De Vlaamsche Gids. Jaargang 21
(1932-1933)– [tijdschrift] Vlaamsche Gids, De–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 58]
| |
WroetersZe hadden 't nu ook, Natse en Toor. Heur broer Rie had het; heur zusters Ro en Stee hadden 't; Peet, de zwager van Toor. had 't al lang. 't? Hun eigen huizeken! Een cementsteenen vloer, rood en wit, en een ‘lochting’. En betaald tot den laatsten knoop. - Tfieërtig meters diepe, zei Toor met trots; en goeië grond. - En alle gerief op ons eigen! 't Was een gebeurtenis. Ze hadden jaren er voor gewroet en gespaard; 'n cent in twee! - Nu hebben wij 't toch! En zeggen, dat wannieër wij trêwdenGa naar voetnoot(1), weet-de 't nog, Toor? ons fortune bestond in een bedde, twee stoelen en een kachelken. - Bijkans gelijk in 't liedje: Twieë stoelen, zei ze,
Zonder biezen, zei ze,
En een toafel, zei ze
zonder blad!
- En 't was nog ‘op de plak’Ga naar voetnoot(2), lachte Natse. En nu trokken ze naar hun eigendom; 'n stap buiten de stad. De laatste wagen met den verhuis. Hij met een harte gelijk ‘een roggene breudse’Ga naar voetnoot(3). Zij weende, dat de tranen over heur wangen bobbelden. - Wa es da ni mee i? - 'k En kan er nie aan doen. Als 'ne mijnsch er dertig jaar in geweund hêe. 't Afschieëd es hard! - We zeggen adsu! aan dat vurtGa naar voetnoot(4) kot. 't Rometies schiet uit alle hoeken en kanten. Adsu poer toezoer en veur altijd. | |
[pagina 59]
| |
Ja, dat kan den ruwsten mensch al eens erg aangrijpen. Natse had er zoo dikwijls ruzie gehad en krakeel met den huismeester, dien deugniet, dien si, dien la; en ook met de geburen. Nu zou dat allemaal uit zijn; weggevaagd gelijk met 'n spons. Ze keerde zich bij 't weggaan wel tienmaal om. - Rij zoo zieëre nie, Toor! Er bleef een stuk van Natse aan dat oud huizeken hangen, aan dat ‘kot’ zoo vol gebreken en klachten. - Wie zoêGa naar voetnoot(5) da peizen van Natse? zeiden de geburen. Azu ne roesesoeGa naar voetnoot(6)! - Azu ne sandarrem! - Zie ze doar ne kieër goan! - Gelijk noar de duëd! - Een begroavijnge! - 't Zal verbijgoan mee passeeren! - Ei-wel, 'k zoê ik-ik in heur ploatse willen zijn, ziedt 't. Gieën huishure mieër betoale!
..............
