De Vlaamsche Gids. Jaargang 14

[p. 382]

Tijdschriftenkroniek

Dietsche Warande en Belfort.

‘Januari 1900 werd de “Dietsche Warande”, die in 1855 door Hollands grooten pionier Jozef Alberdingk Thijm, werd gesticht, en in 1887 onder leiding kwam van Jozef's broeder den Leuvenschen Hoogleeraar Paul Alberdingk Thijm, versmolten met “Het Belfort”, dat in 1886 te Gent werd opgericht. Dat is nu vijf en twintig jaar geleden....’ Zoo luidt het begin van Ons Zilveren Jubelfeest in het Januari-nummer 1926 van DIETSCHE WARANDE EN BELFORT. Wij hebben hier niet terug te komen op dit jubileum, dat te Antwerpen op 17 Januari werd gevierd; wij willen alleen wijzen op het nieuw uitzicht, dat het tijdschrift met aanvang van den 26^en jaargang heeft gekregen en op een paar artikels, in de drie laatste nummers verschenen.

Het weinig artistiek rood couvert met de zwarte silhouet der torens van Vlaanderen er op werd vervangen door een olijfkleurig met een symbolische teekening van E. Yoors; het formaat is veranderd: van gewoon 8^o is het vierkant 8^o geworden; het keurig papier, de tekst op regels van een 70-tal letters gedrukt, de breede margina's doen het oog aangenaam aan; de druk is overal beter verzorgd en de kleine hinderlijke tekst van sommige rubrieken werd vervangen door gewonen druk; het jubileum-nummer is met twee portretten en twee platen versierd, terwijl het in de bedoeling der redactie ligt in den loop van het jaar een reeks reproducties te geven van werken van jonge schilders en beeldhouwers. Kortom, het heele tijdschrift presenteert oneindig veel beter dan vroeger.

In n^r 1, jg. XXVI, buiten de gelegenheidsstukken Aan Dietsche Waranda en Belfort, verzen door Felix Rutten; Het zilveren Jubileum van Dietsche Warande en Belfort door Gerard Walschap; Dr. Jules Persijn, waarin Dr. A. Boon de sterke persoonlijkheid en den stillen wroetersarbeid van hem, die bijna 25 jaar lang de ondankbare taak heeft waargenomen van redactiesecretaris, in het licht stelt; Onze Warande door Dr. Gerard Brom, (Bespiegeling door Stijn Streuvels) en de huldebetuigingen van Joris Eeckhout, Felix Timmermans en Al. Walgrave aan Mejuff. Maria Eliza Belpaire, de goede hovenierster van een schoone Vlaamsche Warande (Timmermans), die altijd den bloei en den groei van het thans gevierde tijdschrift heeft verzekerd en die er steeds de ziel van is geweest. (Eeckhout) - verdienen volgende bijdragen vermeld te worden: twee Gedichten van Karel van de Woestijne, vijf Etsen in Proza door F.V. Toussaint van Boelaere, ‘De Zeven Vreugden van Maria’ door Jozef Muls, (naar het schilderij van Memling in de Pinakotheek te München) en Het geestelijk Mandeken, fragment door Dr. M. Sabbe, naar Vander dochteren van Syon..., Antwerpen, G. Leeu, 1492. Dr. L. Reypens, S.J. zet er zijn Ruusbroec-studiën in voort (Voor de Geschiedenis van Jan Van Ruusbroec. - II. Ruusbroec Joachimiet) en Filip De Pillecijn zijn Pieter Fardé, Minderbroeder.

In Frankrijk ter Zee (n^r 2) bewijst K. Schoeters, S.J. dat de Franschmun, mag hij vele uitstekende hoedanigheden bezitten, in de verste verte geen zeevaarder is. Kort en bondig overziet schrijver de heele geschiedenis van de

[p. 383]

scheepvaart, die der ontdekkingstochten van XVe, XVIe en XXe eeuw en die der kolonisatieondernemingen in de XVIIIe en XIXe eeuw. Overal en altijd komt Frankrijk achteraan; Frankrijk dat met zijn rijke kustenontplooiïng aan twee wereldzeeën, door de natuur zoo rijkelijk werd bedeeld, liet zich inzake scheepsbouw, scheepvaart en kultureele en economische voordeelen die er het gevolg van zijn, steeds door Spanje, Portugal en Italië, Engeland en Nederland, ja zelfs Duitschland overtreffen!... Het is dan ook geen wonder, dat de Fransche taal aan eigen goed, wat zee- en zeevaart-termen betreft, zoo arm is P. Schoeters geeft ons een heele reeks woorden op, tot de zee betrekking hebbende, die het Fransch is gaan ontleenen aan het Italiaansch, het Spaansch en het Portugeesch. Maar de bijdrage van de Zuid-Romaansche talen wordt in belang verre overtroffen door die van de Germaansche. Schrijver onderscheidt vier verschillende oogenblikken in de geschiedenis, waar Germaansche zeetermen in het Fransch worden binnengeloodst: 1) Bij de vestiging in Gallië van de onderscheidene Germaansche stammen, in de V^e eeuw, wanneer tientallen namen van visschen, watervogels en -planten, van lucht-, water-, en grondgesteltenis, van allerhande scheepstuig aan het Oud-Germaansch werden ontleend. 2) Het tijdperk der invallen van de Noormannen, in de IX^e eeuw, toen de benamingen van de vier windstreken en de namen van sommige eenvoudige scheepstypen, van de meeste hoofddeelen, waaruit een schip samengesteld is, van de voornaamste deelen van masten en want en van allerlei scheepstuig uit Oud-Noorsch en Angelsaksisch in het Fransch werden ingevoerd. 3) Het tijdperk der Nederlandsche leenwoorden, die zeer talrijk zijn en in XV^e, XVI^e en XVII^e eeuw werden opgenomen. 4) Het tijdperk der Engelsche leenwoorden, dut ongeveer met de XVIIe eeuw aanving en nu nog verre van afgeloopen is, tengevolge van het alles-te-zeggen-hebben op zee van de Angel-Saksers tegenwoordig. Dit alles bewijst dat het Zee-Fransch een vreemden stempel draagt, en mag door schrijver ter staving van zijn thesis met recht worden aangebracht, want ‘de geschiedenis van een volk kan men lezen in de woorden van zijn taal.’

