De Vlaamsche Gids. Jaargang 21

[p. 255]

In het Stadhuis

Redevoering van den heer burgemeester C. Huysmans.

Waarde Heer Sabbe,

Uwe vrienden hebben u hier op dit stadhuis gebracht omdat zij de stad en het gemeentebestuur de gelegenheid willen geven aan uwe litteraire verdiensten, aan uwen wetenschappelijken arbeid en niet het minst aan uw sympathieke persoonlijkheid de hulde van waardeering te bieden waarop zij volkomen recht hebben. Het Comité ontvange hiervoor mijn dank en dien van mijne collega's der schepenbank.

Langs lijnen van geleidelijkheid zijt gij, waarde Sabbe, van uit het stille Brugge langs het rustige Mechelen, in de hoofdstad der Vlaamsche zustersteden beland. Naarmate het kader uwer werkzaamheden ruimer werd, heeft ook uw arbeid een breeder karakter gekregen. De zachte verteedering, de ironische intimiteit uwer eerste boeken heeft plaats gemaakt voor een dieper doordringen in de ziel uwer personages en zij zijn gaandeweg deelachtig geworden van uw eigen sobere, weemoedige en beminnelijke levenswijsheid. Ook in uw tooneelwerk is die ontwikkeling merkbaar.

In 1919 heeft de stad Antwerpen in uwe handen gelegd, het fijnste en het brooste dat zij bezit: het huis van Christoffel Plantin en de wondere, éénige atmosfeer die daar heerscht. Er is niet veel noodig om een historisch kader en de wijding die het bezit reddeloos te doen verloren gaan: één smakeloosheid, een enkel gebrek aan begrijpende liefde kan vernietigen wat eeuwen lang bewaard bleef. Zulk een kader is het Plantijnsche huis. De opdracht die de stad u heeft gegeven is in hare bewoordingen zeer sober: de conservator is gelast te bewaren en te rangschikken, maar in werkelijkheid verwacht de gemeenschap en het stadsbestuur veel meer van hem. Zij wenschen dat de bewaarder van deze vermoeide archieven, dat de conservator van deze langvergeten boeken en

[p. 256]

prenten zou bezitten de magische kracht van den geschiedschrijver. Het is zijn plicht dit Plantijnsche huis weer te bevolken met de gestalten die het eeuwen lang hebben gemaakt tot een centrum van het intellectueele Europa. Hij moet een bronnenvinder zijn, een bezieler van doode stof.

Gij zijt dat alles geweest, waarde heer Sabbe, en op een wijze die alle critiek ontwapent. In de indrukwekkende boeken, die gij aan Plantin en aan de Moretussen hebt gewijd, is het u gelukt nieuw licht te werpen op de geestelijke geschiedenis van onze XVI^e en XVII^e eeuw. Uit de ondankbaarste stof hebt gij onlangs nog een levendig en interessant boek gehaald: zoo levendig en zoo actueel dat het dadelijk in het kruisvuur van veel en waardeerende critiek kwam te staan. Een uitzonderlijke hulde, inderdaad.

Onder uwe leiding heeft het Museum zich verrijkt. Met volkomen tact hebt gij de vrijgevigheid der vrienden en schenkers voorgelicht. U is dan ook de vreugde beschoren den Seneca van Rubens na zooveel jaren terug in zijn vaderhuis te ontvangen. Op voortreffelijke wijze hebt gij de schatten die u werden toevertrouwd toegelicht en waar het paste hebt gij de vergeten schoonheden terug in het licht gegeven. Door uw karakter, door uw gaven waart gij voorbestemd om in uw persoon de beminnelijke levenswijsheid van Plantin opnieuw te belichamen. Getrouw aan u zelf, eenvoudig, goedhartig en wijs heeft het u geen moeite gekost de constantia in eere te houden en wat het tweede imperatief van Plantin's devies betreft, de labor: gij hebt getoond dat gij even onvermoeibaar en hardnekkig zijn kunt als die arme boekbinder uit Tours, die in 1549 in Antwerpen zijn loopbaan begon.

