De Vlaamsche Gids. Jaargang 20

[p. 504]

De Bengels
door Antone Pavlovitch Tsjekov.

Papie, Mamie en tante Nadie zijn naar den doop van het schoon kind van het officierken, dat altijd met een klein paardje op bezoek komt.

In afwachting van hun terugkeer zitten Gricha, Aliocha, Ania, Sonia en Andrei, de zoon van de keukenmeid, ordeloos rond de eiken tafel van de eetplaats, en spelen loto.

Ronduit gesproken, het is reeds lang bedtijd. Maar is het mogelijk te gaan slapen zonder van mama vernomen te hebben hoe het boorlingsken er uitziet en of het suikerbollekens meegaf?

De tafel, door een hanglamp verlicht, is in bonte orde bedekt met nummers, noteschulpen, stukjes papier en knoopen uit moeders naaidoos. Vóór ieder speler liggen twee kartonnen en een hoopken jetons om de cijfers te bedekken. In 't midden van de tafel staat een tinnen schaaltje met vijf kopeks in. Vijf paar oogen waken op het kommetje. Naast het geldpotje ligt een appel met een stuk uitgebeten, een zakmesje, en een telloor met de appelschillen.

De bengels spelen voor geld. Inleg: een kopek. Voorwaarde: verboden te zeuren. Buiten de spelers is er niemand in de kamer. De keukenmeid, Agathe Ivanovna, kokert in de keuken. Vassia, de oudste broer der kinderen, leerling van de vijfde klas, verveelt zich in het salon.

Men speelt met vuur en overtuiging. De grootste opwinding heerscht op Gricha's gelaat. 't Is een kind van negen jaar, met een ‘scharrekop’, opgeblazen wangen en dikke negerlippen. Hij gaat toekomende jaar in de voorbereidende klas, en beschouwt zich derhalve als groot en verstandig. Hij speelt uitsluitend voor het geld. Lagen er geen kopeks in het schaaltje, hij zou reeds lang slapen. Zijn kleine bruine oogjes loopen achterdochtig over de kaarten van zijn tegenstrevers. De vrees van te verliezen, de

[p. 505]

afgunst, en de financieele combinaties die zijn scharrekop vervullen, beletten hem rustig en aandachtig te blijven zitten. Hij is rumoerig als zat hij op spelden. In geval van winst, rafelt hij het geld onmiddellijk mee, om het in het diepst van zijn broekzak te verbergen.

Zijn achtjarig zusje Ania vreest ook dat een ander zou winnen. Zij bloost, verbleekt en beloert strak het spel. De kopeks hebben voor haar geen belang. De kans in het spel is voor haar een kwestie van eergevoel.

Het tweede zusje, Sonia, zesjarige krullebol, met wangen van kunstpopje, speelt uit liefde voor het lotospel. Wie er ook winne, ze zit op haar eentje te gieberen en te pletsen in haar handjes.

Aliocha, klein venijnig kleuterken, blaast, kwijlt, snorkt en spert zijn oogen open op de kaarten. Hij heeft noch liefde voor het geld, noch eigenliefde. Hij is zeer tevreden dat men hem van tafel niet stuurt en in zijn bed steekt. Uiterlijk schijnt hij kalm, maar binnenin is het al storm. Hij blijft zitten, minder voor het lotospel dan voor de hoop op een mogelijken twist. Het is hem een wreede wellust als de anderen vechten. Hij zou reeds lang ergens moeten gaan, maar durft geen minuut de tafel verlaten uit vrees dat de anderen zijn kopeks of zijn noteschulpen zouden wegmoffelen. Daar hij slechts kennis heeft van de eenheden en van de cijfers gevolgd van een nul, bedekt Ania de andere cijfers voor hem.

