De Vlaamsche Gids. Jaargang 21

[p. 126]

Iets over Dichter Aimé De Marest

Met twee kort opeenvolgende verzenbundels, ‘De Wassenaar’ (N.V. Standaard-Boekhandel, Brussel) en ‘Het Brandglas’ (A.A.M. Stols, Brussel) verzekert Aimé De Marest zich ongetwijfeld een benijdenswaardige plaats onder de moderne Vlaamsche dichters. Maar vergis u niet in hem. Hij is geen acuut-vertwijfeld opstandeling, die met baldadige rukken de poëtische tradities tracht te verbreken, hij werpt geen barricaden op en verzet geen bergen, neen, zijn aanvang is eerder rustig traditioneel, kalm en voornaam, met een ironisch glimlachje, om een beetje te verbergen hoe ontzaglijk hij houdt van het leven en de menschen. Geen spoor van hoogmoed bij hem. ‘Les orgueilleux m'ont dégoûté de l'orgueil,’ roept Duhamel ergens uit. Welnu, wees gerust. De Marest is een simpel mensch, die zich vooral geen geweld aandoet en heel ootmoedig bekent:

'k Heb iets gedaan, doch 't kan nog beter zijn!

Maar, in bekende vormen verwerkt, welke originaliteit! En welke virtuose schittering soms! Zeker, die gedichten zijn vaak van een primitief aandoenden eenvoud; elkeen kan de gedachten begrijpen en de zigzaglijn der beeldspraak laat zich nauwkeurig gadeslaan; men zal bij de lectuur niet plots geestdriftig opspringen met den kreet: Wat is dat geweldig! Neen, men gaat er eerder stil bij droomen, meer nog, men gaat stilaan en haast onbewust zijn eigen droomen mengen met die van den dichter zelf. Kan het anders, als we ondervinden dat De Marest niet alleen vervuld is van het eigen Ik, maar tevens met een weemoedige sympathie de oogen gericht houdt op zijn medemenschen, ook op de geringen onder hen, op

De dichters onbekend; de zoekers die niet vinden;

De stervende komiek; de troostelooze blinde;

En nog zoovelen...

O! van de schijn-poëten, die steeds ongenadig leuteren over hun ziel en bijhoorigheden, verlos ons, Heer! Hoeveel verongelukte Willem-Kloosjes met holle bodems en doffe bim-bam-beierd-

[p. 127]

geluiden, of met kunstmatige ademhalingssystemen, voor een enkelen openhartigen mensch-dichter!

Natuurlijk bestaat voor de zich eenvoudig uitlevenden het steeds dreigend gevaar van het platvloersch gezegde. We kennen hem maar al te goed, den stumperd, die achter vooropgestelde ongekunsteldheid een totaal gemis aan poëtisch vermogen tracht te verschuilen. (De criticus stuurt hem met een kluitje in het riet, b.v. met zoo iets als: ‘X kan op een lieve wijze een simpel gevoel uitdrukken.’ En de man, in plaats van te voelen dat hij gedoodverfd is, neemt het op voor een compliment en volhardt in zijn miezerige onbenulligheid).

Maar A. De Marest is nu eenmaal niet banaal, omdat zijn dichterlijk instinct van zelf het geheimzinnig verband ontdekt tusschen ver afwijkende uitdrukkingen en voor den gewonen sterveling onvereenigbaar schijnende beelden, - zijn die dan ook samengesteld uit vaak alledaagsch gebezigd materiaal, - en ook omdat hij met wonderlijke virtuositeit de selectie weet te doen van enkele details, die telkens van het poëtisch beschouwde model een exclusief idee geven. En daar A. De Marest in het kader van een eenvoudig plastische, vaak anecdotische kunst, werkelijk dichterlijke ontdekkingen doet, dat hij ‘onbekenden’ omzet in ‘bekenden’ of op reeds vertrouwde dingen een nieuw licht doet stralen, mogen wij hem als een ‘modern’ dichter beschouwen, al kunnen we aanstippen, dat hij een rustige sentimentaliteit behoudt midden het daverende, waanzinnige leven van dezen tijd.

Toch is er onrust en innerlijke tweespalt. Natuurlijk! Maar al slaat de ziel van den dichter wel eens uitzonderlijk tot wanhoop over, dat wordt toch nooit, dunkt me, een bestendige verscheurdheid. Daarvoor heeft de jonge man de wereld en het leven te lief en hunkeren ziel en lichaam te hevig naar een geluk, dat nog wel niet bereikt werd, maar toch niet tot de onmogelijkheden behoort. Soms is er een ietwat naïef aandoende strijd waar te nemen tusschen oer-krachtige zinnelijkheid en panischen afschuw voor de Zonde, zooals blijkt in het gedicht ‘Verzoeking.’

