De Vlaamsche Gids. Jaargang 22

[p. 43]

Stalin

Christian Windecke: De roode Tsaar. Geïllustreerd. 226 blz. Ing. f. 2,15. Geb. f. 2,90. Byleveld, Utrecht.

Het was een gebeurtenis van wereldhistorische beteekenis, toen in 1879, in het gezin van den Georgischen schoenmaker, Dsjoegasjwili, in het Transkaukasische plaatsje Gori, een zoon, Jozef Wissarionowitsj, werd geboren. Geen waarzegster zou toen voorspeld hebben, dat deze eenmaal machtiger zou zijn dan de tsaar aller Russen, onbeperkt heerscher over 160 millioenen menschen, gebieder over een zesde deel van den aardbol. De kleine Sosso had een harde jeugd, want zijn ouders leefden in vrij armoedige omstandigheden. Tot zijn veertiende jaar bezocht hij de kerkelijke school in zijn geboorteplaats met zooveel succes, dat hij in 1893 zijn intrede deed in het orthodoxe priesterseminarium te Tiflis. Hij klom spoedig op tot solist in het bisschoppelijk koor en zong o.a. op de verjaardagen der keizerlijke familie in de garnizoenskathedraal. Het was in deze instelling dat hij, die veel las over natuurwetenschappen, sociologie, arbeidersbeweging, lid werd van een marxistische klub. Bij de eindelooze debatten, die in het geheim plaats vonden, bleek Sosso spoedig zijn kameraden de baas te zijn. In 1898 werd hij door de sociaal-demokratische partij als lid ingeschreven. Een opzichter van het gesticht ontmoette hem 's avonds op straat en herkende in den proletarisch gekleeden arbeider zijn pupil, wiens naam reeds voorkwam op de lijst der verdachten. Hij werd daarop van de school verwijderd. Van 1898 tot 1901 deed hij revolutionnair werk als propagandist onder de spoorwegarbeiders, de sigarenmakers, de leerbewerkers en de huisarbeiders van Tiflis. In 1900 bij de oprichting van het Partijkomiteit der Russische sociaal-demokratische arbeiderspartij in Tiflis tot lid van het partijbestuur gekozen, erkende hij Lenin als leermeester. Weldra moest hij de beschermende duisternis der illegaliteit en anonimiteit ondergaan en leefde tot de Februarirevolutie van 1917 onder de schuilnamen: David, Koba, Nischeradse, Tschischikow, Iwanowitsch, Stalin. In 1901 oordeelde hij het geraden Tiflis te verlaten en begaf hij zich naar Batoem. De groote politieke demonstratie, die in Februari 1902, de arbeiders van deze plaats op straat bracht, was zijn werk. Gevolg: zijn

[p. 44]

opsluiting tot eind 1903, met verbanning en ontvluchting uit Siberië. Van degenen, die naar ginder verbannen werden, behaalde hij het record van geslaagde ontvluchtingen (5). Van 1904 tot 1906 voerde hij een organisatorischen strijd tegen de mensjewisten. In 1905 gold hij reeds als de erkende leider der bolsjewisten in Georgië. Het tijdperk 1907-1908 was een tijd, waarin de partij van den openlijken revolutionnairen strijd met het tsarisme overging tot den indirekten, tot het uitbuiten van elke legale mogelijkheid, eindigend op de banken van de Doema. Hij verplaatste toen het tooneel van zijn werkzaamheid naar Bakoe. In 1911 werkte hij te Petersburg (na 2 jaar gevangenis), stelde er twee kranten op, waarna 1912 hem weer opgesloten vindt. Na een nieuwe ontvluchting uit Siberië, begaf hij zich naar Krakau, waarheen ook Lenin zijn woonplaats had verlegd. In 1913 zette Stalin, de man van staal, groote stakingen te Petersburg op touw. Ditmaal zag Azië hem weer tot in '17. In October van dit jaar werd hij lid van den Raad van Volkskommissarissen. Stalin, zegt zijn biograaf, ontbreekt de bezielende vonk van het genie, die Lenin bezat, doch hij is zijn evenknie in organisatietalent. In tegenstelling tot Trotzky is hij de beroepsrevolutionnair bij uitnemendheid. Men kan zich Trotzky niet voorstellen met de bom in de hand. Stalin dacht er nooit over in emigratie te gaan, hij bleef in het hol van den leeuw. Het zal niemand verbazen, dat Stalin jegens een man, die hem liet voelen, dat hij hem als minderwaardig beschouwde, geen sympathie koesterde. Van 1918 tot '20 werd hij soldaat, die steeds naar eigen inzicht handelde, zonder zich aan de bevelen van Trotzky te storen, wiens methode hij misdadig heette. Toen in 1919 Petrograd werd bedreigd door het witte leger van Joedenitsch, plukte Stalin opnieuw militaire lauweren, zonder rekening te houden met de techniek van de krijgskunst. Dan vinden we hem aan het Zuidelijk front tegen Denikin en Wrangel. Ook in den veldtocht tegen Polen, die na de vernietiging van het 3^e Poolsche legerkorps van een verdedigingsoorlog was overgaan in een revolutionnairen aanvalsoorlog, treffen wij Stalin aan in een leidende positie. In 1921 werd hij tot Algemeen Sekretaris benoemd van het Centrale Komité van de Partij. Lenin was in 1922 tot '23 een zwaar ziek man; zoo zat Stalin aan het roer van de partij. Zijn meedoogenloos optreden had tot gevolg, dat Lenin in zijn testament zijn ontzetting eischte... En Trotzky waagde het niet iets tegen Stalin te ondernemen. Het testament verdween in de brandkast van Stalin, die zich in het Kreml bevindt. In 1925 werd Trotzky ontheven van het ambt van Volkskommissaris van Oorlog. Hij werd opzij geschoven. Ook Sinowjew en Kamenew vallen als machtelooze pionnen in het groote spel, dat Stalin speelt. 1926 ziet hem met diktatoriale