De vijfde speler, Andrei, de zoon van de keukenmeid, ziekelijke, melancholische jongen, kijkt in gedachten op de cijfers. De uitbundigheid der anderen laat hem onverschillig, want hij is heelemaal ingenomen door de rekenkunde van het spel, en door zijn eenvoudige filozofie: hoeveel cijfers bestaan er in de wereld, en hoe verstrikken zij niet in elkander?

Ieder om de beurt roept de getallen af, uitgenomen Sonia en Aliocha. Om reden van de eentonigheid der nummers worden er in de praktijk veel klucht- en bijnamen gebruikt. De elf noemen ze de stokjes, de vijf het zothuis, de twee en twintig de zwaantjes, de negentig de grootvader.

Het spel wordt levendiger.

- Veertien! roept Gricha. Negen!

- Een kakkerlak! Een kakkerlak! schreeuwt Sonia, terwijl

[p. 506]

zij een duizendpooter aanwijst, die ongestoord uit den appel kruipt en een wandelingsken over de tafel begint.

- Dood ze niet! zegt Aliocha plechtig, ze heeft misschien jongen....

Sonia volgt de duizendpooter met de oogen, en denkt aan de jongen: hoe zouden ze er uitzien, die kakkerlakskens?...

- Een en vijftig! Een! vervolgt Gricha, die zijn herte krimpen voelt omdat Ania bijna twee kaarten bedekt heeft. Zes! Zestien! Vijf en twintig!

- Gewonnen! Ik ben gewonnen! zegeviert Sonia, giechelend en knipoogend.

- Nazien! beveelt Gricha, terwijl hij Sonia vol afgunstige achterdocht beziet. Het recht van den sterkste overwint en de kartonnen van Sonia worden lang en nauwkeurig onderzocht. Tot hun groote spijt moeten de partijgenooten vaststellen dat Sonia niet heeft bedrogen.

Een nieuwe partij begint.

- Wat ik gisteren toch zag... zegt Ania als in haar eigen. Philip Philippyth keerde zijn wimpers over, en zijn oogen werden rood als deze van den duivel.

- Ik heb dat ook gezien, antwoordt Gricha. Acht! Bij ons is er een leerling die zijn ooren doet bewegen. Zeven en twintig!

Andrei komt uit zijn droomen en richt zijn oogen naar Gricha. Hij denkt na en zegt:

- Ik kan ze ook bewegen...

- Welnu, doe het eens...

Andrei beweegt de oogen, de lippen, de vingeren, en hij beweert dat zijn ooren ook bewegen.

Algemeen gelach.

- Gewonnen! roept almeteens Gricha, en de winst zit reeds in zijn broekzak. Zie maar na als u wilt!

De zoon van de keukenmeid slaat de oogen neer en verbleekt:

- Dan... dan... kan ik niet meer spelen, zegt hij stil.

- Waarom niet?

- Om... om... omdat ik geen geld meer heb.

- Men kan niet spelen zonder geld! zegt Gricha.

Andrei, op goed geluk, zoekt nog in zijn broekzakken. Hij vindt er slechts kruimels en een stompje potlood. Zijn onderste lip

[p. 507]

krult buitenwaarts, en zijn oogen worden vochtig. Hij is gereed om te weenen...

- Ik steek voor u in den pot! zegt Sonia, die ook moet weenen als anderen weenen. Maar vergeet niet terug te geven.

Pot wordt gestoken en spel hernomen.

- Ik geloof dat er ergens klokken luiden! zegt Ania, groote oogen trekkend.

Het spel stopt. Allen luisteren, en kijken naar het zwarte venster.

- Je ooren ruischen...

- 's Nachts luidt men alleen in de kerkhoven... zegt Andrei.

- En waarom luidt men?

- Opdat de dieven niet zouden binnendringen. Ze hebben schrik van de klokken.

- En waarom dringen de dieven in de kerkhoven? vraagt Sonia.

- Dat is verstaanbaar genoeg: om de bewakers te dooden.

Een minuut stilte. De kinderen bezien elkander en hernemen het spel. Deze maal wint Andrei.

