Cleopatra
O. von Wertheimer. - Cleopatra. Bew. van Dr. N.J. Beversen. 15 illustraties en een kaart. Ing. f 5.75. Geb. f 6.90. N.V. Leopold's Uitg. Mij. Den Haag.
Deze merkwaardige studie van Prof, von Wertheimer werd in Duitschland en Holland allergunstigst onthaald en zal het gewis in Vlaanderen ook worden, want zij wint het voorzeker op gelijkaardig werk van Stahr, Houssaye, de Bcrnath, Sergeant; zij wijst op den door politieken haat verblinden kijk, dien de Romeinsche schrijvers op deze ‘koningin der koningen’ hadden, op de latere verkeerde opvattingen van Pascal, A. France, Weigall, Shaw e.a.
Cleopatra (-68-30), de geliefde van Caesar en van Antonius, leefde, spijtig voor haar genie, in Rome's glansperiode, die, toen juist aangevangen, een einde slechts zou nemen in de 4e eeuw. Nu begon haar groote rol op het oogenblik, dat Caesar haar zag. Gretig koos zij de partij van Rome. Met haar slanke, lenige gestalte, haar smal gezicht, zachte, regelmatige trekken, geheel on-Griekschen neus, zinnelijken mond, wonderbare, groote oogen, rijk hoofdhaar, veroverde zij door betooverende manieren de harten. Zij vereenigde buitengewone energie met groote zachtheid. In haar was alles in beweging, alles in haar zag, verwachtte, beraamde, handelde. Aan haar zijde kon men zich nooit vervelen, noch in de liefde, noch bij de aangelegenheden van den dag. Zij was een figuur, die staat tusschen het verdwijnen der Egyptische zelfstandigheid en de omvorming van het land tot een Romeinsche provincie. De vaart van Pelusium naar Alexandrië, naar Caesar, gelijk de latere als Aphrodite naar Tarsus, naar Antonius, geschiedde slechts met de bedoeling, den Romeinschen machthebber van het oogenblik voor zich te veroveren. Haar hartstochtelijkheid stond in dienst van haar geest. Door haar egoïsme schaadde zij Caesar en stortte zij Antonius in het verderf. Haar natuur liet toe, dat zij over Caesar's moord heenkwam, dat zij Antonius in den dood dreef en trachtte Octavius voor zich te winnen. Slechts haar eigen schande kon zij niet overleven. Voor haar kinderen, zoowrel voor den zoon, dien zij bij Caesar had, als voor de kinderen, die zij Antonius schonk, was zij een goede moeder. Trouwens deze kinderen van Romeinsche machthebbers waren een onderpand harer heerschappij. In een tijd, die toeliet, dat de leiders van den Romeinschen staat duizenden voorname mannen lieten ter dood brengen, om zich van hun goederen meester te maken of omdat zij in eenig opzicht niet in hun smaak vielen, dat in het Oosten, in het Parthische rijk koning Phraates zijn 30 broeders
en zijn vader vermoordde, omdat hij vreesde dat zij hem van de heerschappij zouden berooven, waarin dooden van den vijand als iets heel natuurlijks gold, zelfs de sterkste openbaring was van eigen leven, doordat men den tegenstander vernietigde, en de vijand niet gespaard werd omdat men niet verwachtte door hem gespaard te worden, verschijnt de handelwijze van Cleopatra in een ander licht. Achter al de zonden en fouten, de wenschen en begeerten van deze eerzuchtige koningin staat de almachtige, geheimzinnige macht van het noodlot en tegenover dezes raadselachtige werken staat Prof, von Wertheimer vol diepe verbazing. Wij denken aan de historische noodwendigheid, zonder dat dit determinisme de enge beteekenis van het fatalisme bezit.
JOZEF PEETERS.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd