De Vlaamsche Gids. Jaargang 15

[p. 420]

Nabetrachting
Nu de jubelklanken verstorven zijn....

't Is het tot der mannen van beteekenis dat zij niet meer vrijelijk over zichzelf beschikken, vooral wanneer zij zich gedurende lange jaren aan het openbaar leven hebben gewijd. Zij zijn de herauten, de vaandeldragers, de leiders, de voormannen, de afgoden van hun volgelingen, tot zij hun... gevangenen worden; zóo de dienaars van zekere godsdiensten; zóo de koningin in den bijenkorf. Want zij zijn alras het vrije kleed van hun eigen ontgroeid en hebben het harnas van het symbool aangekregen, en met dat symbool moeten zij overwinnen of vallen. Wij vermoeden dat dezen, die zulke voorlichters zijn en dragers van Idealen, zich neerbuigend over de diepten van hun gemoed, vaak de bekoring voelen om die gouden keten van vrijwillige knechtschap los te schakelen, en de gemakkelijke wegen der eigenzuchtige vrijheid te bewandelen.

Want ontgoocheling en zieleleed door miskenning zijn vaak het lot van de leiders der menschen.

Maar ellendiger dan miskenning en wanbegrip is de innige overtuiging geen Idealen te dienen; want de dienst der gemeenschap is de hoogste plicht en de heiligste arbeid.

't Moet dan wel zalvend zijn op zeker oogenblik van uw bestaan, als pas de stormen van aanval en verweer geluwd zijn, de zon der dankbaarheid en der liefdevolle erkenning uw wezen te voelen bestralen. Dat Licht en die Warmte heelen vele wonden, en maken gaaf en gereed tot nieuwen strijd.

En te weten dat zelfs uw tegenstrevers van gisteren zich bij die huldiging niet meer onttrekken, moet een gevoel van gezonde kracht en rechtmatige fierheid schenken, waar wrok bij zwijgt en haat bij sterft. Want sterken en fieren zijn mild en vroom.

[p. 421]

Zoo was de Franck-hulde, althans zooals wij ze gezien hebben. En hoezeer de persoon van Louis Franck ons sympathiek weze, wij hebben geen enkel oogenblik die hulde willen aanzien als gaande uitsluitend naar zijn individueel wezen, in al zijn schitterende veelzijdigheid - wij hebben vooral gehuldigd de Idee, die deze uitzonderlijke man in den kreits van ons land en ons volk is gaan vertegenwoordigen. Wij hebben gevierd het Symbool in zijn leefbaarheid, in zijn strijdbaarheid, in zijn overwinning van gisteren en in zijn mogelijk-heden van morgen. Wij waren fier dat óók een Vlaming, die er niet beschaamd om was die erfzonde te bekennen, en een liberaal-democraat, die in een omgeving van Ikzucht de kiem van gezonde volksgezindheid niet heeft gesmoord, toch en ondanks die ‘onhebbelijkheden’ in België een groot gedeelteder Macht heeft veroverd, zonder afstand te doen van zijn heiligste principes, zonder verkrachting van eigen ziel, zonder te verbranden wat gisteren aanbeden werd....

Want Louis Franck is der onzen, en de onze blijft hij!

Hij is onze leider en onze... gevangene.

Want wij, Vlaamsch- en volksgezinde liberalen, hebben geen leiders te veel, en wij willen trots alles niet versagen, niet verdwijnen, niet sterven - al zijn wij nog zoo zwak, en al heeft men nog zoo vele giftdrankjes voor ons bereid.

En nu stelt zich de vraag:

Staatsminister, gouverneur der Nationale Bank, internationale persoonlijkheid, kunstenaar, rechtsgeleerde, politieker, door de Goden vertroeteld en door de menschen gehaat en geliefd...

Man van de hooge wegen en van de reine lucht, die in Uw handen de sleutels hebt gekregen om gemakkelijk te kunnen leven en te genieten in de wattige paleizen der zelfzucht, maar die verkozen hebt en verklaard dat het beter is te strijden voor Idealen, en die ons, jongeren, dit evangelie hebt verkondigd, en ons hebt geleerd hoe goed het is een ideaal na te streven dat ons toegloort als een zon - Prins onzer Droomen, die verschenen zijt aan het Schoonslaapsterken in Vlaanderen...

Gij in wien wij geloofd, gehoopt en beleden hebben,

Vrijwillige dienaar van uw schoone Volk...

[p. 422]

Wanneer komt Gij terug?

Want wij willen geen ‘In Paradisum’ zingen over Uw leiderschap.

Wij willen U geen ‘Vaarwel’ toewuiven, zooals dezen die 't droevig lied van scheiden zingen.

Wij willen leven en strijden met U en door U!

O, ik weet het wel: wij Vlaamsche liberaal-democraten hebben U gehuldigd uit ganscher harte en met geestdriftige fierheid; maar nu de jubelklanken verstorven zijn... nu het tot geworpen is, althans voor een gewisse tijdspanne, nu staan wij zooveel armer, zooveel kouder, zooveel vereenzaamder op den weg, dien wij bewust en moedig gekozen hebben.

Ik weet ook dat uw tegenwoordige taak overwegend is voor heel ons volksbestaan, tot ons aller welvaart en het handhaven van de gezondheid onzer munt er van afhangt. Ik weet ook dat ze nog veel tijd en inspanning zal vergen en dat gij er de man niet naar zijt om ze half afgewerkt te laten liggen.

