De Vlaamsche Gids. Jaargang 17

[p. 424]

Duitsche Kroniek

Handbuch der Literaturwissenschaft, herausgegeben von Prof. Dr. Oscar Walzel (Bonn), unter Mitwirkung von Prof. Dr. E. Bethe, Prof. Dr. B. Fehr, Prof. Dr. Th. Frings, Prof. Dr. H. Hecht, Prof. Dr. H. Heiss, Prof. Dr. A. Heuschler, Dr. St. Hock, Dr. A. Kappelmacher, Prof. Dr. W. Keller, Prof. Dr. v. Klemperer, Dr, A.H. Kéber, Prof. Dr. J. Körner, Prof. Dr. E. Lommatzsch, Prof. Dr. F. Strich u.a.

(Akademische Verlagsgesellschaft Athenaion m.b. H. Wildpark-Potsdam. Preis für eine Lieferung (32 S.) R.M. 2.20.

In Jrg. XVI, nr. 8, spraken wij voor het laatst over dit Handbuch. Er zijn op dit oogenblik 89 afleveringen verschenen; hier volgt een overzicht, voor zoover dit nog/ niet in vorige nrs. is gebeurd.

Die romeinischen Literaturen von der Renaissande bis zur französischen Revolution, door Prof. Dr. Klemperer, Priv.doz. Dr. Hatzfeld, Prof. Dr. Neubert, is met 13 afl. of 420 blz. volledig.

Klemperer, die de leider is van het driedeelige werk (Italië. Spanje, Frankrijk), is ook de schrijver van het deel Italië.

Waar begint de Renaissance? is de overweging waarmee ook hij begint, - een vraag trouwens die hij in een ander werk breedvoerig heeft behandeld. Niet met Dante, zegt hij (en hij voegt er bij waarom), maar wel met Petrarca, - Petrarca die saam met Boccaccio tevens begin en onovertroffen hoogtepunt der Italiaansche Renaissance is. Want duurde het 150 jaar voor een even krachtig genie als Petrarca verscheen, een krachtiger geest heeft de Italiaansche Renaissance-literatuur niet gekend. Ten bewijze van den overwegenden invloed dien Klemperer hem toekent, knoopt hij elk nieuw hoofdstuk vast aan deze figuur van het begin. Wij krijgen achtereenvolgens Die Epigonen / Volkstümlich-pro fanes Dichten / Volkstümlich-geistliches / Der Humanismus / Die neue Verschmelzung / om te komen tot de Renaissance-Vollendung met de groote figuren van Ariost, Machiavelli, Aretino, - en verder langs Formalismus / Realismus und Parodie / Tasso / tot Das siebzehnte und achtzehnte Jahrhundert / met Barockdichtung / en Aufklarung.

Spanje wordt door Privaatdocent Dr. H. Hatzfeld (Frankfurt)

[p. 425]

ingedeeld in Die spanische Renaissance / en Der Zug zum Barock, het eerste deel met Renaissancelyrik / Wille zum Epos / Drama vor Lope de Vega / Vorcervantinischer Roman / Nichtnovellistische Prosa vor Cervantes / Cervantes /, het tweede deel met Barocke Lyrik / Drama des Lope de Vega / Drama Calderons / Nachcervantinische Prosa / Achtzehntes Jahrhundert.

Het deel aan Frankrijk gewijd neemt zooveel plaats in als dit over de andere twee landen saam. En met reden! Want is het behandelde tijdperk grootsch voor Italië en Spanje, - welke figuren vertegenwoordigen het toenmalige Frankrijk niet? Wij zouden te veel namen moeten noemen, wilden wij zeggen wie, van Ronsard tot de Encyclopedisten inbegrepen, de geestelijke glorie van dit land heeft hooggehouden. Wij zullen ons bepalen bij enkele voorname titels: Vorrenaissance / Frührenaissance / Hochrenaissance / Vorbereitungs- u. erste Blütezeit der Klassik / Hochklassik / Zeitalter des Rokoko u. der Aufklärung / Ausklang des Rokoko u. die Revolution.

Is het noodig te zeggen dat ook hier een bibliographie (tot 1924 i.b.) en een alphabetische lijst van namen en titels is aan toegevoegd, en dat de overvloedige illustratie, naast haar waarde in het geheel, een weelde voor het oog is?

Van Prof. Dr. H. Heiss' Romanische Literaturen des 19. und 20. Jalhrhunderts verschenen er in den loop van die tijdruimte slechts 2 verdere afleveringen, zoodat de stof op dit oogenblik met het totale aantal van 5 nauwelijks werd aangepakt.