..............................
Doch is de stonde van vervulling daar,
Men offert eer en goud in 't vluchtig wanen
En stil ontluiken op het vuige altaar,
Van een te laat berouw de jongste tranen.

Een schuwe schaduw vliedt verlaten heen...

Maar hoe heerlijk wordt het, als een haast kuische zinnelijkheid aanleiding geeft tot het gedicht ‘Nuptiale’, naar mijn meening een der mooiste van den tweeden bundel en dat ik hier in zijn geheel laat volgen.

[p. 128]

Nuptiale.

 

De bede van den Man is in haar ziel gedrongen

 

Gelijk de klank van een verteêrde saxofoon.

 

't Verlangen heeft haar met een zachten druk gedwongen.

 

Wat is de Liefde in opperste vervoering schoon!

 

 

 

Daar spreekt een wond're taal uit haar lazuren oogen.

 

De poov're kleeren zijgen als petalen neer;

 

Haar meisjesziel, te lang door harde wet gebogen,

 

Zoekt hallelujazingend den geliefden Heer.

 

 

 

Zij geeft zich met een kus. Het bloed roseert haar wangen.

 

Haar slapen bonzen als de klokken van een feest,

 

't Is of er vlinders aan haar vingertoppen hangen.

 

Het volste leven is één stonde haar deel geweest.

 

 

 

Zoo wordt ze Vrouw, voor hem d'alleen'ge Vrouwe.

 

Meteen ontgloeit in haar de diepe drang naar 't kind,

 

En, als zijn armen haar ten sluimer houwen,

 

Gevoelt ze dat ze reeds iets meer dan hem bemint.

* * *

Aan welke bronnen heeft A. De Marest zich gelaafd en welke invloeden heeft hij ondergaan? Heel zeker heb ik gedacht aan enkele dichters van ‘het Getij’ en ook aan Richard Minne, ja, vooral aan Richard Minne. Dat is wel degelijk dezelfde mengeling van scherts en teederheid en een gelijkaardige prentenplastiek kan men hier en daar ook wel aanstippen. In het gedicht ‘Aan de Schelde’ is me dat vooral opgevallen. Een enkele maal, in ‘Stormnacht’, heb ik een verwantschap meenen te bespeuren met H. Marsman en de school der ‘Vrije Bladen’. In dit gedicht wordt inderdaad de uitingswijze teruggevoerd naar het eerste begin, ‘naar het uit de diepte opschietende redelooze visioen, naar het bewustlooze gestamel dat daarop de onmiddellijke weerslag’ is. Dit is wel degelijk ‘sidderende levensintensiteit, in enkele primitieve accoorden’ uitgedrukt. (Zie Dirk Coster: Inleiding tot de nieuwe Nederlandsche dichtkunst). Maar het blijft bij een enkel experiment en de toekomst alleen zal uitwijzen of A. De Marest ook de gevaarlijker hellende paden der poëzie zal durven bewandelen, of voort zal gaan met zijn spel van licht en schaduw, van zonnegetintel door wolken, van lachen door tranen heen.

Een ding staat ondertusschen rotsvast. Ons nooit volprezen Vlaanderen is een waarachtig dichter rijker. We volgen hem met liefde en belangstelling op zijn ontdekkingstochten naar de onbekende gewesten van het Oneindige en verwachten ons aan heel

[p. 129]

veel moois. Want deze dichter blijkt vruchtbaar te zijn, en dat mag ons verblijden en troosten, als we met weemoed terugdenken aan enkele schoone stemmen, die plots verstomden, zonder dat we de reden van dit onheil kunnen gissen.

Een wensch durf ik uiten. Dat het anecdotische element wat ingetoomd worde ten gunste van meer verdieping en meer hartstochtelijk uitleven. Men krijgt het gevoel dat de dichter zich wat te veel bedwingt. Hij is te braaf. Een aangeboren kuischheid en zekere schuchterheid werpen een dam op, dien ik wel eens op gewelddadige wijze zou willen zien omverstuwen door den wassenden vloed van de alles vernietigende, zinnelijke kracht, die zeer duidelijk in dezen dichter broeiend is. En ik zwijmel reeds extatisch, als ik denk aan de wild geurende, bloedroode rozen, die we dan voorzeker met bevende handen plukken zouden, tot ons aller intens genot.

Want we willen het leven zien leven en niet altoos zien verdroomen.

EUGENE BOSSCHAERTS.