De Vlaamsche Gids. Jaargang 21

[p. 521]

Onderwijs en Opvoeding

Van Ethel Mannin verscheen, in Nederlandsche vertaling door I.E. Prins-Willekes Macdonald, het werk Gezond verstand: gezonde kinderen (N.V. Em. Querido, Amsterdam). Het werk telt twintig hoofdstukken en behandelt zoo het physische als het psychische leven der kinderen, op de nuchtere, glasheldere, bizonder Angelsaksische wijze, die van zelf den lezer aantrekt. En zoo komt het, dat ook wij rustig alles hebben doorgemaakt, wat de auteur ons, zonder wetenschappelijke uitdieping, maar met een raken kijk op de werkelijkheid, meedeelt over den klein-kinderleeftijd, zindelijkheid, discipline, voedsel en slapen, sexualiteit en sexueel leven, godsdienst en angst, spel en scheppenden drang, oude en nieuwe opvoeding, en een aantal onderwerpen meer. Zeker zal men over sommige bizonderheden anders denken dan de auteur, maar de voor Ethel Mannin algemeen geldende regel, ‘laat de kinderen met rust,’ d.i. laat ze zoo ruim mogelijk hun kinderlijk leventje leven, is er één dien zich vele opvoeders mochten eigen maken.

L.C.T. Bigot en Dr. Ph. Kohnstamm brengen een studieboekje, - voor kandidaat-hoofdonderwijzers, zeggen ze, - Hoofdstukken uit de psychologie (J.B. Wolters, Groningen). Het boekje behandelt de zielleer in haar jongste onderzoekingen en uitslagen; het kan voor gestudeerde leerkrachten een zeer zakelijke samenvatting blijken, maar zal ten onzent vooral de specialiseerenden in wetenschappelijke pedagogiek als leidraad nuttig zijn. Het bespreekt, in tien hoofdstukken: Uit de geschiedenis van de jongste psychologie; moderne totaliteitspsychologie; de methoden der psychologie; karakterleer; phasen- en groepenpsychologie; psychologie der dieren; de experimenteele methode (vóór en na 1900); psychische metingen; psychotechniek.

Van Paul Hazard lazen we Les livres, les enfants et les hommes (Ernest Flammarion, Parijs). We zouden zeggen: Hazard ként de literatuur voor kinderen en wéét wat gunstig en vormend is voor de jongelui. Maar zoezeer dat een beste aanbeveling zij, Hazard is veel meer dan zoo'n kenner: hij is een zeer persoonlijk literator, die strijdt voor zijn zaak, strijdt tégen de betweterigheid der volwassenen en vóor het, naar gevoel en verbeelding, vrij zich

[p. 522]

uitleven, in boeken, van de kinderen. En om dien strijd te voeren, volgt hij de geschiedenis der boeken, zooals men die aan kinderen te geven placht en pleegt, in Frankrijk en vooral ook daarbuiten, en toetst ze telkens aan de wijze, waarop gezonde kinderen die steeds hebben aangevoeld. Neen, zijn besluit is niet: Koop dus deze boeken of gene. Maar wel: laat de jeugd al lezende haar natuurlijken gang volgen, en van zelf groeit in haar het leeren kennen en waardeeren van het leven, het groote, bedrijvige en soms heldhaftige leven. Paul Hazard's boek is er één om te bezitten, zoo om den vorm als om den inhoud.

Dr. Hans Engl schreef Die Kinderlesehalle (Ernst Reinhardt, München), een boekje, waarin hij het vraagstuk der openbare kinderleeszalen behandelt. Hij bespreekt achtereenvolgens de geschiedenis en de noodzakelijkheid van dergelijke instellingen en onderzoekt daarna hoe ze ingericht en uitgebaat dienen te worden en op welke wijze men den boekenschat moet samenstellen. Het boekje is klein in omvang, maar rijk aan gegevens. Wat de auteur over de ervaringen in Duitschland mededeelt kan door onze overheden met nut geraadpleegd worden.

Van August Messer ontvingen we, in tweede uitgave, diens bundel Pädagogik der Gegenwart (Alfred Kröner, Leipzig). Het werk, dat als een waarachtig vade-mecum aandoet, is in zes groote rubrieken ingedeeld: theoretische pedagogiek, praktische pedagogiek, kritische beschouwingen over het onderwijswezen, voorstellen en pogingen tot hervorming, hervorming van het onderwijswezen onder de Duitsche republiek, de bond der ‘Entschiedenen Schulreformer.’ Het sluit met een personen- en een zaakregister. Het handelt uitsluitend over theorie en praktijk... in Duitschland; het wil zoo objectief en zakelijk mogelijk zijn, het blijkt naar den geest demokratisch en zeer vooruitstrevend. Voor wie zich over de pedagogische toestanden en hervormingen bij de tot nog toe republikeinsche Oosterburen wil inlichten, is Messer's bundel een kostbaar stuk dokumentatie.

