De Vlaamsche Gids. Jaargang 15

[p. 45]

Fransche Poëzie

Sable sans fleurs (La Nervie) noemt Jean Dominique een plaquette van een vijftiental proza-gedichten. Jean Dominique - pseudoniem der Belgische dichteres Marie Closset - is voorzeker geen onbekende. Toch bezit ze niet de befaamdheid, welke ze door haar werk verdient. Ook zoekt ze zelf geen succes, dit bewijst weer eens te meer het fraai, maar bescheiden uitgegeven bundeltje, dat voor ons ligt en waarvan de hoedanigheid de hoeveelheid verre overtreft. Jean Dominique is de dichteres der intimiteit. Deze proza-gedichten zijn klaagzangen over een verloren liefde: ‘le Vent a soufflé la lumière que j'appelais mon amour’. Geen tranerigheid, maar een hooggedragen leed, waaraan de zengende adem der wellust nog warmte schenkt.

L'amour n'a ni saison ni heure!
Ne crois pas que ce soit quand le cytise fleurit, lorsque pour la première fois on ouvre la fenêtre du côté de l'ombre...
C'est plutôt quand le ciel doré de tes yeux pâlit sombrement en touchant la fatigue des miens à l'horizon de nos âmes!
Ne crois pas que ce soit à midi, quand l'ardeur de la tourterelle invoque l'été de feu avec roucoulement liquide...
C'est plutôt au déclin des nuits sans sommeil, dans le buisson ténébreux des pensées sans joie, mais douces comme le lit profond de la mort.
Ne crois pas que ce soit au moment des plus humbles défaillances, quand l'Espoir se recourbe sur soi-même avec un cri triste et bas, avec un regard qui se dérobe.
Car c'est plutôt quand la douleur abonde et aborde sans désir; quand le coeur brûle comme un sable sans fleurs où gémit la mer septentrionale - à l'heure où le rossignol ne chante jamais, sur le rivage où ne glisse entre les cailloux qu'une écume pure et salée, l'écume inviolée et mystérieuse des songes!

Sable sans fleurs is een klein, maar precieus boekje, waarvan iedere regel een rilling is eener mooie, dichterlijke ziel.

[p. 46]

Mme E. Sainte-Marie-Perrin begint haar studie over het werk van haar man als volgt: ‘De peu d'auteurs français peut-on dire ce que l'on constate de celui-là: un immense public connaît son nom et ne connaît pas son oeuvre.’ Deze opmerking, meenen we, is toepasselijk op een groot aantal dichters en voorzeker in de eerste plaats op Paul Valéry. Is er wel een naam die in de laatste jaren meer genoemd en geschreven werd dan de zijne? En hoeveel hebben zijn werk gelezen en... begrepen of genoten? Paul Valéry is een eigenaardige verschijning in de Fransche literatuur. Hij is een dichter die tweemaal ontdekt werd: als opkomend schrijver eerst door zijn eigen generatie met Pierre Louys aan 't hoofd, en nu door de jongeren, waaraan hij zich, na een stilzwijgen van twintig jaar, gewijd aan de studie der zuivere wetenschappen, plotseling openbaart. En niet alleen willen de jongeren in hem een banierdrager zien, maar ook de officieele academie heeft hem in haar midden opgenomen

Het werk van Valéry is de lyrisch-muzikale vertolking van hetgeen er in zijn cerebralen geest, met uitsluiting van alle gevoelszaken, omgaat. Zoo is het onderwerp van een zijner groote gedichten, La jeune Parque, ‘la peinture d'une suite de substitutions psychologiques, et en somme le changement d'une conscience pendant la durée d'une nuit’. Dat zulke schildering voor den lezer niet onmiddellijk duidelijk blijkt valt licht te begrijpen; ook staat het lezen van zulk gedicht vaak gelijk met het oplossen van een ingewikkeld vraagstuk. De dichter vraagt dan ook zijn lezer meer dan gewone aandacht.

Met de hulp van Frédéric Lefèvre, die zoowat alle Fransche schrijvers van naam interviewt, bestaat er middel om dieper in het wezen van Paul Valéry's dichtkunst te dringen. Zijn Entretiens avec Paul Valéry (Le Livre) vormen niet alleen een interessante studie over het leven en de werken van den dichter, maar vele zijner voornaamste verzen komen in dit lijvig boek met de noodige commentariën voor.

FRANS SMITS.