De Vlaamsche Gids. Jaargang 19

[p. 525]

Onderwijs en Opvoeding

Vooraleer we over boeken handelen, ga hier een woordje over Moderne School, maandblad voor opvoeding en onderwijs, onder redactie van J.E. Verheyen (Paaschbloemstr. 50, Schaarbeek). Het is het beste onder de niet-katholieke onderwijstijdschriften in Vlaanderen; of juister, het is het éénig ernstige en levende. Dat lévende dankt het aan de jeugdige geestdrift van den opsteller, die ruim vier jaar lang reeds, d.i. van den beginne af, de uitgever op eigen risico is en het geheim verstaat, niet enkel zelf met jonge denkbeelden uit te pakken, maar bij zijn strijd de medewerking van vele anderen, en van de besten, te betrekken. Vóór ons ligt de vierde jaargang, met daarin zijn negen rubrieken: Hoofdartikels (alle van Verheyen zelf), Binnen-en buitenlandsche stroomingen (waarover vooral. J.M. Telders, Fr. Baur en R. Stautemas handelen), Methodiek der leervakken (waarop zich inzonderheid J. Th. Strauwen, ‘De Prins’, W. Pelemans en H. Michiels toeleggen), Realia (een aantal losse kijkjes in de wereld der opvoeders hier en elders, door R. Stautemas), Voor de praktijk (praktische gegevens ten dienste der methodiek), Over de konferenties en de konferentiewerken, Varia, Mededeelingen, Boekbesprekingen. Het gaat niet aan, hier verder uit te weiden over den inhoud van ieder dezer rubrieken; we stellen vast, dat wij zelf, die toch gelegenheid hebben talrijke tijdschriften in te kijken, telkens met gróot genoegen Moderne School doormaken en van zekere bijdragen, - zooals de heerlijke reeks in het Gezellenummer, - een blijvenden indruk hebben opgedaan. Met Januari jl. zette J.E. Verheyen zijn vijfden jaargang in, met al de gewone rubrieken, maar met vooral een treffende verzorging van het hoofdstuk Voor de praktijk. We wenschen hem de mogelijkheid toe, rond zijn tijdschrift eenmaal àlle vooruitstrevende Vlaamsche opvoeders te groepeeren, de ‘vrijmaking’ van ons onderwijs ten goede.

En nu een woord over boeken, - in de eerste plaats over nog enkele kinderboeken.

De droom van Juffrouw Flims en De kus der fee, beide door Ida Heyermans, en Prinses Desiree lacht niet mee! door Leonard

[p. 526]

Roggeveen, zijn drie voortreffelijke tooneelstukjes voor de jeugd, uit de reeks ‘Het Kindertooneel’ (Van Dishoeck, Bussum); ze hebben wel een moreelen ondergrond, maar bevatten genoeg humor en blijken voldoende vlug en levendig van handeling om kleine tooneelspelers-in-den-dop geboeid te houden.

Bibo's kindje, door Mien Labberton, en Het huis met de duiven, door I.C. De Boone-Swartholt, zijn twee mooi uitgegeven verhalen voor jonge kinderen (J.M. Meulenhoff, Amsterdam); het eerste is als inhoud onwaar en onbenullig, het tweede wél waar en bovendien vlot en geestig geschreven, geknipt voor 8-10 jarigen. Ella Riemersma leverde bizonder sprekende prenten.

Zonnige verhalen, door W.P. Ebbinge Wubben (zelfde uitgever) brengt acht zeer korte vertellinkjes voor de kleinen, degelijk gesteld en door Jan Wiegman van mooie zwartjes voorzien.

Onschuldig verdacht, door To Hölscher, en Het zevende meisje, door H. Wolffenbuttel-Van Rooijen (G.B. Van Goor, Gouda) zijn behoorlijke doorsnee-verhalen voor jonge meisjes, maar ook niets meer.

Met Zoo'n vreemde Jongen en Gerdientje levert W.G. Van de Hulst (G.F. Callenbach, Nijkerk) twee boeiende verhalen voor 12-14jarigen. Ze hebben een treffend kristelijken ondergrond, vooral het eerste, zoodat andersdenkenden den inhoud niet altijd ‘gelooven’ zullen; maar ze blijken zóó mooi, - het eerste soms wat te mooidoend, - zoo gemoedelijk het leven nageschreven, dat we niet aarzelen, ook die andersdenkenden het werk van Van de Hulst hartelijk aan te bevelen. Zeker, de verbeeldingrijke Hans is ‘een vreemde jongen’; maar wat blijkt zijn watertocht een onderneming echt van hém en wat moet dat waterland onze kinderen een openbaring zijn! ‘Gerdientje’, uit het andere boek, is een kranige kleine meid, die onbewust haar huiskring weer op de been helpt; maar dat boek beeldt vooral een heel familieleven uit en doet dit zoo belangwekkend, dat we den titel ‘Gerdientje’... verkeerd hebben gevonden. Slotsom: Van de Hulst, - van wien we pas onlangs zijn eenvoudig geestige ‘Bello’ lazen, - was ons een late, maar verrassend heerlijke kennismaking; het weze ons een gelegenheid om voortaan zijn naam te onthouden.

De tijger van Batol en Een boek vol avontuur (W. De Haan, Utrecht) zijn twee lijvige bloemlezingen uit het tijdschrift ‘Stavast’. Wie ‘Bij de schemerlamp’ en ‘Tusschen licht en donker’, beide van L. Van Ankum, kent en waardeert als geestige ontspanningslektuur voor 10-12 jarigen, vindt in de twee nieuwe boekdeelen een rijkdom aan gelijkaardige leesstof voor de ouderen: losse verhalen, schetsen, beschrijvingen, het eene al meer boeiende dokumentatie dan het andere, en opgeluisterd met een macht aan

[p. 527]

heerlijke illustraties. Dus: voor alle schoolboeken jen (4en graad) aanbevolen.