Intusschen werd begonnen met de publicatie van het deel van Prof. Dr. G. Müller, Deutsche Dichtung von der Renaissance bis zum Ausgang des Barock. Een periode welke nog weinig diepgaand werd bestudeerd. Buiten namen als Luther, Hutten, Sachs. Opitz, Griphius, Böhme, - waar op zijn hoogst nog een tiental andere zouden aan toe te voegen zijn, - vinden wij in de handboeken weinig als vertegenwoordiging van dien tijd. Toch mag er niet uit het oog worden verloren dat deze gestalten thuishooren in een dichtbevolkten kring. Waar men in Italië, Spanje, Frankrijk een sterke constellatie heeft aan te wijzen, is dit ook het geval voor Duitschland. Het toeval wil echter dat het grootste deel van de productie van laatstgenoemd land nog onbestudeerd in de bibliotheken ligt.

Wil het werk van Müller een eenigszins nieuwe wereld ontsluiten, het doet dit zonder den eisch als volledig erkend te worden. Het wil evenmin deze productie toetsen aan de Renaissance- of Barokbegrippen, alleen maar nagaan welk uitzicht Duitschland's literatuurgeschiedenis aanneemt in het kader van dien tijd.

Op dit oogenblik zijn er van dit werk 3 afl. voorhanden.

[p. 426]

Van Prof. Dr. O. Walzel, die naast de leiding van het heele Handbuch ook Gehalt und Gestalt op zich nam en reeds afwerkte, bezitten wij nu alweer 5 afl. van Deutsche Dichtung von Gottsched bis zur Gegenwart, - een werk dat zeker alweer een van de lijvigste deelen zal worden; het is, met zijn 160 blz., slechts aan den naam van Herder gekomen. Moeten wij zeggen dat wij Walzel's overzicht van de hedendaagsche literatuur met de grootste spanning tegemoet zien, wanneer wij reeds vroeger hebben gewezen op de autoriteit van deze vooraanstaande persoonlijkheid?

Ook Prof. Dr. H. Hecht en Prof. Dr. L. Schücking lieten de eerste twee afl. verschijnen van Die englische Literatur im Mittelalter. Zij hebben, in deze voorhanden blzn., reeds flink de studie ingezet over de eerste - overvloedige, doch voor het grootste deel verloren - productie van de Angelsaksische literatuur.

Die grechische Dichtung, door Prof. Dr. E. Bethe, omvat op dit oogenblik reeds 10 afl. (320 blz.). Bethe heeft daarmee de groote persoonlijkheden van de Hellenistische poëzie, Arat, Theocritos, Kallimachos en Apollonius behandeld (omstreeks 250) en zijn IX. hoofdstuk. ‘Niedergang’, ingezet.

De sociale bewegingen, het machtige stijgen en den diepen val van de opeenvolgende Grieksche rijken heeft Bethe in al hun titanen-grootheid zoo pakkend weten te schilderen, dat een groot ontzag over den lezer komt, - en men die reusachtige kunstpersoonlijkheden als vanzelfsprekend uit heel dit gebeuren ziet opstijgen. Echter niet alleen. Bethe wil, zooveel de ontdekte overblijfselen dit toelaten, hen toonen als hoogste punten van een zeer bevolkte, bedrijvige literaire wereld. Wij willen trouwers op dit werk terugkomen van zoohaast het volledig is.

Prof. Dr. A. Kappclmacher is met zijn 3 afl, van Die Literatur der Römer bis zur Karolingerzeit zijn werk nauwelijks begonnen.

Met de 5 afl. die er op dit oogenblik zijn van Die chinesische Literatur voert Prof. Dr. R. Wilhelm zijn deel stilaan naar het slot; hij is inderdaad gekomen aan de laatste afdeeling van zijn geschiedenis (900 n. Chr. tot heden), zoodat wij haar binnenkort als volledig zullen mogen beschouwen.

Wilhelm zal er zich wel bewust van zijn, dat zijn werk meestal in handen zal komen van lezers welke niet zijn ingewijd in het Chineesche geestesleven; hij begint dan ook met een uiteenzetting over het wezen van de Chineesche taal en het Chineesche schrift. Hij voegt ten andere telkens groote fragmenten aan zijn overzich-

[p. 427]

ten toe, zoodat de lektuur ons werkelijk buitengewoon gemakkelijk is gemaakt.