[p. 45]

macht, nadat Joffe, een van de kundigste Sowjetdiplomaten, door hem in den dood gedreven werd. Het is de taktiek van Stalin eerst den tegenstander vanwege zijn eischen aan te vallen en als vijand der partij aan de kaak te stellen, om daarna als hij hem onschadelijk heeft gemaakt, diens inzichten klakkeloos tot de zijne te maken en het te laten voorkomen, alsof dat van den beginne zijn eigen meening was geweest. Op het vijftiende kongres, gesteund door Boecharin en Rykow, behaalde hij over de geheele linie de overwinning. De sowjetregeering is niets anders meer dan de exekutieve van het partijkomité in de hand van Stalin, den almachtigen diktator. Ook Boecharin en Rykow moesten voor zijn overmacht wijken. In 1929 publiceerden onder aanvoering van Radek 143 leden der oppositie een verklaring waarin ze zich losmaakten van Trotzky en kapituleerden voor de generale lijn van Stalin. Te zijner eer werd de hoofdstad van Tadschikistan herdoopt in Stalinabad, terwijl reeds twee andere steden, Tsaritsyn (Stalingrad) en Joesowka (Stalin) zijn naam droegen. De Sowjetstaat, zooals hij er nu uitziet, is de schepping van Stalin. In 1930 ontdeed hij zich door een misdaad van zijn gevaarlijksten tegenstander in het buitenland, generaal Koetjepow, door de Gepeoe uit den weg geruimd. Toch is hij geen starre fanatikus, doch een reëel politikus. Het volk lijdt gebrek, doch hij zwaait de knoet en drijft het voorwaarts met zijn vijfjarenplan. En men werkt reeds een vijftienjaren- en een twintigjarenplan uit. In den grond zet Stalin de historische ontwikkeling voort, die Peter de Groote eens begonnen is, namelijk de vereupaniseering van Rusland. Ook Stalin, de roode tsaar, werkt met dezelfde terroristische, Aziatisch wreede machtsmiddelen, terechtstellingen, verbanningen, martelingen, gevangenisstraffen en het geraffineerde spionnagestelsel der Gepeoe. Zooals Peter de Groote de Strelitzen uitmoordde, zoo roeit Stalin de koelakken, de kapitalistische grootboeren uit, onder de leuze: likwidatie van het koelakkendom als klasse; volledige opheffing van de tegenstelling tusschen stad en land. En hij, de voormalige priester, strijdt meedoogenloos tegen God en tegen ieder kerkgenootschap.

Een geweldig experiment van nooit gedroomde afmetingen is het, dat Stalin met ijzeren vuist en met behulp van de partij, van de komsomolzy, de kommunistische jongeren, die zijn blinde volgelingen zijn, en met alle middelen heeft ondernomen. Indien de poging gelukt, zal Sowjet-Rusland de wereld overstroomen met spotgoedkoope industrieprodukten, er zal een dumping ontstaan, zooals de wereld nog niet heeft gekend. De daardoor ontstane ekonomische ondermijning der kapitalistische landen moet den weg bereiden voor de wereldrevolutie...

JOZEF PEETERS.