De Vlaamsche Gids. Jaargang 15

[p. 167]

Sociale Cultuur

Voor ons ligt de 45^e jaargang (1925) van het tijdschrift Soziale Kultur, uitgegeven door het Verband für soziale Kultur und Wohlfahrtspflege, onder de voortreffelijke leiding van Dr. Hohn (Volksvereins-Verlag, Gladbach).

De verhandelingen, alle in christelijken geest gesteld, zijn waardevol, methodisch naar voren gebracht door sociologische navorschers van eerste gehalte. Zij vormen een bewijs van den rijken arbeid en de veelzijdige vlijt, door de Duitsche intellectueelen in deze benarde tijden gepresteerd. Voor ieder, die het wel meent met het geluk van het volk, bevat dit periodiek geschrift enorm veel leerrijk en nuttig materiaal, zeer knap voorgelegd. De auteurs begrijpen den ernst van hun zaak, zij zien klaar hun hooge en heilige opgave voor zich. Hun bijdragen ademen warm medevoelen met de sociale nooden. Hij, die een sociale daad verricht, is een Christus, is een goed mensch. De strijd gaat tegen de zelfzucht, de geldzucht en de louter stoffelijke begeerten.

Soziale Kultur biedt aan de leiders van land- en staathuishoudkundige organisaties, verder aan de hoofden van arbeidersverenigingen, een massa wetenswaardigheden en een onontbeerlijke economische toerusting, die vreugde en bevrediging schenkt. Grondige kennis van het onderwerp straalt uit elk artikel, product van nuchter, onafhankelijk denken.

Bijzonder verdienen onze aandacht o.m. Die sozialen Probleme des Betriebes (Dr. Dierkes), waarin vastgesteld wordt, dat de omwentelingsdogma's van Marx den vierden stand geen schrede verder brachten, integendeel een negatieve uitkomst hadden: den klassenhaat.

Dat er volstrekt te weinig nog gedaan wordt aan sociaalpolitiek, liefdadigheid en verpleging bewijst ons V. Noack (Kultur-

[p. 168]

schande). Te Berlijn b.v. slapen meer dan 200.000 menschen gevieren in éen kamer, in een onvriendelijke plaats,, bezwangerd met vochtige kook- en afvalgeuren, een enge kast, vier of vijf verdiepingen hoog, een donker graf, waar het proletariaat huist, met bevlekte fantazie. En hoe grooter de familie, des te prangender de nood. Wat al geslachtelijke ontsporingen! Een weeshuis in Rijnland bevatte verleden jaar 33 % syphilitieke kinderen (gevaren van het gemeenschappelijk gebruikte W.C.). Gruwelijke documenten bewijzen den samenhang tusschen woningellende en zedeloosheid.

Dr. Schwarz in Deutsche Handelspolitik der Zukunft toont aan, dat de eenige, laatste krachtbron, die Duitschland nog bezit, zijn voortbrengende economie is. Een productieverhooging is voor alles in de landhuishoudkunde mogelijk, nu te zeer onder de belastingen gedrukt. Schrijver oordeelt, dat zijn land bij het sluiten van zijn handelsverdragen steeds meer concessies verleent dan het voordeelen ontvangt. De hoedanigheid van het voortgebrachte moet onberispelijk zijn (Made in Germany); zoo alleen kan het Duitsche fabrikaat weer op de wereldmarkt zegevieren. De Duitsche handelspolitiek moet vooralsnog een politiek zijn van bescherming, om buitenlandsche en insgelijks om binnenlandsche redenen, maar het stelsel van vrijhandel behoort de toekomst.

Dr. van den Boom onderzoekt met scherp oog de bewegingen en de veranderingen, die zich doen gelden op nijverheidsgebied.