Van de firma J.M. Meulenhoff, te Amsterdam, bereikten ons een aantal literaire uitgaven voor schoolgebruik. We bedoelen niet ‘bewerkt’, maar ‘uitgekozen’ voor gebruik op school. En dat is maar goed ook, want een literator heeft er recht op, - alvast in zoover hij nog van onzen tijd is, - in keus, zoo men wil, maar dan toch telkens volledig en ongewijzigd aan zijn lezers te worden voorgesteld. Meulenhoff blijkt het ook aldus op te vatten; en zoo krijgt de jeugd dan volledig van hem Hauff's Das Wirtshaus im Spessart. Storm's Der Schimmelreiter, Shakespeare's Twelfth Night, Van Lennep's Ferdinand Huyck, een keuze uit Heyermans' Falkland-schetsen,... met telkens een suggestieve inleiding van bio- of bibliografischen aard en de hoogstnoodige toelichtingen bij

[p. 523]

den tekst. Meestal komen die toelichtingen achteraan, wat we niet praktisch achten. Een enkelen keer ook wordt het origineele verkort, wat een zegen kan zijn, zooals in ‘Ferdinand Huyck’, waaruit overbodige beschrijvingen en citaten wegvielen, maar soms ook een vloek, zooals in het ál te erg verkorte The prince and the pauper, naar Mark Twain.

Buiten deze werkjes voor schoolgebruik bracht dezelfde firma ons Hauffs Märchen in volledige uitgave, van ruim 440 bladzijden. Jan Wiegman teekende er goede silhouetten bij. Jammer genoeg werd de inhoudstafel vergeten.

Al de uitgaven, ons door de firma Meulenhoff bezorgd, zijn stoffelijk zeer goed uitgevoerd en zeer handig van formaat. Ze maken deel uit van reeksen, die heeten ‘M.'s English Library’, ‘M's Sammlung deutscher Schriftsteller’, ‘Dietse letteren’. We achten, in verband met het samenstellen van schoolbibliotheken voor het M.O., nader kennismaking bizonder aanbevolen.

Van de Leidsche Uitgeversmaatschappij, te Leiden, bereikte ons Reinaert de Vos, in nieuwe Nederlandsche bewerking door Carel Voorhoeve (met enkele zeer artistieke houtsneden van Fokko Mees). Voorhoeve's werk, rechtstreeks naar het Middeleeuwsche epos, klink ritmisch zeer goed en laat zich aangenaam lezen. Het is bovendien uitzonderlijk mooi gedrukt en gebonden. Dat de bewerker het oorspronkelijke rijm opofferde, moge voor hem zijn reden hebben; ons echter is het volksch aandoende rijm, ons uit de vele bewerkingen van den Reinaert bekend, een aantrekkelijkheid, die we hier noode missen moesten.

Van Den Spyegel der Salicheyt van Elckerlije bezorgde de firma J.B. Wolters, te Groningen, ons den derden, mooien druk, in haar reeks ‘Lyceum-herdrukken’, waarin reeds tien ingeleide en geannoteerde werken werden opgenomen. Dr. Endepols schreef de inleiding bij dit deeltje en maakte voor dezen druk een dankbaar gebruik van gegevens, hem door Prof. J.W. Muller en Mr. L. Willems verstrekt; die inleiding is een merkwaardig stuk in- en voorlichting, ten gerieve van studeerenden. De zeer talrijke en duidelijke nota's zijn in randteekening naast den tekst van ‘Elckerlijc’ aangebracht. Een groot aantal foto's, naar voorstellingen van het stuk, luisteren het boekje op. Uitgever en inleider leverden werk, dat ter zake toonbeeldig kan heeten.

De firma Postma, te Rotterdam, liet een Koordschriftmethode Postma voor de lagere school verschijnen. Die methode omvat een handleiding en acht schrijfboeken, voor het eerste tot en met het vierde leerjaar. De handleiding is zakelijk, maar bevat ook wel bespiegelingen die er best in gemist konden worden. Postma baat de drukletter uit als vooroefening, wat we verkeerd achten; hij gebruikt linieeringen, die de kinderen dikwijls ‘op een verkeerd

[p. 524]

lijntje’ zullen helpen, wat even jammer is. Zijn lettervormen zijn eenvoudig en sierlijk; van koordschrift tot rondschrift is de overgang verrassend gemakkelijk. De schrijfvoorbeelden zijn doorgaans aantrekkelijk en geven wel eens aanleiding tot een nuttig intermezzo. Leerkrachten, die nog geen jonge schrijfmethode op de proef stelden, hebben er belang bij, het werk van Postma in te kijken.

H. VAN TICHELEN.