De Vlaamsche Gids. Jaargang 16

[p. 472]

Engelsche Kroniek

Charles G. Harper. Mr Pickwick's Second Time on Earth. (Cecil Palmer, 7/6).

De vermakelijke avonturen van Mijnheer Pickwick en zijn vrienden gebeurden in 1827 en Dickens vertelde ze in 1836. Nu vraagt de heer Harper onze belangstelling - en verkrijgt ze - voor een tweede komst van Pickwick op aarde, honderd jaar na de eerste. Niet alleen voor zich zelf en zijn vrienden Tupman, Snodgrass en Winkle heeft de held oorlof gekregen om de andere wereld tijdelijk te verlaten en een omreis langs de vroeger bezochte plaatsen te maken, maar ook zijn trouwe knecht, de onvergetelijke Sam Weller, begeleidt hem, en het wordt hun eveneens vergund eenige oude kennissen van honderd jaar geleden te ontmoeten: Jingle, den grappigen virtuoos in het schuldenmaken, Wardle, den jovialen gentleman-farmer, en diens doove moeder, die echter nu een modern apparaat heeft aangeschaft om haar doofheid te verhelpen.

Schrijver kent de Pickwick-Papers in de puntjes. Ieder der verrezen personages heeft, met de kleedij van 1827, ook zijn karakter, zijn gewoonten en zijn eigenaardige spreekwijze bewaard, alsof al die menschen rechtstreeks uit de bladzijden van Dickens aan Charing Cross Station te Londen waren aangeland.

Juist daardoor komen onze ouderwetsche vrienden dadelijk in botsing met de meeste toestanden van dezen dag. De zeer moderne heer Sparkplugge die - wij vernemen niet hoe dat kwam - hun tot cicerone dient, moet hen gestadig uit allerlei comische mistoestanden en moeilijkheden redden. Ze kunnen maar niet bekomen van hun verbazing over de auto's, de vliegtuigen, de draadlooze, de nieuwe dansen. Het gebeurt hun telkens weer, dat ze een of ander modern slang-woord niet verstaan. Tupman, de eeuwig verliefde, vindt de meisjes wel ‘duivelsch mooi,’ maar de oude Pickwick knort omdat hun kleederen ‘te laat beginnen en te vroeg eindigen.’ Nergens voelen zij zich te huis, behalve in de ‘George Inn’, een oude afspanning te Londen, die net gebleven is zooals ze was toen Pickwick daar eerst vertoefde. Overal worden ze beschouwd als kerels die betaald worden om door hun zonderlinge kleedij en overeenkomstige houding de aandacht te vestigen en

[p. 473]

reklame te maken voor een of ander produkt. Op straat vraagt hun iemand of het voor blink is, of politoersel, of groentensoep. Te Rochester wordt juist een film afgedraaid over ‘Mijnheer Pickwick's bezoek aan Dingley Dell;’ de bestuurder brengt ze binnen op de eerste rij plaatsen, het publiek vindt die adverteering uitstekend en Pickwick, die niets begrijpt, moet een rede uitspreken - wat hij van ouds gaarne doet - en wordt stormachtig toegejuicht voor de behendig uitgevoerde reklame, waaraan hij onschuldig is. Als hij, in het hotel, naar zijn kaarsepan vraagt om te gaan slapen, denkt de kamermeid dat hij de ‘advertentie’ volhoudt en lacht om zijn verwonderd gezicht als zij het electrisch licht heeft aangedraaid.

Zijn bezoek aan zijn ouden vriend Wardle, waarvan hij zooveel verwachtte, valt hem erg tegen. Hier heeft zich ieder in de nieuwe gewoonten geschikt, zelfs de tachtigjarige grootmoeder. Wat het jonge volk betreft, dat schijnt hem baldadig ongemanierd en grof, vooral de meisjes, die al te vrijmoedig spreken en handelen; zij halen twijfelachtige geestigheden uit - zooals inkt gieten in Pickwick's koffie - die hem en zijn vrienden ten slotte te machtig worden: zij besluiten maar terug te keeren naar het rustig hemelsch oord dat zij verlaten hadden.

