De Vlaamsche Gids. Jaargang 22

[p. 141]

Boekbeschouwing

J.M. Selleger-Elout. Ruth Telling; ‘Servire’, Den Haag.

Buiten op dit mooi uitgegeven, lijvige boek staat het portret van Ruth (door Claudine Doorman): geen kind, geen jonge vrouw, maar het raadselachtige wezen, dat, het eerste ontwassen, het tweede nog worden moet. En trouw aan dit beeld, zoo lééft Ruth ook, telkens in strijd met zichzelf, in oneenigheid met haar schoolvriendinnen en meesters, in botsing met haar autokratischen vader en diens pijnlijk onderdanige vrouwtje; en telkens vraagt men zich af, wat uit dat meisje van zestien jaar, met haar opstandigheid en haar idealisme in wóórden en met haar hopeloos ‘geschommel’ in daden, uiteindelijk worden moet. We verwijten het haar niet; we vinden het veeleer een treffende verdienste van mevrouw Selleger-Elout, dien kieschen, haast onvatbaren meisjesleeftijd zóó welsprekend te hebben uitgebeeld, en een vast even groote, te hebben aangetoond, onrechtstreeks, hoe egoïstische en kortzichtige ouders hun kinderen eerder een vloek dan een zegen kunnen heeten. En dat alleen reeds maakt het boek voor alle ouderen dan 18 jaar ruim lezenswaard.

Of we deze ‘Ruth Teiling’ daarom in waarde vergelijken willen met ‘Lijsje Lorresnor’, mevrouw Selleger's pas onlangs verschenen, méésterlijk meisjesboek?... Eerlijk, we durven het niet. Want die Lijsje is pas tien jaar oud, weet onbewust reeds wat ze wil en volgt, door alle gebeurtenisjes heen, een weg, die rechtstreeks tot het doel zal leiden; en de auteur hiéld zich aan die lijn en schreef een verhaal, waarin eenheid zat en evenwicht. Ruth, integendeel, slaat wild uit naar alle kanten: op school wil ze opgemerkt worden en begaat baldadigheden; onder de meisjes en jongens zoekt ze vrienden, maar ze stoot de stille Ans en den koelen Karel af en laat zich ‘lijmen’ door de rijke Til, die de geslepen perversiteit zelf is; buitenshuis verlangt ze naar een ideaal, maar weet niet of het om godsdienstig geloof, om jeugdbeweging of om een jongen, dienzelfden Karel, gaan zal; in huis is ze bruusk en opstandig, - en ook wel raak soms, in haar bittere verwijten, - maar nooit vindt ze één taktisch middeltje, om haar ouders op haar hand te krijgen. Zulke meisjesnatuur is zeker moeilijk om behandelen, ook in een boek; maar niets had de schrijfster er van weerhouden kunnen, in Ruth's omgeving, - als in het werkelijk leven, - jongere of oudere menschen op te merken, die onrechtstreeks een opbouwenden invloed op haar krijgen zouden, en niets evenmin had haar mogen verhinderen, door heel het boek heen een draad te weven, die Ruth's leven bij elkaar zou houden. En dat is juist, wat we ditmaal mevrouw Selleger voorhouden moeten: ze heeft Ruth haast ongelooflijk hartelooze ouders gegeven en het meisje zoo goed als hopeloos aan eigen ‘geschommel’ overgelaten; en met Ruth mee, heeft ze haar boek zelf onevenwichtig gemaakt, zoodat de lezer herhaaldelijk personen en gebeurtenisjes spoorloos ziet verdwijnen en veel later plots weer opdoemen, als b.v. het schoolleven en de figuren Ans en Karel en Reina de verpleegster. Dit alles is echter niet van aard, om de waarde van het boek als geheel beslissend afbreuk te doen; want daartoe zijn een aantal tooneeltjes, als Ruth's baldadigheid op school, Ruth's verblijf bij de oude tantes en vooral Til's lessen in perversiteit,

[p. 142]

naast Ruth's tallooze, altijd aantrekkelijke redeneerinkjes, te treffend van mevrouw Selleger en geen ander. Maar zoo de schrijfster er aan denkt, haar boek een vervolg te bezorgen, dan hopen we levendig, dat Ruth haar evenwicht vindt en haar omgeving haar zoo noodig ook wat helpen zal.