Dr. Rose gaat de kredietmogelijkheden van de Duitsche huishoudkunde na. Klaar brengt hij ons voor oogen de gronden, waarop de Duitsche belastingswetgeving steunt. Als hij het heeft over de vorming van het kapitaal in de moderne kredieteconomie, wijst hij een kredietuitbreiding door middel van buitenlandsche hulp met haar ongunstigen weerslag op het stijgen der prijzen af, en vindt, dat hetzelfde doel door nationale kredietverleening bereikt worden kan.

Dr. Lechtape gispt de naamlooze vennootschappen, F. Riss de openbare weldadigheid.

Over de organisatie der vakvereenigingen licht ons Bergmann in.

Onder de groote Spanjaarden van het tweede bloeitijdperk

[p. 169]

der Scholastiek treedt als de meest karakteristieke en beduidende, de Jezuïet Suarez op het voorplan. De beteekenis van dezen theoloog, die insgelijks een geniale philosoof was, wordt door Dr. Rommen ontleed.

Dezelfde geleerde toetst naderhand het pacifisme in zijn drieledigheid (het economische, het humanitaire, het godsdienstige) aan de staatsidee. Het radicale pacifisme botst over heel de wereld tegen de geijkte staatsleer. Welke gedachte zal ten slotte de toekomst beheerschen?

Dr. Oberstaller stelt vast, dat de alcoholdemon in zijn levensstorende en cultuurbedreigende macht, door wet en dwang in zijn uitwassen wel is waar ingetoomd wordt, maar niet overwonnen. Dat is de opgave van de opvoeding, die er naar streven moet den mensch tot een innerlijk vrije, vaste persoonlijkheid te vormen.

Dr. Roters bespreekt de nieuwe regeling van de gemeentelijke belastingen op nijverheidsgebied in Pruisen.

Knorr behandelt een paar sociale vragen van de toekomst en is er van overtuigd, dat de kwestie van het grond- en bodemrecht een nationale eisch is en het voornaamste middel tot oplossing van het maatschappelijk probleem.

De werkzaamheden van de Duitsche ‘Handwerkskammern’ sinds de 25 laatste jaren worden door Dr. Neuenhofer nader in oogenschouw genomen.

In een volgende verhandeling toont Dr. Justus aan, dat alleen kapitaalsterke productiemethoden, verbeteringen van de bedrijfs- en arbeidsorganisatie, in staat kunnen stellen den achturendag te behouden.

Ten voordeele van het ongeboren kind houdt Dr. Weitpert tot besluit een edel pleidooi. Het onnatuurlijk geslachtsleven van onzen tijd verlangt voor alles bevrediging van de sexueele driften. Voor de vervaardiging van de middelen, die de verhindering der ontvangenis dienen, arbeiden gansche nijverheidstakken. Grijpt de bevruchting toch plaats, dan vermoordt men in tallooze gevallen het ongeboren kind in het moederlijf. Prof. Bumm schat het aantal afdrijvingen in Duitschland op bijna 800.000 per jaar. Tot in de 15^e eeuw behoorde kindermoord tot de zeer zeldzame misdaden; na de 16^e eeuw nam hij gestadig

[p. 170]

toe, ten gevolge van de misselijke sociale verhoudingen. Doelmatige hulp aan de zwangeren kan alleen hulp brengen aan het ongeboren kind: instelling van het voogdijschap, geldelijke tegemoetkomingen, moederhuizen. De bescherming van den zuigeling moet logischerwijze aanvang nemen bij de zwangere vrouw; zij hoeft vroegtijdig te beginnen, zonder dat de bureaucratie moeilijkheden veroorzake.

In elk nummer van Soziale Kultur wordt in oogenschouw genomen al wat in Duitschland en elders te leeren valt over inrichtingen van weldadigheid, over sociale gezondheidsleer, opvoeding, woningwezen, vereenigingsleven, economische instellingen, rechtswezen, maatschappelijke wetgeving, gemeentepolitiek, handel en verkeer, arbeidstoestanden, statistieken. Tevens bespreken deskundigen het jongst verschenen werk van socialen aard.

JOZEF PEETERS.