De Vlaamsche Gids. Jaargang 15

[p. 94]

Boekbeschouwing

J. Mathys Agket. - Jacques Perk (Amsterdam, S.L. Van Looy, 1926; 36 blz.; 50 cents).

Dit ‘artikel’ verscheen het eerst in de historische aflevering van den Nieuwen Gids bij zijn 40-jarig jubileum.

Het ontleedt het karakter van den dichter naar zijn sonnetten.

Het toont hem als een dichterlijken jongen man, tot een omhoog geheven dichter wordend met een brandend hart, bij wien zich de bedwelming der liefde uitte en de extase der eerzucht, en die ‘zó dronken, en daarbij zó nuchter, in zó zeldzame mate dichter en daarbij zó prakties-degelik-maatschappelik was.’

Zijn taal was ‘precieus in de goede, maar vaak ook in de minder mooie betekenis.’ Met ‘mooie precieusheid’ wordt bedoeld ‘'n weloverlegde, doeltreffende techniek van fijne smaak;’ met ‘lelike precieusheid’: ‘te veel vernuft en te weinig ziel; gekunstelheid of gemanierdheid.’

Er wordt ook aangetoond dat de jonge Perk, die ‘idealist en realist’ tegelijk wordt genoemd, ‘met liefde en felle aandacht de Nederlandsche dichtertaal heeft bestudeerd bij de voorgangers’ en vastgesteld dat hij bij het nageslacht de ‘blijvende bewondering’ heeft gelaten ‘van een schone en tevens vrome dichterziel, en een scherpe en diepe denkersgeest.’

A.

Dr. E. Blangquaert. - Dialect-atlas van Klein-Brabant, met 150 kaarten. (Antwerpen, De Sikkel, 1925; 250 fr.).

Het dialectgeografisch onderzoek is sedert eenige jaren in philologen-kringen sterk in de mode, en te recht.

De beoefenaars van de dialectkunde verwachten inderdaad van nauwkeurige dialect-atlassen allerlei wetenswaardigheden betreffende de wetten, waaraan de gesproken talen gehoorzamen. In Duitschland (Wenker) en in Frankrijk (Gilliéron), maar

[p. 95]

ook in landen als Zwitserland, Roemenië en Spanje, is op het gebied der aardrijkskundige dialectenstudie heel wat gepresteerd, en al zijn de uitkomsten, niettegenstaande het in de laatste jaren aangroeiend materiaal, nog eerder schaarsch te noemen, toch blijkt van stonden aan de onhoudbaarheid van sommige vroeger algemeen aanvaarde en vooral door de neo-grammatische school gepropageerde stellingen, als daar zijn de vastheid waarvan de klankwetten, in deze aan natuurwetenschappelijke wetten gelijk, zouden getuigen en de logische ontwikkeling van bepaalde woordbeteekenissen.

Het is een verblijdend teeken voor de philologische bedrijvigheid in ons land dat ook hier jongere philologen, door de phonetica geschoold, tot onderzoek op eigen bodem aangespoord werden door deze buitenlandsche voorbeelden en thans voor het Nederlandsch taalgebied beoogen, wat voor andere taalgebieden al gebeurd of gebeurende is, namelijk het uitgeven van een atlas der autochtone Nederlandsche dialecten. Om dat loffelijk doel te bereiken is samenwerking onder bekwame leiding van alle dialectvorschers over het Nederlandsche taalgebied noodzakelijk. Waar voor zulk een samenwerking veel tijd en voor het uitgeven der resultaten nog meer geld mede gemoeid zijn, is het van onschatbaar belang dat enkele vooraanstaande dialectkundigen reeds thans hun materiaal door den druk openbaar maken.

Wetenschappelijke methode, opneming van de teksten en verwerking in kaarten worden aldus gevulgariseerd en het voorbeeld werkt aanmoedigend op de onderzoekers van andere streken.

De dialect-atlas van Klein-Brabant van Dr E. Blancquaert, voorzien van 150 kaarten, is zulk een model-werk, dat op schitterende wijze een reeks dialectgeografische onderzoekingen belooft in te luiden, die voorzeker den grooten Dialecten-atlas van de Nederlandsche taal zullen ten goede komen. Het alvast hier geboden materiaal is op zich zelf een mijn, waaruit nu reeds op fonetisch en lexicologisch, en zelfs op flexie- en syntactisch gebied, heel wat te halen is. Dit komt omdat Dr Blancquaert zich niet heeft vergenoegd alleen met afzonderlijke woordjes te werken, maar met gansche volzinnen (139) en typische zegswijzen.

Bijzonder leerrijk vonden we kaarten als n^o 5 binden, bond hij? (ik heb) gebonden, n^o 30 't volk zoekt, n^o 36 lange dooreen, n^o 59 blauw en grauw geslagen, n^o 81 breng ons twee kilo krieken (-jes), n^o 86 hij dreigde (naar) mij met 'nen klippel, n^o 127 dat ik niet meegegaan ben, n^o 132 ik heb (ik) het, n^o 143 spinneweb, n^o 145 pet (muts, klak), n^o 146 bang (benauwd, vervaard), n^o 147 weide [wei, meersch, beemd, schor], n^o 148 paddestoel

[p. 96]

[padestoel, parestoel, parepliken, champignon], n^o 149 kikvorsch [puit, vo(r)sch], n^o 150 vlinder [peper, pepel, pemel, pipernel].

Afgezien van het feit dat Dr Bl. zich, zoowel in zijn teksten (236 bladen) als in zijn kaarten (150), heeft moeten beperken, wat als verontschuldiging kan gelden, moeten we het evenwel als een herstelbare leemte beschouwen dat hij ons in zijn atlas geen enkel kaartje heeft uitgespaard, waarop hij zijn voornaamste vaststellingen voorloopig vastlegt in eenige belangrijke isoglossen. De overgangen van Oost-Vlaamsch (Aalstersch bij Van Ginneken, Handboek, I), Antwerpsch, Brabantsch (Leuvensch bij Van Ginneken, id.) waren er aldus gemakkelijker op te bestudeeren geweest dan zulks heden het geval is. Er zijn geen dialect-grenzen, zeggen de dialectkundigen. Toegegeven, maar vergeten ze hierbij soms niet dat ons verlangen naar synthese soms willekeurige grenzen behoeft, al blijken die grenzen ten slotte slechts geleidelijke overgangen of isoglossen-strengen te zijn?

De dialect-atlas van Klein-Brabant werd in 1922 door Dr Blancquaert begonnen en in 1925 voltooid, een bewijs hoe tijdroovend een nauwgezet dialectgeografisch onderzoek, zelfs over een betrekkelijk beperkt gebied als Klein-Brabant, des schrijvers geboortestreek, feitelijk is. Dr Blancquaert verdient voor zijn noesten pioniersarbeid de dankbaarheid en de waardeering van allen die het wel meenen met de Nederlandsche dialectgeografie. Ook de uitgever, de heer Eug. de Bock van ‘De Sikkel’ te Antwerpen, heeft recht op onze erkentelijkheid om de eerste in België en... Nederland een dialectgeografische uitgave van zulk een omvang te hebben aangedurfd en technisch zeer bevredigend tot een goed einde te hebben gebracht.

Dr P. DE KEYSER.