Herman de Man. - Over de joden en hunne vervolgers; Hollandia Drukkerij, Baarn.

Een boekje van geen 70 bladzijden, maar met een bizonder degelijken inhoud. Eigenlijk wordt over het vervolgen der joden, zooals wij het maar al te goed kennen, slechts in bijkomstige orde gehandeld; in hoofdzaak gaat het om het feit, dat de joden anders zijn en anders doen dan de overige menschen, en zoo onderzoekt de schrijver dan, of ze, ja dan neen, inferieur zijn, te goeder trouw handelen, financieel betrouwd mogen worden, verstandig en van goede zeden blijken. De Man zelf is een jood, - maar het is des te treffender, hoe openhartig hij zekere schaduwzijden van zijn ras in het licht stelt, naast die van andere geloovigen. Het lezen overwaard!

A. Broers en J. Smit Jr. - Engelsch schoolwoordenboek; J.B. Wolters, Groningen.

In één werk van 1200 bladzijden worden hier, vooral voor schoolgebruik, een Engelsen-Nederlandsen en een Nederlandsch-Engelsch woordenboek verwezenlijkt. Dank zij een stelsel van duidelijk te onderkennen verkortingen, slaagden de auteurs er in, de behandeling van ‘standing phrases’, uitdrukkingen met voorzetsels, enz. behoorlijk uit te diepen en tevens een groot aantal gangbare handelsen zeevaarttermen in te schakelen, die elders zelden worden aangetroffen. Dat ze, uit besparing, de natuur der woorden meestal weglaten, bevreemdt wat; wie er echter de vertaling bij vindt, herkent het geval dadelijk en maakt geen bezwaar meer. De ‘verklaring der uitspraakteekens’ hadden we, met het oog op schoolgebruik, wel wat uitvoeriger gewenscht; zooals het thans gesteld is, zullen de ll. wel vreemd tegen de fonetische teekens opkijken.

De druk van het boek is een toonbeeld. We hebben den indruk, dat buiten school ook véél volwassenen het degelijk en ruim toereikend zullen vinden.

I. van Gelderen. - Duitsch woordenboek, II. Nederlandsch-Duitsch, 7^e uitgave; J.B. Wolters, Groningen.

Hoezeer de auteur er zich, met medewerking van J.H. Van Beckum, toe inspande, het evenwicht met zijn eerste deel te behouden, toch groeide dit tweede deel tot een boek van circa 1000 extra dicht bedrukte bladzijden uit, met het bezwaar, dat de oogen, ondanks de duidelijke letter, tamelijk sterk op de proef gesteld worden. Waar ook: het doet extra volledig aan en vermeldt een groot aantal Nederlandsche en vreemde woorden, zelfs zuiver wetenschappelijke, die elders niet te vinden zijn, zoodat de gebruiker maar moeilijk kan te klagen hebben. En toch, met het oog op de dagelijksche praktijk durven we den auteur de vraag stellen: mochten niet, bij een volgende uitgave, een massa woorden, vooral dan samenstellingen, worden uitgeschakeld? Ons dunkt van wel, daar het hier gaat om een algemeen en niet om een technisch of specialiseerend woordenboek!

J. Fabricius. - Nagtegael; H.P. Leopold, Den Haag.

Nagtegael is een jonge schilder, die met zijn huifkar reist, op zoek naar natuurschoon en dat ook vindt, allerwegen. Levenswijs is hij echter niet; maar dat zullen hem dan soldeniers, die met hem meerijden, en een ondernemende waardin, bij wie hij logeert, wel leeren. Ten slotte blijft hij de ziener en minnaar

[p. 143]

der schoonheid, die hij was, maar de vrouw, de liefde, zal hem nieuwe geestdrift brengen. Dat alles staat in een klein, luchtig gedrukt boekje, een ideaaltje van persoonlijk, frisch en plastisch proza, dat naar nóg smaakt.

