugvalt.’

Van Georg Westermann, Braunschweig:

Dia, ein Orbis pictus für die Freunde des Lichtbildes im Unterricht; Heft 11; RM. 6.50.

40 diapositieven, waarvan 32 gekleurd, o.a. beelden voor Daumerlingsvertelsels van Grimm, uit het Oud Testament, over Luther, over Oost-Pruisen, over het menschelijk lichaam en zijn organen.

[p. 192]

Van de N.V. Van Gorcum & Co, Assen:

C. JACOBS: Het blijde geheimnis, een tweede bundel Kerstverhalen, zelfstandig vervolg op ‘De Ster van Bethlehem’; 102 blz.; fl. 1,90; geb. fl. 2,50.

Inhoud: Voorwoord (G. Horreüs de Haas); Dies Natalis Invicti (Maurits Sabbe); Kerstnacht (Felix Timmermans); Hanne's Kerstfeest (Anton Coolen); De eerste Kerstboom (H. van Dijke); Een Kerstgast (Selma Lagerlöf); Een Kerstgeschenk (M. van Kampen); De roode Bouffante (Mien Labberton); Hans de Klokkenluider (Johan Fabricius).

Algemeen Nederlandsch Tijdschrift voor Wijsbegeerte en Psychologie (voortzetting van het Tijdschrift voor Wijsbegeerte); 27^e jg., 1^e afl.

Daarin o.m. een artikel van Prof. D^r H.J. De Vleeschouwer (Gent) over de genesis van Kant's critisch vraagstuk in het jaar 1771.

Van Heinrich Minden, Dresden en Leipzig:

RICHARD PLATTENSTEINER: Der Schustersfranzl, Lebens- und Leidensgeschichte eines humorvollen Flickschusters; 135 blz., met illustraties. RM. 1; geb. RM. 1.50.

Van het bestuur van den ‘Moniteur Belge’, Leuvensche straat, 40, Brussel:

Tweede lijst der door de permanente commissie (belast met het vaststellen en eenmaken der Nederlandsche terminologie) behandelde en door den Ministerraad aangenomen tweetalige benamingen van de diensten, comité's, commissiën, raden, besturen, betrekkingen, enz., rechtstreeks of onrechtstreeks van de openbare besturen afhangende; 40 blz.; 1 fr. 50 c. De schriftelijke bestellingen worden tegen verrekening met porto opgestuurd.

Van 't Comité tot Verdediging van de Rechten der Joden, Paleisstraat, 35, Antwerpen:

Het III^e Rijk en de Joden; eenige dokumenten; 250 blz.

Na een inleiding komt een hoofdstuk over voorbedachtheid (programma der N.S.D.A.P., meening van leiders, vertrouwelijke instructies); daarna een samenvatting van gebeurtenissen in '32 en '33 en de verkiezingsuitslagen; wreedheden en uitspattingen (o.m. de concentratiekampen); boycot; zuivering der bibliotheken; lijst van verboden boeken, enz.; de ‘Protokollen der Wijzen van Zion’, waarvan bewezen wordt dat ze een vervalsching zijn van een geplagieerde brochure, dertig jaar voor het eerste Zionistencongres verschenen; ontslagen ambtenaren, professors, enz.; de wereldmeening.