De Vlaamsche Gids. Jaargang 17

[p. 234]

Het christelijk Heidendom

De Bloeiende Vlierstruik, door H. Bakels. (N.V. Uitgevers-Mij De Tijdstroom, Huis Ter Heide).

De onstuimige, niets ontziende oud-predikant Bakels gevoelt zich als Bonifatius, toen hij den heiligen Donar-eik omhakte. Ook de boom van het officieel Christendom moet omgehakt, omdat hij op ontelbare plaatsen vol onwaarheid zit. Uit liefde voor de menschen schrijft de heer Bakels. Hij wil - reuzentaak! - het tegenstrijdige, bijgeloovige, verouderde, weerzinwekkende, onlogische van den godsdienst, gelijk deze door de meerderheid der kerken wordt aangeboden, aantoonen, op duidelijke wijze. Hij beweert, dat de Bijbel God lastert, die geen beul kan zijn. De kerkelijke discipline knevelt de menschen. Toch is het verhevene in de Schrift overvloedig aanwezig. Maar het leergezag, dat alleen op den Bijbel steunt, is een dood gezag, leert de Jezuïet Pesch. Voor de radicale beweringen van Roomsche geleerden stak de paus een stokje. De stoutigheden van Von Hummelauer en van Zannecchia worden aangehaald. De Benedictijn Lebbe zegt, dat het zoogenaamde geloof aan de geheele Bijbelsche geschiedenis eigenlijk een afdwaling is. Pater Bensdorp dacht over bijbelcritische kwesties nog radicaler dan pater Pesch. De heer Bakels neemt hier ook een loopje met de theosofie. Dan slaat hij een blik in de wordingsgeschiedenis van het Nieuwe Testament. Hij geeft niet toe, dat Paulus diepzinnig was. Vernietigend klinkt zijn oordeel over de dateeringen uit den Bijbel. Hij meent, dat er op deze aarde geen huis is, dat erger in zichzelf verdeeld is dan het Roomsche.

De voorindische invloeden op de Bijbelverhalen worden bestudeerd.

Wij moeten het houden met de uitspraak van Johannes: God is een geest, en wie Hem aanbidden moeten dat doen in geest en waarheid. Met hongerige goden hebben wij niets uit te staan.

De leer van de verdoemenis doet den schrijver woedend zijn. De leer van de hel maakt toch niet veel menschen ongelukkig, omdat de meesten meenen, dat zij zelf er niet in komen. Vele woorden uit het Evangelie kunnen nimmer door Jezus gesproken zijn.

Er zijn honderdduizenden zich noemende rechtgeloovige menschen, die niet meer orthodox zijn. De groote godsdiensten

[p. 235]

zijn sectetjes, die van uit den hemel door een engel worden bespied, terwijl ze kibbelende zijn op het aard-erwtje. Er is ontzaglijk veel in den Bijbel, dat ontleend is aan volksverhalen of geschriften van andere oudere volken. Een paradijs heeft nooit bestaan. Het is merkwaardig, hoe bij vrijzinnige menschen de dogmatische dwangdenkbeelden van een orthodox voorgeslacht nawerken. De heer Bakels vindt het vreeselijk jammer, dat wij niet weten, wat voor soort van man Jezus is geweest, wat zijn algemeene ontwikkeling betreft. Afschuwelijk noemt hij de eeuwenoude leer der twee wegen van Godsvolk en Nietgodsvolk.

De primitieve Drieëenheidsleer is in Palestina ontstaan; in het Hebreeuwsch is ‘geest’ vrouwelijk. Zoo werd de Heilige Geest vrouwelijk gedacht, en in gnostische kringen werd Jezus aangezien als de zoon niet van een stoffelijke vrouw Maria, maar van een vrouwelijk geestelijk metaphysisch wezen, de Heilige Geest.

Het lezen van zielsmissen wordt over den hekel gehaald. Er ligt een groot zendingsgebied open, om het Christelijk Heidendom te bekeeren. Rome is een reus met leemen voeten. Te midden van dit lichaam van millioenen Roomschen is minstens de helft onverschillig aan Rome. In Italië, Frankrijk, Spanje, België zijn twee derden der arbeiders en zeven achtsten der intellectueelen afgevallen van hun kerk. In Rusland veertien vijftienden.

De heer Bakels gelooft vast in een Hierna. Maar moskeeën, pagoda's, synagogen, kerken hebben hun tijd gehad...

Zelden zal men met meer belangstelling een godsdienststudie lezen als deze, om den levenden vorm en het spannend vertellen.

JOZEF PEETERS.