Feiten en verhalen, door J.G. Kramer en Jac. Van der Klei (J.B. Wolters, Groningen), brengt het verhaal van Nederland's geschiedenis, tot het begin der 17^e eeuw; Isings geeft er prachtige teekeningen bij.

Van Oude verhalen, door Jac. Van der Klei en J. Veenbaas (zelfde uitgever), bereikt ons de vierde druk; we hebben deze kort samengevatte mythen en sagen reeds vroeger aanbevolen.

We vermelden hier nu eenige geannoteerde schooluitgaven. We heeten ze steeds welkom, op voorwaarde dat de oorspronkelijke tekst niet te zeer worde uitgedund of bewerkt. Van de firma. J.M. Meulenhoff bereikte ons, ter eerste kennismaking,... een stapeltje. En laten we al dadelijk bekennen: een stapeltje mooi gekozen, mooi gedrukte, degelijk geannoteerde en, zoo dikwijls mogelijk, origineel of dokumentair geïllustreerde schooluitgaven. Hier zijn de namen: L'île rose, door Charles Vildrac, en Les plus beaux yeux du monde, door Jean Sarment; Six short stories, door Maarten Maartens, en Monsieur Beaucaire, door Booth Tarkington; Peter Schlemihls wundersame Geschichte, door A. von Chamisso, Stefan Zweigs Ausgewählte Prosa, een Droste-Hülshoff-Buch en een Goethe-Buch. Zijn zekere deeltjes hieronder een welgekozen novelle, een wonderverhaal, een kijkje in de kinderwereld, een guitig tooneelstuk, die steeds een waarde hebben als lektuur op zichzelf, andere leiden ons in tot boeiende schrijverslevens en zullen niet nalaten, de jonge lezers vast te houden. In dit laatste opzicht is het ‘Goethe-Buch’, door G. Ras bezorgd, een meesterstukje; het bevat bovendien, mede ter illustratie van G.'s ‘Leben und Dichtung’, enkele sprekende portretten. De heele reeks worde hierbij hartelijk aanbevolen.

Van de firma Breitkopf en Härtel, te Leipzig, ontvingen we de... 311^e uitgave van Volkmann-Leander's Traümereien an französischen Kaminen. Zijn die sprookjes te recht beroemd geworden, deze uitgave ontleent haar bizondere waarde aan de feestelijk levendige silhouetten van Marte Landsberger.

De firma Blackie & Son, te Londen, liet The golden book of children's verse, bloemlezing door Frank Jones, verschijnen. Oud en jong, kleinkinderlijk eenvoudig en zwaar-op-de-hand krijgen er hun plaats in; en tusschenbei wordt aan talrijke nursery-rhymes hun hoekje toegekend. Het werkje kon methodischer geordend worden, maar zooals 't is bevat het toch heel wat mooie dingen voor onze taalleeraars.

[p. 528]

Als uitgave van de Hollandia-Drukkerij, te Baarn, vermelden we Bimini, ‘een verzameling prozastukken van moderne schrijvers,’ bijeengebracht door Dr. J. Theunisz. Het zijn tien losse verhalen of schetsen van jongeren-naar-den-geest; we lazen ze één voor één uit, beleefden kenmerkend verschillende indrukken om stijl en inhoud, maar bleven onbewust het liefst vertoeven bij Thijssen, Feith en De Jong. Onze meer dan 14 jarigen diene men uit dit boek een paar stukjes voor te lezen.

Ten slotte vestigen we de aandacht op een paar uitgaven van ‘De Sikkel’, te Antwerpen.

Van Dr. H.J. De Vleeschauwer verscheen, in de bekende ‘V.O.V. reeks’, Twee kapittels uit de geschiedenis der pedagogiek; ze handelen over ‘De ontwikkeling van het Staatsbeheer in onderwijszaken’ en ‘De ontwikkeling der pedagogiek in Duitschland gedurende de 17^e en de 18^e eeuwen’ en blijken in hun bondigheid een stevig stukje wetenschappelijke en pedagogische studie te zijn, die alle Vlaamsche opvoeders mochten lezen.

Van Fons Van Hoof, den bekenden auteur der leesmethode ‘Binnen en buiten’, kwam het werk De psychische stadia van het schoolkind op de markt. Dit boek wil, ten gerieve van onze leerkrachten, in een dringende behoefte voorzien; over het kind op schoolleeftijd bestaan een massa verspreide gegevens, maar deze schrijver trok die gegevens samen, toetste ze aan enkele eigen ervaringen als leeraar in de pedagogiek en stelt nu een gehéél aan psychologische gegevens ten dienste van den man, die het kind heeft op te voeden. Ons dunkt, onderwijzers en leeraars, studiemenschen wien de zielkundige terminologie niet afschrikt, hebben er belang bij, dit werk kritisch door te maken.

Heelemaal apart, als toegift, vermelden we een voorwerp dat Westermann's Weltuhr heet (Westermann, Braunschweig). Het is, op stevig karton, een cirkel, in 24 uren verdeeld, en op dien cirkel een draaibare wereldkaart. Doel is: op gemakkelijke wijze den tijd aan te geven op verschillende punten van den aardbol, de tijd op één plaats bekend zijnde. En daartoe is dit ‘uurwerk’ wel een praktisch hulpmiddel op school.

H. VAN TICHELEN.