Toor was vol moed; hij herleefde en kon zoo vol ongekend en niet uit te spreken gevoel in zijn ‘lochting’ steentjes, mosselen oesterschalen en allerlei onding verwijderen, onkruid uitrukken, de verwilderde haag scheren, en dan soms diep ademen, vrij rondkijken en tot zich zelven zeggen: - 't Es 't mijne! 't Es al 't mijne! Natse's gemoedstoestand beterde stilaan. Ze zaagde en knorde en mopperde toch eiken Zaterdag over dien ‘stommen’ cementvloer, dien ezel, die niet glanzend wilde worden. - I lijf en i ziele afkerbeulen en kerweiën!... En die keuken, zu huëge... gelijk 'n kirke... 'k luëp er in verloren! - Da komt allemoal op zijne pas... Keunt-de gezonder weune?... Gelijk prinsen, overal lucht, en wa veur lucht!... En zonne! 't Es wat anders dan ginder!... Hêdt-de onze saloaGa naar voetnoot(7) al gezien? En ons antsuuntsesGa naar voetnoot(8)?... Er wandelt hier dikkels een menieërke verbij en hij heê-t-er zijn plezier in. 't Was de oude heer Knol, die, bij gelegenheid, een praatje sloeg met Toor, langs over de haag. | |
[pagina 60]
| |
- 't Staat allemaal prachtig uit, hee. man! Ge haalt er eere van! - Ieëste klasse grond veur groensel! En Toor werd met den dag hoovaardiger; tevredenheid straalde uit hem; zijn gezondheid knapte op. - 'k Hoale-der ieëre van, heê 't menieërke gezeid... Onz' petoaterkensGa naar voetnoot(9) stoan gezond boven. Dat was nu goed. Maar Natse voelde nog immer iets wroeten in haar binnenste; er hing nog een stuk van heur harte aan de oude woning, en aan de buurt, aan zwarte Nitte, aan Frieka uit 't winkelken en aan al de anderen, en aan de ‘gemeene’ pomp, waar ze zoo dikwijls gebabbeld en getaterd en gekrakeeld hadden. Zekeren namiddag kwam Toor binnen met een bewolkt gezicht. - Tegenslag? - 'Ne mol! - 'Ne mol! Te beter! - 'k Vinde i goed, gij! - Ja, te beter. 'Ne mol frit wirremsGa naar voetnoot(10). 't Stond in ons leesboekske. ‘De mol is een insecteneter. Hij is nuttig. Men mag hem niet dooden.’ 'k Weet het nog goed. - Onzin! - Er was een tieëkenijnkskeGa naar voetnoot(11) bij, en de mol zat in den grond mee 'nen dikken teekGa naar voetnoot(12) in zijn muilken. - Al goed en wel, moar hij heê gewroet in mijnen antsuun... Insecteneter!... Al mijn plantjes loswroeten en kapot moake. Goa ne kieër kijke!... Mijn waarheid! Een half dozijn ajuinplantjes en een rij salaadstruikjes losgewroet en naar den duivel, een lange barst en een molshoop. 't Was om er bij te weenen; na zooveel moeite. Toor vertelde het aan meneer Knol. - Uw vrouwken heeft gelijk. Niets dan insecten eet de mol. En appetijt heeft hij voor twee... gelijk of hij door een lintworm gekweld wordt. Kevertjes, regenwormen, duizendpooten, oor- | |
[pagina 61]
| |
beestjes, en zoo voort en allemaal, gelijk mijn onderwijzer op school zei. Hebt-de ooit een mol gezien? Een wonderdier! Zoo blind als een mol, ja, maar een gehoor, een gehoor! Op tien meter afstand hoort hij een insect knagen, om niet te zeggen, dat hij de muggen hoort niezen. Dat en kunt-de gij niet, man. En dan schiet hij er op los gelijk de weerlicht. Hij moet toch eten... en hij wroet! - En de saloa, en al de jonge plantjes, de sildereetjesGa naar voetnoot(13), de preiën, de kervel, die hun risteGa naar voetnoot(14) moên hên om te gedijen, moeten het verduren. - Ja, ja, de strijd voor 't leven, man. De sterkste wint. - 'k Zoê k-ik wel kunne de stirkste zijn. Krijg ik hem te