De Vlaamsche Gids. Jaargang 15

[p. 584]

Onderwijs en Opvoeding

Naast de tijdschriften, die we vroeger vermeldden, vestigen we gaarne de aandacht op Pour l'ère nouvelle (Centre de Librairie Française et Etrangère, Parijs), dat met Januari jl. begonnen is, maandelijks in plaats van driemaandelijks te verschijnen. De leiding van dit blad, - zusterorgaan van een zevental andere, in verschillende talen, - berust bij A. Ferrière, P. Fauconnet en O. Decroly. Dit om te zeggen, dat we voortreffelijk ingelicht worden over de nieuwe stroomingen inzake onderwijs en vooral over de aktieve school in haar verschillende verschijningen. Natuurlijk werd ook Pestalozzi, - en wel door Ferrière zelf, - in een speciaal nummer herdacht, op een wijze die er ons steeds maar aan herinnert: hoe oud het nieuwe, hoe nieuw het oude.

Een gelukkig idee vanwege de uitgeversfirma blijkt het, zekere bijdragen te bundelen. Aldus ontstonden reeds twee bandjes, L'aube de l'école sereine en Italie, met een uitgebreide bibliographie van Italiaansche werken en artikelen, en Le grand coeur maternel de Pestalozzi, met daarbij uittreksels uit Pestalozzi's brieven aan de jonge moeders, - beide bandjes bezorgd door Ferrière. Vooral het eerste weze ter lezing aanbevolen.

Onder de uitgaven van Wolters te Groningen noemen we vooraf Hoe 't vroeger was door P.L. van Eck Jr., Op paedagogische verkenning door P.A. Diels en het Verslag van het Eerste Nederlandsch Paedagogisch Congres door... een groot aantal kongressprekers en debaters, maar vooral door G. van Veen, den alles kompileerenden sekretaris.

Van Eck biedt, naar hij in ondertitel mededeelt, ‘schetsen ter inleiding tot de geschiedenis van onderwijs en opvoeding’; maar deze schetsen, aan de hand van kostbare historische bronnen geschreven, zijn treffend van zakelijkheid omtrent kind, school, schoolleven, schoolmeesters, onderwijs, en hebben dit voor op veel historisch werk, dat ze telkens bondig en trots het onderwerp ook onderhoudend blijken. Vlaamsch-België mocht ook wel zijn Van Eck bezitten, die de oude bronnen opspoort en uitbaat, de geschiedenis van ons onderwijs ten bate; alleen, wat ligt alles ten onzent verspreid en versnipperd!

[p. 585]

Diels bundelt negentien opstellen, waarmee hij een aantal toestanden en verschijnselen op onderwijsgebied in het buitenland binnen de Nederlandsche belangstellingssfeer tracht te halen. We noemen o.a. ‘Uit de geschiedenis der Amerikaansche eenheidsschool’, ‘Om de intelligentie-test’, ‘Het Gary-systeem’, ‘Het onderwijs in Sovjet-Rusland’, ‘Self-government’, - enkele van de vele degelijk gestelde hoofdstukken, die prikkelen om verder op verkenning uit te gaan.

Het Verslag van het Eerste Nederlandsch Paedagogisch Congres is een bundel van 750 bladzijden geworden, dien niemand uitleest, maar waarin ieder iets voor zich vinden zal. Want tijdens de plenaire zitting en in ieder der elf afdeelingen werden belangwekkende referaten voorgebracht en enkele hiervan, - we denken o.m. aan Thijssen's gewaagde thema ‘Het probleem van de vrijheid van de onderwijzer’, - lokten zelfs extra levendige debatten uit. Waar ook: de inrichters hadden het bewerkt gekregen, dat zoo goed als alle pedagogische tenoren, ieder op zijn gebied, hun stemmen lieten hooren. Dit Verslag ligt hier dus als het getuigenis van ruim begrepen samenwerking. Al kan er dan toch de vraag bij gesteld: is het niet verkieslijk, een beperkter aantal onderwerpen te behandelen en deze dieper uit te debatteeren? En een tweede vraag: ware het niet goed geweest, ook om de medewerking van vooraanstaande Zuidnederlandsche opvoeders te verzoeken, die zoo gemakkelijk bereid blijken, hun Noorderbroeders op eigen vergadering te nooden?

In de reeks ‘Losse paedagogische studiën’, die de eigenaardigheid heeft, soms tot druk geschrijf en tegengeschrijf aanleiding te geven, verscheen Zelfwerkzaamheid bij het middelbaar onderwijs door Fr. W. van Dorp; het bepleit niet de invoering van het Daltonplan, maar zet een stelsel van ‘individualisatie binnen klasseverband’ uiteen, waarvan een aantal elementen, die kerngezond zijn, de Daltoniseerenden bevredigen zullen.

