De Vlaamsche Gids. Jaargang 15

[p. 452]

De Stabilisatie
Waarom werd aan 175 gestabiliseerd?

Daags nadat het Besluit-Wet van stabilisatie, door hem opgesteld, door de Regeerjmg was uitgevaardigd, nam Mr Franc k, als Gouverneur der Nationale Bank, achtereenvolgens het woord ter beurze van Brussel en ter beurze van Antwerpen. In beide steden waren de enorme lokalen propvol,

In Antwerpen, na de algemeene en technische voorwaard en der munthervorming in het Fransch te hebben toegelicht, wendde de redenaar zich in 't Nederlandsch tot het groote publiek en behandelde hoofdzakelijk de vraag:

Waarom werd de koers van 175 fr. per pond goud gekozen? Mevrouwen, Mijnheeren,

Wanneer men mij vraagt: ‘Waarom werd de koers van 175 fr. in het pond, goudwaarde, als grondslag der munthervorming gekozen?’ is mijn antwoord: Om drie redenen, elk van overwegende draagkracht.

De eerste reden is de volstrekte zekerheid, welke wij wenschen te erlangen. Stabiliseeren is, ten slotte, niets anders dan aan het bankbiljet weer zijn dekking in goud weergeven. Welnu, de voorraad edel metaal, dien de Nationale Bank bezit en degene, dien de Regeering voor haar door de buitenlandsche leening heeft kunnen bekomen, zijn voldoende om met volledige gerustheid en zekerheid te stabiliseeren, indien men het op 175 fr. voor een pond, op pari, doet! Zij zijn het niet meer, indien men een lageren koers, en dus eene hoogere eenheidswaarde voor den nieuwen goudfrank neemt. En dus is heel die vraag: ‘Is er in deze heele uitgestrekte zaal, iemand die een munthervorming wil wagen met nieuwe risiko's?’ (Geroep: neen, neen en toe-juichingen).

De tweede reden is dat de waarde van uw geld op de internationale markt niet van u zelf afhangt, maar van de schatting

[p. 453]

en beoordeeling der wereld! Welnu, 175 fr. is in overeenstemming met die schatting, want dit cijfer beantwoordt aan den gemiddelden koers van onzen frank sedert drie à vier maanden, na uit de koersnoteering de buitengewone en tijdielijke invloeden te hebben gelicht.

De derde rieden is misschien nog gewichtiger: met den koers van 175, zullen wij na de stabilisatie een omloop van munt en bankbiljetten in het land hebben, die ongeveer zal beantwoorden aan den gemiddelden omloop van vóor den oorlog. Het plan der eerste stabilisatie gaf daarentegen ongeveer van 40 tot 50 fr. per hoofd méér. Met de tegenwoordige verhouding sturen wij aan op het behoud van goedkoop lieven in ons land, en zijn wij gewapend tegen het instroomen van vreemd kapitaal, dat wij na eene gelukte hervorming mogen verwachten.

De keus van 175 is dus niet willekeurig.

De Regeering heeft die keus niet beïnvloed: zij heeft Minister Francqui en mij in onze studiën volkomen vrijheid gelaten; zooals haar plicht is, heeft zij natuurlijk onze beweegredenen gewikt en gewogen, maar wanneer zij ze, ten slotte, heeft goed-gekeurd, dan is het geweest na het eenstemmig advies van het heele Bestuur der Nationale Bank.

Natuurlijk hebben wij onderzocht of wij met dien koers levensbelangen der natie kunnen schaden.

Wij zijn tot het besluit gekomen dat alle groote maatschappelijke belangen, handel, nijverheid en landbouw, werklieden en bezittende klassen zich aan dien koers kunnen aanpassen en dat wij, zoo doende, de grootst mogelijke kans bezitten om, met de kleinst mogelijke stoornis van het algemeen leven, deze groote en zegenrijke hervorming te verwezenlijken.

Gisteren kon iemand rijk naar bed gaan en 's anderen daags door de beweging van de wisselkoersen als een arm man wakker worden.

Onze stand op de wereldmarkt vermindert met den dag. Handel en spekulatie, nijverheid en uitvoer schijnen winstgevend, maar ten koste van het land. De menschen zijn rijk op 't papier, in werkelijkheid verarmen zij met den dag. Niemand spaart nog geld dat van waarde vermindert zooals de hemel van zon naar regen loopt. Het is meer dan tijd dat er aan die willekeur

[p. 454]

en die onzekerheid een einde komt. Dit is nu geschied: de nieuwe munt, de belga en de frank, staan zeker als een rots. (Langdurige toejuichingen).

Natuurlijk zal men over eenige weken, als alles in orde zal blijken, profeten vinden om te verklaren dat men aan betere voorwaarden onze munt hadde kunnen redden! Al lang heeft de wijsheid der volkeren het getuigd: de bekwaamste stuurlie staan aan den wal! (Gelach),

Maar in het diepe gevoel van mijne groote verantwoordelijkheid zeg ik het hier luide: het is onmogelijk met zekerheid van gelukken te stabiliseeren aan minder dan aan 175 fr. in het pond.

En op zekerheid van slagen komt het aan.

Wie uwer zou bereid zijn nieuwe risiko's te loopen, nieuwe kansen van mislukking te aanvaarden, nog eens een stabilisatie-plan naar den dieperik te zien gaan, zooals voor zes maanden?

Wie dit gevaar wil loopen, die spreke en die spreke nu!