knippen, hij mag zijn testament moake. - Zijn gehoor! leeraarde de oude heer Knol na een krabbelingsken in zijn baardje. Hij hoort u spreken, hoesten, 'n voet verzetten... en hij is de pijpen uit, langs waar hij gekomen is. Zijn haar, zijn pels, schuift zoo wel achterwaarts of voorwaarts, met draad of tegendraad, altijd even glad en zuiver... En zijn tanden! Een wonder! Weet-de, hoe die geplant zijn? Toor stond met open mond. - Neen, hee! Daaraan denken de menschen niet... Een rij is hol en de andere puntig. Dat begrijpt ge? Ze passen in elkaar... dat verstaat ge ook... en de kever, die er tusschen verloren loopt, moet niet meer vreezen voor een kwaden Winter. - Kolossaal! zei Toor. .............. Natse stond weerom te gapen, wanneer hij met die wetenschap uitpakte; nog ‘straffer’ dan zij met heur leesboekje. - Ziet-de wel, dat 'k toch gelijk hoa mee diene mol! 't Was een goe boeksken, ons boekske. - Da menieërke es straf geletterd. Ge zoêdt het hem nie toegeven... Moar hij moet er toch aan, de mol, zwoer Toor. Hij en zal hij gieëne mieëster spelen over mijn plantsoen.... Da menieërken heê goed klappen. Hij en heê gieëne saloa of gieën antsuuntses! | |
[pagina 62]
| |
Die wroetende mijnwerker vervolgde Toor en in zijn slaap hoorde Natse hem soms babbelen: - Diene mol! Zoêdt hij wroeten? Bij 't ontwaken was zijn eerste woord: - Diene sakkersche mol! En hij stoof den ‘lochting’ in. Wrevelig zei hij: - Hij heê were gewroet! Soms klonk het met eenige teleurstelling: - Hij en heê ni nie gewroet... De ieëne zeggen: Hij wroet 's morgens. De anderen: hij wroet 's oaves...Ga naar voetnoot(15) 't Es irg, 't es irg! En in een oplaaiing van frissche luim zong Natse een veusken, dat ze in de kinderjaren in troep en hand in hand zongen dat het dreunde: Mol, mol,
Waar zit-de?
De mol zit in zijn hol.
Wel, vrêwken, hedt-de gieën struët vandoen? Bah, nieën-ik, zei de mol. Mol, mol,
Waar zit-de?
De mol zit in zijn hol!
- Hij moet er toch aan! besloot Toor, en hij zag er uit gelijk een wrekende engel, zonder genade. .............. Langs over de haag vischte de oude heer Knol naar nieuws over den wroeter. - Den duvel heê-t-er zijnen stirt ingedroaëd. Hij wroet maar altijd, 't Es irg, 't es irg! Hij moet er plezier van hên, den deugniet! Hoe er af geroakt?... Mijn verstand stoa stille... Kijk, doar komt Pee aangewaggeld. Die weet misschien een remede. - Ik ken hem, antwoordde de oude heer. Pee, vel en beenderen, mager en taai, en die altijd over zijn grootvader spreekt. | |
[pagina 63]
| |
- Dezelfde. - Elk 'ne ndag. knabbelde Pee. Zit-de mee ne mol? 'n PloëGa naar voetnoot(16), 'n smirrige ploë veur den akker... Mij gruëtvoaëre, mij voaërs voaëre, da woar ne mollevanger. Zoaten ze ieveransGa naar voetnoot(17) mee ne mol, ze kwoamen van wijd en zijd bij Frantso, mij gruëtvoaëre noamde Frantso. Hij lei hem op de kivieGa naar voetnoot(18) en hij stekte hem gladdeman. Hij was keizer. Azu kadeeën, 't Es 'n kennesse à poart, moar 't es 'n ploë... Mij gruëtvoaëre en droeg nuët nie anders oas 'n mollevellenbroek, mee de hand gemoakt. Nou en bestoat da nie mieër. Al maksiemewirk. 