Een uiterst boeiend, geestig - en wel geïllustreerd - boekje, dat echter grootendeels bestaat uit een reeks toespelingen op het boek van Dickens, zoodat men dat eerst moet gelezen hebben, wil met dezen ‘tweeden tijd op aarde’ van Pickwick en zijn vrienden ten volle genieten.

Rich. Church. Mary Shelley (Gerald Howe, 3/6).

Dit boekje van een hondderdtal bladzijden, smaakvol gedrukt op mooi, stevig papier, is er een uit de reeks ‘Representative Women’ die, sedert den herfst van 1927, onder algemeene redactie van Francis Birrell wordt uitgegeven. Werden reeds daarin behandeld: Annie Besant, Bianca Capello, Elizabeth Chudleigh, Aphra Behn, Lady Hester Stanhope, Sarah Churchill, en nu Mary Shelley.

Door Mary Shelley wordt bedoeld de tweede vrouw van den dichter. Haar vader was William Godwin, die, in zijn tijd, vermaardheid verwierf door zijn ‘Inquiry concerning Political Justice (1793) en zijn roman ‘Caleb Williams’; haar moeder, Mary Wollstonecraft, had tusschen een brutalen vader en een gemartelde moeder een ellendige kindsheid gehad, en werd de voorloopster van de feministische beweging in Engeland, vooral door haar bekend boek ‘Vindication of the Rights of Woman’. Zij stierf tien dagen na de geboorte van de toekomstige Mary Shelley.

[p. 474]

Godwin's tweede vrouw was een Mrs. Clairmont, die reeds twee kinderen had; een daarvan was Claire Clairmont, die later een meestal noodlottigen invloed zou uitoefenen op het reeds zoo bewogen leven van Shelley, van zijn vrouw en van Byron.

Schrijver, die zorgvuldig Shelley's brieven heeft bestudeerd, heeft daarin, o.a., gevonden dat Shelley als vrouw verlangde ‘één die poëzie kon voelen en philosophie verstaan.’ Nu, aan die voorwaarden voldeed zijn eerste vrouw, Harriet Westbrook, niet, maar Mary Godwin wel. Bovendien hadden beiden een groote vereering voor Mary's moeder. Ze worden op elkander verliefd, en wel in zulke mate, dat ze, met Claire, naar Frankrijk vluchten, zonder er zich om te bekommeren, dat Shelley's wettige vrouw, Harriet, zwanger is. Een vriend van alle vier, Peacock, die Harriet vruchteloos bemind heeft, vindt dat ‘wat erg.’ Als wij niet bang waren voor philister te worden uitgemaakt, zouden wij dat durven ‘gemeen’ noemen. Maar genieën, wier werken aldoor - en met goed gevolg! - eerlijkheid, trouw en deugd aanprijzen en verheerlijken, heeten nu eenmaal ‘boven de gangbare moraal’ te zweven, en wie dat niet verstaat is een philister, een droogstoppel, een bourgeois. Hoe zouden wij dan openlijk durven zeggen dat Shelley gemeen handelde? Wij kregen dadelijk geheel Snobland op den rug!

Wij zullen het toch wagen te zeggen dat al die geniale menschen uit ons boek ‘vreemd’ handelen. Men oordeele: Shelley, met Mary en Claire in Troyes geraakt, schrijft aan zijn vrouw dat zij zou komen, en dat hij haar een goede vriend zal zijn. Zij komt niet; maar wat later komt het nieuws dat haar kind geboren is. Wat doet nu de vader van dat kind? Hij kondigt overal ‘met geestdrift die geboorte aan, omdat het den zoon van zijn vrouw geldt!’