Wat men bezit van de productie van de Chineesche literatuur klimt op tot 2400 v. Chr., doch in werkelijkheid is het slechts bij het verschijnen van de figuur van Konfuzius dat een geschiedenis mogelijk wordt; hij was het inderdaad die voor het eerst beproefde om het literaire bezit, dat slechts in den mond leefde, te noteeren (484-479 v. Chr.). In China, meer dan wij West-Europeanen ons dit kunnen voorstellen, staat vooral de heele oude literatuur in onafscheidbaar verband met de godsdienstige levenswetten; spreken over de literatuur is spreken over de ‘heilige boeken’, over de leer. Hierdoor wordt het begrijpelijk dat Konfuzius zich bezighield met het neerschrijven van deze literatuur. Daar hij leefde in een tijd waarop zich de geweldige staatkundige stormen voorbereidden welke na zijn dood China als kultuurland voor eeuwen zouden verwoesten, worden wij meteen midden in een sterk-bewogen wereld verplaatst.

Wij mogen tevens het verschijnen mededeelen van Die indische Literaturen. Indië, groot als Europa zonder Rusland, vol verscheidenheden van allen aard, als Europa, - is toch als een eenheid op te vatten, weer als Europa.

Het is in de laatste jaren snel tot het bewustzijn doorgedrongen, dank zij politieke en kultureele gebeurtenissen van eerste belang, hoe gewichtig dit land is voor W.-Europa, en Indië, nauwelijks een generatie geleden bijna volledig veronachtzaamd, is op dit oogenblik reeds bestudeerd in een reeks werken die niet meer onder de knie te krijgen zijn.

De Indische literatuur is het volmaaktste voorbeeld van een productie die uiting is van het wijsgeerige leven van een volk. Nu heeft zich echter in bijna alle Indische literatuurstudie het feit voorgedaan dat er alleen belang werd gehecht aan de oude voortbrengst, terwijl de laatste 1000 jaar als van bijkomend belang werden beschouwd. Wat totaal verkeerd blijkt te zijn. Alleen A. Baumgartner in het Duitsch (1902), R.W. Frazer (1898) en J.N. Farquhar (1920) in het Engelsch hebben aan de jongste uitingen de passende plaats ingeruimd.

Dit nieuwe werk wil dezen laatsten weg inslaan. Maar daar het heele Indische gebied, net als Europa, te groot is om door een enkel geleerde te worden omvademd, werd de band toevertrouwd aan Prof. Dr. H. von Glasenapp, Dr. F. Rosen, Prof. Dr. H.W. Schomerus, Prof. Dr. W. Geiger, alleszins van de gunstigst gekende Indologen van Duitschland.

Met de 5 verschenen afl. (160 blz.) zijn wij nog maar gekomen aan Die klassische Dichtung in Sanskrit und Prâkrit.

[p. 428]

Er werd daarbij begonnen met de publicatie van een reeks van Ergänzungshefte. Wij hebben alvast Die ägyptische Literatur, door Dr. M. Pieper. Dit werk, van kleineren omvang, is nu reeds volledig met de 3 afl. (100 blz.) Toch kunnen wij, niettegenstaande deze beperktheids verheugd zijn om de verschijning. Het is inderdaad niet zoo gewoon een werk over de Egyptische literatuurgeschiedenis te vinden. Deze wetenschap is nog bitter jong, en meer dan een Egyptoloog staaj op dit oogenblik nog skeptisch tegenover dergelijk pogen. Het is slechts sedert den tijd dat Ad. Erman de regelen van de Egyptische spraakleer opteekende (1890), dat het onderzoeken van literair werk mogelijk werd. Slechts in den loop van de heel laatste jaren kwam men tot het besef van een Egyptische literaire productie, waarvan de bloeitijd 2000 jaar v. Chr. moet gesitueerd worden.

Opmerkenswaard is dat, terwijl men bij de studie van een literatuur heel dikwijls dokumenten mist over volledige perioden, men de geschiedenis van de Egyptische literatuur zonder onderbreking volgen kan van het allereerste begin tot het einde van de oude beschaving. Wel zijn massa's werken verloren gegaan, doch van elk tijdperk is voldoende bewaard gebleven om dit te kunnen karakteriseeren. In elk geval een brochure die welkom zal zijn.

Wij melden ten slotte dat in dezelfde reeks Ergänzungshefte Prof. Dr. B. Meissner de eerste afl. publiceerde van Babylonisch-Assyrische Literatur.

DOLF ROELS.