Men beklaagt de dragers van staatsrenten. Maar hun lot is dit van alle schuldeischers: de dragers van obligaties, de houders van hypotheken, al wie iets te vorderen heeft zal minder ontvangen, met den frank aan 175, dan met een frank aan 150. En naarmate die schuldvordering eenige jaren oud is, lijkt het verlies des te grooter.

Maar dit verlies wordt niet geschapen door de stabilisatie: het bestaat; het is treurige werkelijkheid, waarvan de oorzaken opklimmen tot den oorlog, tot de financieele politiek van na den oorlog, tot het niet betalen zijner schulden door Duitschland.

Het verlies bestaat; de staatsrenten staan aan 50 of 60% van hunne nominale waarde. Tot dien lagen stand zijn zij geleidelijk gedaald met de daling van den frank. Indien de frank morgen dieper zonk, zouden zij verder dalen. Zonder de stabilisatie kan dit gebeuren zooals het gebeurd is: in Juli stond de 3% aan 40 ten honderd. Is iemand bereid zulk risiko te loopen?

Welnu, aan dit gevaar stelt de stabilisatie een einde. Zij geeft niet terug wat in het verleden door andere redenen verloren is gegaan, zij behoudt wat zij nog bezit.

En dat is veel waard!

Toen ik, verleden Zaterdag, te Londen, op klokslag middag, na die lange en moeitevolle onderhandelingen, na weken zwaren

[p. 455]

arbeid, zonder rust noch duur, eindelijk éen voor éen al de leden der groote Bankhuizen met wie wij de stabilisatieleening van honderd miljoen dollars sloten, hun handteekening zag zetten onder het kontrakt dat die schat goud ter beschikking stelde der Nationale Bank, toen werden mij de oogen vochtig, omdat ik dacht aan de tienduizenden en tienduizenden dragers onzer nationale schuldbrieven, aan al die kleine renteniers, werklieden en burgersmenschen, die vertrouwen hadden gehad in den Staat, en hem hunne spaarcentjes hadden toevertrouwd en ik dacht bij me zelven:

- Nu, ten minste, hebben wij gered wat ze nog bezitten! (Langdurige toejuichingen).

Men stelle de vraag aan al de dragers: ‘Wat verkiest gij, te behouden wat gij nog hebt, of de kans te loopen meer te krijgen, maar tevens ook het gevaar nog minder te zullen bezitten?’

Ik ben er van overtuigd, dat allen als éen man antwoorden zullen: ‘De zekerheid van te houden wat wij nog bezitten!’

Welnu, die zekerheid hebt ge. Indien echt menschelijke voorzorgen een stabilisatieplan tegen mislukking verzekerd hebben, dan zijn al die voorzorgen genomen.

Onze frank is opnieuw vast geankerd in 't goud en die veilige ankerplaats zal hij niet meer verlaten. (Langdurige toejuichingen).

Maar ik durf meer voorspellen.

Niet alleen is de munthervorming tegen mislukking gevrijwaard, niet alleen kunt gij, van morgen af, elken dekkingskoop of verkoop in vreemde valuta opgeven en de kosten er van sparen, maar ik voorzie dat de dragers onzer staatsrenten en stadsobligaties de eersten zullen zijn om uit de stabilisatie rechtstreeks profijt te trekken.

Met vast staand en door goud gedekt geld, zal de rente-standaard dalen en zullen de staats- en stadsfondsen naar omhoog gaan en een beteren koers bereiken.

Het is weer tijd om terug te keeren tot beurspapier met vasten rentevoet. Wie het doet zal het zich niet beklagen. Op dezen weg zullen de dragers van staatsrenten eene tweede en groote voldoening bekomen. Niet alleen zijn zij tegen verder verlies

[p. 456]

gedekt, maar de verkoopwaarde van hunne fondsen zal in sterke verhouding stijgen.

Wij hebben er niet van gedroomd mirakels te verwezenlijken. Wij zijn geen financieele wonderdokters.

Wat verloren werd in het verleden hebben wij niet kunnen herwinnen door een tooverslag, maar wat te redden was, dat hebben wij nu gered.

En zoo doende hebben wij den rechten weg gewezen tot herstel van dit verlies.

Die weg loopt over arbeid en spaarzaamheid - arbeid met verhoogde produktie, spaarzaamheid met snelle kapitaalvorming.

Door de stabilisatie is daartoe de vaste kans geschapen: eene gezonde munt.

Door de stabilisatie, zoals zij is verwezenlijkt, hopen wij ook dat ons land een land van betrekkelijk goedkoop leven blijft, voorwaarde zonder dewelke vele exportmogelijkheden ons afgesloten worden, en zonder goeden uitvoer kan ons landje, dat er uitzonderlijk voor aangewezen is, niet leven.

Op dien dubbelen grondslag steunend zullen wij ons er bovenop werken: nieuwen rijkdom, nieuwen voorspoed scheppen, daardoor de bestaande lasten gemakkelijker dragen en die welvaart van voorheen, met vereende krachten, tot heil van alle standen weer veroveren. Ons geslacht zal zware dagen te dragen hebben.

Mannen en Vrouwen van Antwerpen,

Uw geslacht heeft zware dagen beleefd en nog veel zal van ons worden gevergd eer die hoopvolle toekomst bereikt is.

Velen van ons zullen misschien dit beloofde niet beleven. Maar gij allen, die dapper uw plicht van arbeid en spaarzaamheid doet, zult met opgeheven hoofd het oordeel uwer kinderen mogen afwachten, want zij zullen van u getuigen:

‘In de hachelijkste dagen hebben zij gedurfd, en het harte heeft hun niet gefaald.’ (Langdurige ovatie).