H. VAN TICHELEN.

Nieuwe uitgaven

Van ‘Eigen Volk’, Keizerstraat, 32, Scheveningen:

J.R.W. SINNINGHE: Noordbrabantsch Sagenboek; 320 blz.; geb. f 3.-

346 sagen, legenden en sprookjes, onder de volgende rubrieken gebracht: 1. mythologische sagen (aard-, water-, vuur-, luchtgeesten, o.a. bokkenrijders, spoken, ziekten; ook heksen, weerwolven, enz.); 2. duivelssagen; 3. christelijke sagen (Ons' Heere; Maria; heiligen en vromen; protestantsche sagen); 4. historische sagen (o.a. verborgen schatten, profetieën, oude gebouwen); 5. sprookjes. Er is een lijst van bronnen en geraadpleegde werken, waarin Vlaamsche schrijvers en tijdschriften een niet onbelangrijk aandeel hebben, en een register op de plaatsnamen. Telkens wordt ook verwezen naar verzamelingen en studiën waarmede de verschillende onderverdeelingen kunnen worden vergeleken.

Dit interessante en mooi verzorgde boek met zijn afgewisselden inhoud zal zeker bij velen welkom zijn.

Van J.B. Wolters, Groningen:

AUG. A. BOUDENS: Onze Moedertaal, taalboek voor de R.K. Muloschool;

deel I, 4e druk; 169 blz.; f 1.50; geb. f 1.75;

deel II, 3e druk; 154 blz.; f 1.50; geb. f 1.75;

deel III, 2e druk; 119 blz.; f 1.20; geb. f 1.40.

AUG. A. BOUDENS: Onze Auteurs, leesboek voor het R.K. Voortgezet Onderwijs, 2e druk; 259 blz. met portretten van schrijvers; f 2.40; geb. f 2.75.

Vlaanderen is in dit leesboek vertegenwoordigd door Conscience, Snieders, Gezelle, Stijn Streuvels en Van den Oever.

Dr J.S. VAN VEEN: Beknopt overzicht der Grieksche Mythologie, naar het Duitsch van Dr S. Herrlich, voor Nederlandsche Gymnasia bewerkt, geïllustreerd, 15e druk; 66 blz.; 80 cents.

Dr C. DE BAERE: Beknopte Nederlandsche Spraakkunst, ten dienste van het Middelbaar en het Normaalonderwijs in Belgische Scholen; 8e druk; 173 blz.; 9 frank.

Bij het hoofdstuk over uitspraak werd ditmaal de phonetische aanduiding der spraakgeluiden gevoegd.

Dr C. DE BAERE: Oefeningen bij de beknopte Nederlandsche Spraakkunst.

Deel I, 7e druk; 125 blz.; 9 frank.

Deel II, 6e druk; 160 blz.; 10 frank.

L. GOEMANS, P. LAROCHETTE et V. SONDERVORST: Exercices adaptés au Précis de Grammaire française, à l'usage des Flamands.

Deel I, 5e herziene en verbeterde druk; 120 blz.; 9 frank.

Deel II, 3e herziene en verbeterde druk; 123 blz.; 9 frank.

Eléments de Grammaire française, à l'usage des écoles primaires et moyennes flamandes, 2e druk; 100 blz.; 9 frank.

Dit is een ‘résumé’ van de Précis van dezelfde schrijvers.

J. VERSCHUEREN S.J., Dr H. BALIEUS en L. HEYLEN: Algemeene Atlas voor België; 76 blz. groote en tal van kleine kaarten en een alphabetisch register van 15 blz.; 5e vermeerderde druk; ingen. 30 frank, gecartonn. 35 fr., gebonden 40 fr.