'n Kieër wieën,Ga naar voetnoot(19) en de kniens zitten er deure! En wanneer hij den mond dichtklapte, dook zijn neusspitsken bijna tot aan zijn kinneken. Onder 't wegwaggelen hoorde men hem nog mompelen: - 't Es 'n ploë! - Op loer liggen, man, besloot de oude heer Knol, gelijk Frantso van Pee. En Toor lei zich op den kivie, met geduld, en gesterkt door de gedachte: eens zien wie de baas zou zijn, de mol of hij. Gelijk een standbeeld stond hij tijd bij tijd naast de barsten, die de mollenritten aantoonden, stekkensgereed, om den graver den terugtocht af te snijden. Een zinnebeeld in den lochting: Strijd voor het bestaan. Natse riep hem, dat de koffie uitgeschonken was. Hij verroerde geen spier. Hij liet zijn vrouw roepen... Zoef!... de glimmende spade in de mulle aarde; een klodde grond stoof de lucht in, en daar lag meneer op den wegel, overweldigd door de spettering van het daglicht. Ne vette mol! Ne schoone mol! Dat zou Pee moeten zien. En het oud meneerken! In triomf werd de gedoode wroeter naar huis gebracht. - We hên hem, den bandiet!... Een half saloabedde, twintig antsuunstruikskens verdesteleweerd!Ga naar voetnoot(20). Een litanie van boosheid. - 'Ne manifieke mol, vond Natse. Ge zil ni geristGa naar voetnoot(21) zijn! 't Was een lekker kopje koffie, dien morgen. Toor at vier boterhammen. | |
[pagina 64]
| |
.............. - Hewel, man, nieuws? klonk het verlangend over de haag. - 't Es er mee gebeldGa naar voetnoot(22). Duëd en begroave. 'Nen duërne uit onzen voet. - Kunt-de mij een pootje bezorgen? - Met plezier!
..............
De oude heer Knol kreeg het gewenschte, nadat het in de zon verdord was tot een verschrommeld perkamentklompken met vijf vingerkens. Een echte verrassing voor zijn vrouw. - Kent-de dat? - 'k En moet 't niet weten, zei ze zonder opzien. Ge komt altijd met zoo'n zonderlinge, vieze dingen, 'n Pui, een sprinkhaan, 'n waterjuffer. Grappenmaker! - Ge en zijt er niet! En de oude heer liet het pootje aan een koordje bengelen en zong een straatoud wijsken: ‘Mollepootje, zei da meisken,
Mollepootjen is geluk voor mij!’
Ze keek nieuwsgierig. - Een echt? Van 'nen echten mol? Ze overwon heuren afkeer, en, door het geheimzinnige aangetrokken, stopte ze het wonderpootje, precies een dik handje, in heuren geldbeugel; afzonderlijk vakje. - 'Ne mensch en kan nooit weten, zei ze vol kinderlijke verwachting en met schalkschen blik.
..............
Den Vrijdag daarop ‘deed’ mevrouw Knol heure markt; oude gewoonte, halve uitspanning. Bij het uitzoeken en betasten van oranjeappelen had ze heur handtaschje naast zich op de kraam gelegd. Mevrouw wilde de handen vrij hebben. Wanneer de keus eindelijk gedaan was, zocht ze te vergeefs heur handtaschje. Weg, gelijk weggetooverd! - Mijn saccoche gestolen! De kraam stond in rep en roer. | |
[pagina 65]
| |
- Sakoze gestolen, mij schoap, zei de koopvrouw. Alleegên-toe! Doar en zijn gieën dieven op de groenselmort, mijnen beste vriend! Es ze nie gevallen? Nergens te vinden. De menschen er rond met het eerlijkste gezicht van de wereld. De politie kwam er dadelijk bij te pas; maar begint gij de heele markt af te tasten. Verloren moeite! De saccoche was gaan vliegen. En de praatjes gingen hunnen gang. - Ge moet toch kallemoeië zijn, om i te loate bestelen. - En heur sakoze te leggen, bluët en blan, woar da God en gieël de wirreld passeert. - Allemansgerief! Joen oogen open en toe, en 't is voorut! - Die windmadams! 