De Vlaamsche Gids. Jaargang 20

[p. 478]

Boekbeschouwing

H.G. Cannegieter. - Helden in den dop. - Hollandia Drukkerij, Baarn.

H.G. Cannegieter is een Nederlandsch opvoeder, die vooral belang stelt in den kritischen leeftijd der jeugd, in haar gevoels-en haar gedachtenleven, gezien in verband met de vooren de naoorlogsche periode en met de wijze, waarop deze zich tegenover die jeugd beneemt. Getuige hiervan waren o.a. ‘Kennen we onze Kinderen?’ (Kluwer, Deventer), ‘Tusschen twaalf en twintig’ en ‘Moderne jeugd’ (Hollandia Drukkerij, Baarn). Getuige alweer is Helden in den dop, dat zoo pas van de pers kwam.

Het nieuwe boekje, van ruim 100 bladzijden, is, als al het vorige, gesteld in een taaltje, dat aanspreekt zonder eenige pretentie en dat een inhoud heeft, die stemt tot nadenken. De door Cannegieter bedoelde ‘helden in den dop’ zijn de jongelui en de misnoegde volwassenen, die zich, langs den weg van kommunisme en inzonderheid van fascisme, met geweldmiddelen opwerpen tot redders van het vaderland. De auteur begrijpt het willen reageeren tegen misstanden, die het leven praktisch haast tot een onmogelijkheid gemaakt hebben; en ook neemt hij aan, dat de jeugd zich late opzweepen door een Napoleon, een Mussolini, een Hitler, d.i. door een enkeling, een kracht-of geweldmensch, die vlammend en dreigend bevestigt, dat hij de wereld ten goede zal keeren. Maar geenszins aanvaardt hij de terreur, de vervolging, den moord, zooals ze aan de dagorde staan in de politieke en sociale beweging van dezen tijd; en nog minder is hij er mee gediend, dat jongelui zulke middelen voor doodgewoon beginnen te houden en zich leeren wapenen tot op de tanden. Hij acht daarom een krachtdadig terugkeeren tot gezonde rede hoogstnoodzakelijk en dringend, en verlangt daartoe de overheid, de ouders, de maatschappelijke leiders aan te spreken,... eer het te laat is.

Ziedaar den géést van dit boekje. Maar wie het echt aanvoelen wil, moet de twaalf korte hoofdstukjes doormaken; en dan ontdekt hij wel een aantal meer dan suggestieve gegevens, die hem leeren zullen op zijn hoede te zijn tegenover de werkelijke gevaren van het oogenblik.

Besluit: een boekje als dit moet elke opvoeder lezen, - het zal hem praktisch nuttig blijken en wellicht ook de vraag ingeven: hóe werk ik er toe mee, de jeugd te vrijwaren voor begoochelend extremisme en ze te ‘wapenen’ met kordaat opbouwenden levenszin?

H. VAN TICHELEN.

John Langdon-Davies. - De Groei van ons Wereldbeeld (van den oermensch tot Einstein). 300 blz.; ing. f 3,90; geb. f 4,90. Leopold's Uitgevers-Mij. Den Haag. 15 Illustraties.

Hoe is ons wereldbeeld gegroeid van de primitieve opvattingen van den oermensch tot de moderne theorieën, waarin relativiteitsleer en psycho-analyse een rol spelen? Hoe heeft elk wereldbeeld de levensbeschouwing van zijn tijd beïnvloed? Hoe ziet het huidige wereldbeeld er uit, en wat zijn de consequenties

[p. 479]

daarvan voor onze levensbeschouwing? Op deze vragen antwoordt J. Langdon-Davies zoodanig, dat ieder modern mensch, die zijn tijd wil begrijpen, kennis met dit wonderlijk boeiend werk moet maken. Het is een geschiedenis van het menschelijk denken, zooals dit door de wetenschap groeide. En het blijkt een treurig feit, dat lieden, die zich zouden schamen wanneer ze den nieuwsten dichtbundel niet gelezen of het nieuwste tooneelstuk niet gezien hebben, zich er niet om bekommeren, dat zij van geen enkelen wetenschappelijken onderzoeker sinds Darwin ook maar den naam kennen. De wetenschappen worden in onze scholen verkeerd onderwezen, in dien zin, dat men het doel legt in het nut, dat zij verschaffen, terwijl de mensch, die de wetenschap begrijpt, ontdekt, dat zij hem evenzeer verheft als het luisteren naar mooie muziek. De geschiedenis van het menschelijk intellect is die van het toenemend vermogen om wereldbeelden te scheppen, die niet slechts tijdelijke verlangens bevredigen, doch het duurzame verlangen, dat aan alle andere ten grondslag ligt: liefde voor de werkelijkheid. De wetenschap is niet uitsluitend opgebouwd uit zuivere rede, doch heeft haar metafysica als elke andere vorm, waarin de menschelijke verbeelding zich uit.

Dit boek helpt ons in het heelal een redelijken zin te zoeken, een orde, welke wij kunnen bewonderen en liefhebben.

Dr. Floris Prims. - Antwerpiensia (1931). 400 blz.; 25 fr. De Vlijt, Nationalestr. 46, Antwerpen. 1932. Met 16 plans en platen.

In dezen vijfden bundel Antwerpiensia vereenigde Dr. Prims, de Antwerpsche stadsarchivaris, drie reeksen bijdragen tot de geschiedenis van onze Scheldestad. Een eerste reeks bevat de studiën, die bepaalde feiten gelden vooral uit de XIV^e eeuw, het tijdvak van hertog Jan III (o.a. Het onderzoek van 1315 omtrent de nationaliteit van de Schelde. Roovers op de Schelde. Het conflict met den aartsbisschop van Reims). Verder: De schrikkelijke jaren van de Retorsie. Marlborough te Antwerpen (1706-12). Van Speyk in legende en geschiedenis (Onzinnigheden uit de Revue de la Ligue Maritime Beige worden weerlegd) en vele andere.

Een tweede reeks bijdragen groepeert de studiën op bepaalde Antwerpsche localiteiten, hoven en huizen, die dan telkens worden bestudeerd door de eeuwen heen. Vooraf een algemeene studie over de Antwerpsche veetoponiemen.

De derde reeks brengt studiën, die over verscheidene jaren of eeuwen gaan zooals in de voorgaande, maar die instellingen in plaats van localiteiten betreffen: o.a. Onze bontwerkers in de XV^e eeuw. - De burgemeesters van Antwerpen. - Het Antwerpsch hoveniersambacht. - De Kalken Steennatie. - Het geheim van de Watermolenbrug en de tribulatiën van Dijkgraaf Jan de Herde: Dr. Prims bewijst, dat de Antwerpsche schepenbank in de geschiedenis een veel belangrijker plaats inneemt dan die men haar tot hiertoe toemeten kon.

Aan deze reeks studiën, die geen Antwerpenaar missen kan, werd een algemeen tafelen zaakregister toegevoegd, slaande op de vijf verschenen deelen der Antwerpiensia.

JOZEF PEETERS.