Zoo leest men in het dagboek, dat Mary zorgvuldig bijhoudt, terwijl ze intusschen Grieksch, Latijn en Italiaansch studeert, en dus vele uren kalmte moet hebben gevonden; zij, Mary Godwin, ‘nog geen 18 jaar oud, en met een onwettig kind in haar schoot,’ zegt Schrijver!

Als Harriet, in armoede en ondeugd vervallen, zelfmoord heeft gepleegd, hertrouwt Shelley, en Mary schenkt hem kind op kind. Zij reizen rond in Zwitserland, van daar terug naar Engeland, en van daar naar Italië, waar ze ook van de eene stad naar de andere trekken. Intusschen is het gezelschap van de ultra-persoonlijke Claire Clairmont aan Mary tot last geworden: vooral als zij zich den eerst afkeerigen Byron letterlijk in de armen heeft geworpen, met, als gevolg, de geboorte van de arme Allegra. Byron immers - ook een geniale afwijking van de bourgeois-moraal - laat spoedig Claire en zijn kind in den steek, zoodat het echtpaar Shelley voor

[p. 475]

beiden moet zorgen; tot belooning gaat Shelley bij velen door als de vader van Allegra, en Mary heet medeplichtig te zijn!

Dit alles belet Shelley niet meesterwerken te schrijven, noch zijn vrouw een succesvollen roman, ‘Frankenstein’, uit te geven.

Bij al dat avontuurlijk Bohemerleven - waarvan wij slechts een klein gedeelte hebben aangeduid - vaart Mary Shelley het ergst. Zij verliest verscheidene kinderen, heeft te lijden aan de ‘terrible impulses’ van haar man, dien zij blijft beminnen en bewonderen, en verliest hem ten slotte ook, door den bekenden noodlottigen boottocht. Geen wonder, wanneer de edelaardige Treelawny, dien zij hoogacht, haar voorstelt met haar te trouwen, dat zij antwoordt: ‘Nooit - noch met u, noch met iemand anders.’ - En zij hield woord tot aan haar dood op 54-jarigen leeftijd. (1851).

Schrijver bedoelde vooral een wetenschappelijk nauwkeurige studie van Mary Shelley's leven te leveren, en is daar volkomen in geslaagd. Maar terzelfdertijd werd zijn werk noodzakelijk ook een boek over Shelley zelf, en het werpt een schel - en dikwijls nieuw - licht, zoowel op dien, als op andere schrijvers als Godwin, Byron, Keats en Leigh Hunt, omdat hun leven door de omstandigheden gedurig in aanraking werd gebracht met dat van Shelley en zijn vrouw.

Wij hebben dus te doen met een boek van wetenschappelijke beteekenis op het gebied van de lettergeschiedenis.

Maar het is ook een echte roman, en boeit als een roman. Niet omdat de schrijver - zooals nu zoowat de mode wordt - een biographischen roman heeft willen schrijven, maar omdat hij niet anders kon: het leven der beschreven personen was op zichzelf een werkelijkheidsroman; om er een letterkundigen roman van te maken, was het voldoende een duidelijken, sober-krachtigen stijl te bezitten. En dien bezit schrijver zonder eenigen twijfel.

A New English Library, onder redactie van J. Kooistra en A.G. Van Kranendonck. (Groningen, Wolters).

Sedert onze voorgaande kroniek is, in die uitstekend verzorgde reeks schooluitgaven verschenen: Barnaby Rudge in London, een verkorte uitgave van den bekenden roman van Dickens. De inleiding en de nota's zijn, zooals in de vorige nummers, doelmatig en practisch aangebracht. Het boek, dat ook eenige goede illustraties bevat, kost fl. 1.20 ingenaaid, en fl. 1.40 gebonden. Het is bewerkt door Dr N.H.M. Zwager.

Later is nog verschenen - naar wij vernemen, want wij hebben het boekje niet ontvangen - Walter Scott, The Talisman, bewerkt door P.A. ter Weer.

M. BASSE.