't Es welbesteed! - Ze moên moar ippassen, gelik wienderGa naar voetnoot(23); we moeten wiender oek ippassen en uze klutenGa naar voetnoot(24) in us hand hoêdenGa naar voetnoot(25)! Het handtaschje was weg, met den portemenee en het wondere mollepootje. - Dat moet men tegenkomen, mompelde mevrouw spijtig. De halve stad kwam er door in beroering, 't Stond zelfs in de gazet: Stoutmoedige diefstal... De dames Iks en Ipsilonne vernamen het; de gezusters Strijkijzer wisten het en sloegen verontwaardigd de handen over den kop. - Dat deugnietsgoed! Dat deugnietsgoed! En madamken Pieke Pander bevestigde, dat er veel geld in stak. Ze vertellen van vijfhonderd! En de politie zat er achter! Maar 't voornaamste wist geen mensch. - Ziet-de wel, dat een mollepootje geluk aanbrengt? zei de oude Knol. - Ge kunt er nog om lachen! 'k Ben alles kwijt, mijn schoone saccoche, mijn pas, mijn sleutel, mijn portemenee.... en gij lacht! - Geluk, zeg ik, aan den dief! - Kom mij nog voor den dag met mollepootjes. Ge zult vliegen! En alles weer niet vertellen aan Riefken en aan Raafken; want we zouden op de tonge rijden. De oude heer Knol is nooit te weten gekomen, hoeveel geld er eigenlijk in den beugel stak. Onopgelost raadsel. Mevrouw Knol kan zwijgen, als 't moet. .............. | |
[pagina 66]
| |
Wanneer Toor aan het oud meneerken nieuws vroeg over het mollepootje, klonk het ontwijkend antwoord van den slimmerd: - Mijn kleermaker, een ventje, dat allerhande boeken bezit ever planten en dieren, beweerde voor eenige dagen, dat de pootjes moeten komen van pasgeboren mollinnekens; anders berniek mee 't geluk! - Van jonkskens gesproken, hoevele krijgt er ne mol? - Een stuk of zes. Maar katten en wezels zitten er achter, dat het gas geeft! Toor ademde op; hij dacht aan de gebeurlijke jonkskens van den andere. - Wilt-de weten, hoe ze te verjagen?... Ge slaat 'n stok in den grond en telkens gij er voorbij gaat, geeft ge wat ferme kloppen er op. Het schijnt, dat ze die stoornis, die soort van aardbeving niet kunnen verdragen... - Van eigen, met hulder fijn gehuër! - En ze trekken er uit, zegt mijn kleermaker. - Da hê 'k nog liever, dan hem duëd te doen, antwoordde Toor. Onder het huiswaarts keeren dacht de oude heer Knol na over het bijgeloof van 't mollepootje. Hij glimlachte er over, maar liet toch zijn gedachtekens den lossen teugel. En dan draafden ze en buitelden hals over kop. 'n Mensch en kan niet weten, had zijn vrouw gezeid. Steekt er geen geheime kracht in die pootjes? Er zijn zooveel geheime krachten in de natuur. Een dierken zonder zichtbaren gids, dat in behoorlijke richting tunnels graaft, die niet instorten; een beestje, dat in het pikdonkere wroet en des te fijner allerhande geluiden opneemt, waartoe de menschen te grof gebouwd zijn; een schepselken geleid door een wonder instinct... zou dat geen onvatbare krachten kunnen uitstralen, die in een pootje samengevat zijn... en den bezitter van zoo een pootje in een beschermende, gelukaanbrengende atmosfeer hullen? Waarom niet?... Welk pootje is de drager van die radiumactiviteit? - Oude Knol, zei hij tot zich zelven, zijn brilleken vastduwend, oude Knol, ge verkoopt onzin. Moest moeder de vrouw het weten, ze hield acht dagen lang het ‘zieleken’ met u. Die pootjesgeschiedenis liet hem echter niet geheel los. - Frantso zal het wel geweten hebben, welk pootje men | |
[pagina 67]
| |
nemen moet. Maar ja wel, zoek maar den duts. Men zou wel verplicht zijn om op het kerkhof een wekkende fanfare te laten schetteren: Mol, mol
Waar zit-de?
De mol zit in zijn hol!
En er uit komen zal hij heel zeker niet!
ALEXIS CALLANT. |
|