Gij hebt u ook in het geestelijke en artistieke leven van Antwerpen doen gelden. Er was geen belangrijk initiatief op muzikaal of litterair gebied, of men heeft op u beroep gedaan. Nooit tevergeefs.

Om dit alles weten de Antwerpenaren u dank. Zij verheugen zich om deze ‘viering’ en zij wenschen u nog lange en gelukkige jaren toe. Het College stelt er prijs op deze gevoelens te kunnen uitdrukken en het dankt ook de zoo bescheiden als hartelijke echtgenoote die u heeft ter zijde gestaan. Mocht gij, waarde Sabbe, nog lang den Gulden Passer hanteeren, gij, Mevrouw, u nog lang in de wijze hartelijkheid van uw man verheugen!

[p. 257]

Antwoord van dr. M. Sabbe.

Als ik mij afvraag. Heer Burgemeester, wat ik antwoorden zal op uw zoo waardeerende, vriendelijke toespraak, - wat ik zeggen zal over de vereerende onderscheiding, die mij hier van wege het Antwerpsche stadsbestuur te beurt valt, - dan vind ik heusch niets anders dan de verklaring: ‘Het is alles te schoon, alles te veel, want ik heb voor mijn zuiver letterkundig werk alleen mijn eigen neiging gevolgd, wat toch geen buitengewone verdienste is, en voor mijn werk in verband met het Museum Plantin-Moretus slechts mijn plicht gedaan.’ Dat mag banaal klinken, maar toch is het zoo.

Ik heb eenvoudig mijn plicht volbracht - en daar de vervulling van dien plicht in het Museum Plantin zoo in alle opzichten overeenkwam met mijn neigingen, met de studiën, waarheen ik mij altijd door persoonlijken aandrang aangetrokken voelde, was het bestudeeren van de beteekenis van het Plantijnsche Huis met zijn merkwaardig verleden, zijn rijke bibliotheek, zijn nog rijker archief, een taak, die mij steeds licht en aangenaam viel.

Ik had overigens op het Museum Plantin-Moretus maar het voorbeeld te volgen van mijn voorgangers, de heeren Rooses en Denucé, die beiden zooveel uitzichten van de bedrijvigheid, die vroeger in het Plantijnsche Huis heerschte, hebben in het licht gesteld. De rijkdom van de daar verzamelde bescheiden is echter van zulken aard, dat er daar nà hen nog veel studiemateriaal te ontginnen bleef, voor mij en voor verscheidene andere conservators, die daar na mij nog zullen komen. Ik heb daarvan in dankbaarheid mijn deel opgenomen, zeker zelf het meest genietend van het frissche, kleurige, intens menschelijk historische leven, dat uit al die vergeelde, oude oorkonden voor mij opging.

Laat mij ook nog toe, Heer Burgemeester, u persoonlijk te danken voor alles wat u gezegd hebt. Ik waardeer uw woorden zoo zeer, niet alleen omdat ze tot mij gericht werden door den eersten magistraat van de stad, die mij in mijn ambtelijke werkzaamheid kon volgen, maar ook omdat ze komen van iemand, die zich zelf aan philologische en historische studiën heeft gewijd en wiens oordeel over mijn werk dit is van een vakkundige.

Ik dank u zeer. Heer Burgemeester, ik dank u, heeren

[p. 258]

Schepenen en leden van den gemeenteraad, voor de eervolle ontvangst, waarvan ik een dierbaar aandenken zal bewaren.

Ik dank u tevens om de waardeerende woorden waarmede gij zooeven mijn vrouw hebt bedacht.

Zij verdient het, ze heeft mij altijd begrepen, mijn deelneming aan letterkundig, wetenschappelijk en openbaar leven steeds gemakkelijk gemaakt. De huiselijke tucht was met haar nooit een beletsel om aan de bedrijvigheid buiten huis het deel te nemen, dat ik daarvan dacht te moeten nemen.

Ik dank u en geef u de verzekering, dat ik mij voort inspannen zal om Antwerpen te dienen op het terrein, dat mij toevertrouwd is. Ik meen dat ik aldus, Antwerpen dienend, de Vlaamsche cultuur dien, - en de Vlaamsche cultuur dienen is het geestelijk bezit verrijken van gansch België.