De Vlaamsche Gids. Jaargang 19

[p. 568]

Boekbeschouwing

Dr. H.A. Enno van Gelder. - Leerboek der Geschiedenis. Deel II. Nieuwe Geschiedenis. Geïllustreerd; N.V. Noordhoff, Groningen, 1931; f 2.50; gebonden f 3.

Dit verdienstelijk leerboek voor het middelbaar onderwijs geeft een vloeiende uiteenzetting van de Europeesche geschiedenis van 1500 tot 1815. Niemand minder dan de bekende philosoof Dr. Sassen heet het verschijnen van de schoolwerken van Dr. Van Gelder een belangrijke gebeurtenis in de Nederlandsche historiographie. En dit blijkt wel inderdaad zoo te wezen. Elk onderdeel van de algemeene geschiedenis (de sociale, politieke en economische kanten) wordt klaar en treffend tevens bewerkt.

Gelukkige jongelieden, die aan de hand van zulken kundigen, objectieven gids, beroerde tijden als die der Kerkhervorming (1500-1560), der Contra-Reformatie en van den Nederlandschen Opstand tegen Spanje zullen leeren begrijpen, zooals zij insgelijks het helderste beeld verkrijgen van het Europa na den 30-jarigen oorlog, tijdens de Verlichting, voor en na de Fransche Revolutie en onder Napoleon. 75 illustraties van werkelijke cultuurhistorische waarde verhoogen het aantrekkelijke van dit handboek, dat sierlijk wordt uitgegeven door P. Noordhoff te Groningen.

JOZEF PEETERS.

G.W. Kernkamp. - Van Menschen en Tijden. I. Studiën over Geschiedschrijvers. - Haarlem, 1931. H.D. Tjeenk Willink en zoon, N.V.

In dezen eersten bundel van zijn historische studiën heeft G.W. Kernkamp een reeks opstellen verzameld over geschiedschrijvers. Ziehier de opsomming van de titels: Van Wagenaar tot Fruin (1903); Bakhuizen van den Brink (1907); Robert Fruin (1901); Sam Muller (1923); Henri Pirenne (1912). Dat alles werd reeds vroeger gedrukt. Toch is het verheugend het hier gebundeld te zien, want de beschouwingen van den schrijver hebben niets van hun belang verloren. De Nederlandsche historiografie van de XIXe eeuw wordt hier in haar hoofdmomenten gekarakteriseerd. De algemeene Europeesche geestesstroomingen vindt men er in terug; dikwijls hebben zij zich dan in speciaal Nederlandsche vormen gekristalliseerd. Suggestief toont Kernkamp o.a. aan, hoe reeds bij Fruin (geboren in 1823) de beste aanwinsten van de materialistische beschouwing van de geschiedenis aanwezig zijn, nog vóór de socialistische denkers deze uitdrukkelijk

[p. 569]

geformuleerd hadden. Ook de studie over Pirenne sluit daar nauw bij aan. De schrijver verklaart hoe de opvattingen van den Belgischen historicus over den opstand tegen Spanje ook voor de Noordnederlandsche geschiedschrijving van belang zijn. Ten slotte heeft het boek nog deze waarde voor de komende geslachten, dat de persoonlijkheid van enkele historici, die Kernkamp goed gekend heeft, er heel levendig in uitgebeeld wordt.

HANS VAN WERVEKE.