Aan hand- en leerboeken brengt Wolters het eene stelletje naast het andere. We doen een keuze. Van Boerman en Knip, de auteurs der platenreeks ‘De dieren in hun omgeving’, verschijnen in 15en druk de twee deelen Natuurlijke historie, schatrijk aan gegevens en niet minder aan illustraties over dieren plantkunde; stel u zulk handboek voor, met 25 gekleurde platen en 624 figuren, van de allerschoonste! - Van de reeks ‘Von deutscher Art und Kunst’, onder leiding van Brouwer en Gras, liggen reeds tien deeltjes voor, waaronder novellistisch werk van Storm, Liliencron, Grillparzer, e.a. - In de reeks bizonder mooi uitgewerkte boekjes ‘Of olden Times and new’, onder redactie van Van der Wal, krijgen Shakespeare, Steven-

[p. 586]

son e.a., maar vooral Dickens hun geannoteerde en geïllustreerde uitgaven. - De reeks ‘A new English Library’, geleid door Kooistra en Van Kranendonck, brengt van genoemde en andere auteurs omvangrijker werk aan de beurt. - En dan laten we nog een tiental andere reeksen onvermeld, die Duitsche of Engelsche, Fransche of Nederlandsche literatuur binnen het bereik van leerlingen M.O. halen. We konden anders wel een hartig woordje wijden aan ‘Van alle tijden’, ‘Lyceum herdrukken’ en meer, die meesterwerken uit de middeleeuwsche en de latere Nederlandsche letterkunde van degelijke inleidingen en aanteekeningen voorzien, bezorgd door Ligthart, Tinbergen, Lansberg, Endepols e.a. We voegen hier alleen aan toe: laten dergelijke geannoteerde schooluitgaven de leerlingen een prikkel tot zelfstandig lezen zijn, maar nooit aanleiding worden om literair heerlijke brokken klassikaal te ontleden en te dooden.

Noemen we nog als pas verschenen: Fransche vertaaloefeningen, door De Lange en Struik; - Prozafragmenten, Fransche teksten met grammatische en idiomatische aanteekeningen, door Benjert en Elzinga; - en vooral English passages for translation, drie deeltjes Engelsche teksten voor meergevorderden, uitgekozen en van vertaalnota's voorzien door De Maar.

Van de firma Noordhoff, te Groningen, bereikten ons: Over spraakgebreken en hun bestrijding door Branco van Dantzig, een boekje dat in 72 bladzijden een degelijk inleidend denkbeeld geeft van de physiologie der spraak, de soorten van gebreken en de wijze van behandeling; - Puberteit en school door A.J. Schreuder, een vertaling naar Prof. A. Cramer, die als eerste kennismaking met het onderwerp nog wel het lezen waard is; - Zenuwachtigheid en opvoeding door Dr. J.H. Gunning, een vlugschrift, dat voortreffelijk het verschijnsel zenuwachtigheid belicht en vooral interessant is om de oorzaken die de steller bij ons, ouders en opvoeders, blijkt te ontdekken; - Pas à pas, een leergang in Fransch voor eerstbeginnenden, door Dr. Dijkshoorn, die naar ouden trant nog aan de vertaalmethode gebonden loopt.

De firma Ploegsma, te Zeist, brengt ons: De Kudde van Jef Vermeer door Jef Vermeer, dat een bizonder eerlijk beeld geeft van huiselijk gebeuren en misgebeuren en van de wijze waarop de theorie er in 't gedrang geraakt; Mijn en dijn door L. Kuneman, schetsen uit het kleine menschenleven, die het voordeel hebben ook ons, groote menschen, even aan 't peinzen te houden.

De uitgeversmaatschappij ‘De Tijdstroom’, te Huis ter Heide, liet Prille vrees en vreugd door H.G. Cannegieter verschij-

[p. 587]

nen, dat in zijn opdisschen van typische herinneringen uit één kinderleven een treffend stukje psychologie blijkt te zijn.

Bij de firma ‘Excelsior’, te Brugge, zagen het licht: Schetsen uit de dierenwereld door J.B. Martens, die het voorloopig alleen over de vogels hebben en, ondanks zekere prettig vertellende bladzijden, in hoofdzaak als naslagwerk moeten beschouwd worden; - De elfe van het sprookjeshof, Fikke spring in 't veld, Prulleken, Prinses Zonnestraal en Tierlafijntje, Van 'n kaboutertje die wilde 'n mensch worden, Van zeven reuzen en een dwerg, alle door Paul Kiroul en samen een heel pak wondersprookjes, vol elementen uit de bekende kinder- en volksvertelsels, maar telkens tot iets persoonlijks en boeiends vergroeid, dat alleen wat vermoeit, wanneer het langdradig wordt.

De firma ‘De Sikkel’, te Antwerpen, biedt ons: Langs zonnige wegen, een bloemlezing voor middelbare scholen in Wallonië, door C. de Baere en A. van Hoof, die hun stof vooral aan de levende schrijvers ontleenden en elk stukje van een korte woordverklarende ‘voorbereiding’ laten voorafgaan; De aarde en de mensch, een aardrijkskundig leer- en werkboekje, met bijgaand Eenvoudig kaartenboek, beide door Fons van Hoof en Alb. van Reybroeck, en vormend samen een leergang voor den 3en graad, met inlassching van talrijke interessante vragen, die alleen na opzoeken, vergelijken, redeneeren kunnen beantwoord worden, - wat voortreffelijk is, - maar met een ineenstrengeling van stof en vragen en, op de kaarten, een aanwending van konventionneele teekens, die we niet aanvaarden kunnen.

De firma Krijn, te Brussel, brengt ons Maurits Sabbe's boekje Plantin, de Moretussen en hun werk, dat zeker geen schoolboekje is, maar door elke leerkracht mocht gelezen worden, die de leerlingen het huis van den aartsdrukker wil binnenleiden.

H. VAN TICHELEN.