Ik weet ook dat zelfs in uw nieuw hoog ambt, Gij nog een baken en een toeverlaat voor ons kunt zijn. Maar ik weet vooral, dat verwarring, verwildering, ontmoediging in onze rangen geslopen zijn; dat wij verdacht en verketterd worden om onze gevoelens van Vlaamsch- en volksgezindheid.

En toch: is onze schakeering geen gezonde uiting van een evenwichtige levensbeschouwing? Dwingt het geen eerbied af daar waar wij liberaal-democraten, vaak onze sociale herkomst en middens vergetend, alléén beluisterend de stem van ons politiek geweten, te gelijk den strijd aanbinden tegen de individueele zelfzucht van het liberaal doctrinarisme en de collectieve zelfzucht der socialisten? Is er geen plaats in het politieke stelsel van België voor vrijzinnigen, die de materieele macht van geen enkele kerkgemeenschap dulden zonder daarom geloofshaters te zijn? Is het geen waarborg van bloei voor het Belgische Vaderland, als wij het Vlaamsche volk tot de hoogste mogelijkheden van beschaving willen voeren, zonder daarom het Belgische Staatsverband uiteen te rukken, en den weg van de nationalistische avonturen op te gaan?

Dit alles, hoe dikwijls werd het door Louis Franck en zijn geestesverwanten gezegd en betoogd?

[p. 423]

En dan die andere brandende vraag: of wij liberaal-democraten ons zelfstandig als partij moeten inrichten, dan wel of men ons een eerlijke plaats gunt in den schoot der Liberale Partij, met wier oer-principes wij met al de vezels van ons gansche wezen vergroeid zijn. Bestaat dan de mogelijkheid niet om met een breed gebaar van toegevendheid, aan beide zijden, te verdoezelen wat ons verdeelt en te belichten wat ons vereent? Of is het moediger, fierder, edeler en eerlijker zijn eigen weegs te gaan, sterk in zijn Geloof, rijk door Hoop en vurig door Liefde? Wie zal dan de Leider zijn? Of moeten wij, de tegenstrevers indachtig, meeningsverschillen over vrije punten vergeten, het programmatisch cement laten werken? Maar wat zijn vrije punten en welk is ons algemeen erkend programma? Kan een hyper-individualist het eens worden met een sociaal-voelend mensch? Of zal onze invloed groeien, en zullen dezen, die ons verlieten om elders heil te zoeken en niet te vinden, zullen zij terug de rangen vervoegen van dezen, die getrouw waakten bij het vuur, opdat het niet dooven zoude? Men heeft waarachtig genoeg desperado's gemaakt in de rangen der liberaal-democraten!

En, nu de jubelklanken verstorven zijn..., voelen wij, Staatsminister Franck, dat in deze klanken een motief van weemoed en van vrees voor de toekomst af en toe treuren kwam.

Gewis, men heeft U elders gehuldigd dan bij ons. Hooggeplaatsten en kapitaalsterken hebben de talenten van den advocaat, den financier, den staatsman geprezen. Die hulde was ons een reden tot trots. En zoo uw dagelijksche omgang met deze vrienden U vanzelfsprekend gemakkelijker was, omdat het niveau gelijkloopend is, ik vermoed dat de hulde van de volksmaatschappijën U ten minste even dierbaar geweest is; want vooral was zij openhartig-blij en stil-weemoedig. Bij ons zijn ook intellectueelen, maar die anders voelen dan de eersten. Gij zijt der onzen! En al werdt Gij, wat wij hopen, hoofdman van het schip van 's Lands Welvaren, Gij blijft ons een broeder naar den geest en het hart.

Wij gelooven en vertrouwen dat Gij 's lands hoogste belangen nu dient door onze geldmiddelen te verstevigen en danken

[p. 424]

U daarom oprecht. Hooger dan geldelijke middelen zijn echter de zedelijke en geestelijke waarden van een Volk.

En als de onmisbare stoffelijke grondslag, dank zij uwe hulp, sterk en vast zal zijn, kom dan terug tot ons en leid onze verspreide scharen.

Stellig, wij Vlaamsche Liberalen uit het Antwerpsche, hebben geen reden tot klagen: onze verzuchtingen komen vrij tot uiting, dank zij de mandaatdragers in Parlement, Provincie en Gemeente.

Maar er moet een kraaiende haan zijn, die de gansche vrijzinnige Vlaamsche gemeenschap wekt en bewaakt.

Vele liberalen laten zich misleiden door een kortzichtig egoïsme en durven de breede banen eener menschlievende, veredelende en alomvattende gemeenschapspolitiek niet op. En nochtans, op dien weg alleen is heil te vinden voor Land en Volk.

Na de versteviging der Belgische geldmiddelen, wacht U, Louis Franck, de versteviging der Belgische Liberaal-democratie, en daardoor der Belgische politiek zelf. Gij die de sterke man zijt van den Gulden Middenweg, moet ook hier uw fatum volgen en uw lotsbeschikking zich laten voltrekken. Uw stille lach moet terug door onze dagen blinken en ons tot vruchtbare daden sterken.

Nu de jubelklanken verstorven zijn..., roepen wij U toe:

Wanneer komt Gij terug?

ARTHUR VANDERPOORTEN.

Lier, 22-5-27.