- Hij heeft gezeurd! zegt Aliocha met doffe stem.

- Ik heb niet gezeurd! Je liegt!

Andrei verbleekt, bijt op zijn onderste lip, en klopt op het hoofd van Aliocha. Aliocha spert woedend de oogen open, springt toe, en op zijn beurt, klop! op de wang van Andrei. Ze geven elkander nog eenige pletsen, en beginnen dan te huilen. Sonia begint ook te huilen omdat ze geen tranen kan zien zonder mee te tranen. De kamer weergalmt van droeve kreten.

Denk daarom niet dat het spel gedaan is. Vijf minuten later praten ze vreedzaam en lachen ze weer. Er plakken nog wel traantjes op hun wangen, maar dat belet hen niet te glimlachen. Aliocha is gelukkig omdat er een twist is geweest.

Vassia, de leerling uit de vijfde klas, hun grootere broer, komt in de eetplaats. Hij ziet er slaperig uit.

- 't Is schandalig! denkt hij, de kinderen voor geld te laten spelen, en dan nog kansspelen. Goede opvoeding!

Maar de kinderen spelen met zooveel vuur, dat de lust bij hem ontstaat om met hen aan te zitten en zijn kans te wagen.

- Wacht, ik speel ook mee! zegt hij.

[p. 508]

- Zet een kopek in den pot!

- Onmiddellijk, antwoordt hij, in zijn zakken tastend. Ik heb geen kopek. Ik heb een roebel. Ik zet een roebel.

- Neen, neen, neen... zet een kopek!

- Wat stommelingen! Een roebel, geloof ik, is toch meer waard dan een kopek. De winnaar zal mij het pasgeld teruggeven.

- Neen! Alstublieft, ga weg...

De student van het vijfde jaar haalt de schouders op, en gaat in de keuken geld vragen aan de keukenmeid. Geen enkele kopek in gansch de keuken.

Vassia keert terug in de speelzaal.

- Gricha, vraagt hij kregelig, wissel mij een roebel. Geef mij tien kopeks voor een roebel.

Gricha is wantrouwig. Zou er daar geen valsche combinatie onder schuilen?

- Ik wil niet, zegt hij, zijn broekzak toenijpend.

Vassia begint op en neer te loopen, ergert zich, noemt de spelers voortdurend stommelingen.

- Vassia, kom, ik steek voor u in den pot, zegt Sonia, zit neer!

Vassia neemt plaats, en men schuift hem twee kaarten toe.

Ania begint de cijfers te roepen.

- Ik heb een kopek laten vallen, verklaart Gricha plots vol opgewondendheid. Staat recht!

De lamp wordt afgehaakt, en ze beginnen te zoeken onder de tafel. De hoofden botsen op elkander. Men vindt appelschillen en noteschulpen, maar geen kopeks. Men herbegint te zoeken totdat Vassia de lamp uit Gricha's handen neemt, en ze terughangt. Gricha zoekt voort in de duisternis. Hij vindt eindelijk de kopek. De spelers plaatsen zich terug rond de tafel, en willen het spel hernemen.

- Sonia slaapt! fluistert Aliocha.

Sonia slaapt! Ze slaapt op haar linker arm, alsof ze reeds een uur zou slapen. Ze is meteens in slaap gevallen terwijl de andere de kopek zochten.

- Kom, we dragen haar op mama's bed, zegt Ania. Kom.

[p. 509]

Ze dragen haar voorzichtig weg, en enkele minuten later vertoont mama's bed een aandoenlijk schouwspel.

Naast de slapende Sonia ronkt Aliocha. Gricha en Ania slapen met het hoofd op de knieën. De zoon van de keukenmeid slaapt op den grond. Overal liggen kopeks gestrooid, die tot een volgend spel alle waarde verloren hebben. Goeden nacht!

Vertaling van F. SABBE.