Een uitgave van het cartographisch instituut van J.B. Wolters, waarvan

[p. 144]

de lof sinds lang niet meer hoeft gemaakt. Naast de groote kaart van elke Belgische provincie en van elk land worden o.m. behandeld: de economische gegevens, de dichtheid van bevolking, vaak ook landbouw en visscherij, delfstoffen en nijverheid. Van hoofdplaatsen en hoofdsteden worden plattegronden opgenomen. Op de provinciekaarten is nu ook het reliëf ingeteekend, en de spelling der gemeentenamen is in overeenstemming gebracht met de ‘moderne spelling’, dus b.v. Tienen en niet langer Thienen. Polen heeft een groote kaart en vier kleine kaartjes. Belgisch Kongo, geheel nieuw geteekend, staat nu ingedeeld in zes provincies volgens de jongste regeling. Er zijn kaarten van de Sovjetrepublieken en van de intercontinentale luchtverbindingen, enz.

M.A.P.C. POELHEKKE, Prof. Dr C.G.N. DE VOOYS en Prof. Dr GERARD BROM: Platenatlas bij de Nederlandsche Literatuurgeschiedenis, 4e druk; f 4.50; geb. f 4.90.

313 afbeeldingen, die in de volgende groepen kunnen ondergebracht worden: titelbladen van boeken; boekverluchting; portretten; omgeving waarin de schrijvers leefden; tooneelvertooningen en tooneelinrichting; moderne boekkunst; platen op het gebied van schilder- en bouwkunst. Daarenboven 2 platen in kleurendruk, 20 platen op geel getint papier, en 8 blz. aanteekeningen, alles zeer keurig en op glanzend papier gedrukt, een lust voor de oogen en een schat voor de leeraars, die hier veel bij de hand hebben waarmede zij hun onderwijs kunnen verlevendigen.

Vlaanderen is vertegenwoordigd door 21 portretten en verschillende titelbladen en illustraties, Zuid-Afrika door 15 afbeeldingen.

Van de drukkerij der Vereenigde Invaliden, Gent:

SIDY DE KEYSER: Deining; 22 gedichten, met houtsneden van Maria De Keyser; 46 blz.

Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie, VII (1933); 432 blz. en 3 gekleurde kaarten; 45 fr., te storten op postcheckrekening 179.36 van den heer M. François, Brussel.

Bevat 4 bijdragen in de Fransche taal en verder De Nederlandsche Dialectstudie in 1932 (L. Grootaers); De Vlaamsche Toponymie in 1932 (H.J. Van de Wyer); De Spelling van de Plaatsnamen in het Belgiese Spoorboek (J. Leenen); Een tweede Uitstapje naar het Waïenland (J. Grauls), dat doet uitschijnen ‘hoe heel wat identische taalverschijnselen zoowel kunnen waargenomen worden ten Noorden als ten Zuiden van de taalgrens;’ Historiese Lange-Vocaalverschuivingen in het Brusselse Dialect (A. Van Loey); De Nederlandsche Dialectnamen van de Spin, den Ragebol en het Spinneweb (E. Blancquaert, W. Pee e.a.), waarbij de 3 gekleurde kaarten.

Van Jos. Vermaut, Kortrijk:

STEPHANIE CHANDLER: Le Coeur des Etats-Unis, traduit du néerlandais; 320 blz. met 10 gravuren; 20 fr.

Een keurige en vloeiende vertaling van Marnix Gysen: Ontdek Amerika, waardoor een waardeerbare dienst wordt bewezen aan Franschlezenden die over de psychologie en het intellectueel leven van Amerika wenschen ingelicht te worden.

PIERRE DE WATTYNE et LIONEL RENIEU: Le Témoin silencieux, comédie en 3 actes et 5 tableaux, d'après le roman dialogué de Jack de Léon et Jack Célestin; 133 blz.; 18 fr.

Dit spannend stuk werd. nog vóór den druk, te Nice, te Marseille, te Genève, te Lausanne.... gespeeld. Genre politieroman, met een inspecteur, een zitting in 't gerechtshof, een beschuldigde die van moord verdacht wordt en den schijn tegen zich heeft, een inbreker die de ware toedracht der zaak aan 't licht brengt, en den dader die ten slotte wordt ontmaskerd.