De redactie van D.W. en B. neemt zich voor een reeks artikelen over buitenlandsche literatuur, in den loop van 1926, te publiceeren. Een begin van uitvoering van dit plan krijgen we reeds in n^rs 2 en 3, met een studie over de groote Hongaarsche schrijfster Renée Erdös, door Dr. El. Jaulusz. Schrijver vertelt ons van het leven en den zielegang van deze vrouw, die die levensontgoochelingen naar den katholieken godsdienst deden terugkeeren; hij spreekt ons van haar verzenbundels, analyseert haar tooneelspelen: ‘Johannes de Discipel’ en ‘De Soldenier van Assisi’ en onderhoudt ons breedvoerig over den cyclus van autobiographische romans, waarvan drie (‘De Nieuwe Telg’, ‘De Koningin des Levens’ en ‘De besloten Wegen’) reeds het licht hebben gezien en een vierde (‘Ave Roma!’) in voorbereiding is; eindelijk geeft hij ons een lang resumé van Erdös' meest populairen roman: ‘Kardinaal Santerra.’ Ziehier het slot van Dr. Jaulusz' studie, waarin hij Renée Erdös en haar werk karakteriseert: ‘Erdös Renée is de volbloedige romantieker wier verbeelding het leeuwenaandeel inneemt in haar werk. Zoo zijn haar typen niet altijd uit het werkelijke leven gegrepen en men ontmoet in haar romans menschen die zoo schoon en zoo goed in het leven niet bestaan. Droomen en visioenen bekleeden daarbij een voorname plaats in haar werk. Symbolen gebruikt zij gaarne. Romantisch zijn vele harer personagen... De vrouwenfiguren die hare voorliefde hebben komen in verschillende werken herhaaldelijk onder andere namen terug... Het kind is voor haar alles. Zij vergeeft alles om het kind... De bijkomstigheden van het leven, geldzucht, levensstrijd om den broode en dies meer, interesseert haar niet. Hare personagen zijn rijk en wat tusschen hen, en in hunne ziel, zich afspeelt zijn uitsluitend en altijd de problemen van het leven, het geloof, de liefde. Zoo slordig als zij soms werkt, zich b.v. vergist over den ouderdom van een persoon, over zijn verwantschap, zich binnen het bestek van twee bladzijden omtrent kleine bijzonderheden letterlijk tegenspreekt, zoo aandachtig en erstig is zij bestendig met die groote problemen bezig en het is het grootste

[p. 384]

geheim van haren Europeeschen bijval, dat zij in deze tijden van materialisme de primaire waarde dezer verheven ideeële factoren hersteld heeft.’

In n^r 3 van D.W. en B. waar hierboven aangehaalde regels, blz. 309 en 310 te lezen staan, publiceert Stan Dietvors, blz. 280-327, een artikel over De Opheffing der Belgische Neutraliteit. ‘De opheffing der gedwongen, gewaarborgde neutraliteit van België, begint schrijver, welke bij een der eerste regeeringsdaden na 's Konings terugkeer in Brussel plechtig werd afgekondigd en toen van geen enkele zijde eenig protest uitlokte, is thans in de laatste maanden het onderwerp geworden van eindloos twistgeschrijf in sommige Vlaamsche organen van den uitersten vleugel, doch vooral ook in Nederlandsche bladen bij hun bestrijding van het ontworpen Nederlandsch-Belgisch verdrag.... Vlamingen van het extremistische kamp en zekere Nederlandsche schrijvers zien daarin gevaar van hun hoogste belangen: een bedreiging uit het Zuiden.’ Aan de eersten antwoordende, bewijst St Dietvors 1) dat de neutraliteit, ons in 1830 opgelegd, van België voor Frankrijk, tul van Franschen en de bekende ‘pénétration pacifique’ een echt Eldorado maakte; 2) dat Beigië's positie en het wezen zijner neutraliteit zich met de politieke verhoudingen in Europa wijzigden, zoodanig dat - en dit van 1870 af - steunende op de bestaande overeenkomst, het België niet meer mogelijk ware geweest een inval, ook niet langs Frankrijk's zijde, te voorkomen. In het tweede deel van zijn artikel weerlegt schrijver de valsche voorstelling van sommige Hollandsche milieus, als zou de gewaarborgde Belgische neutraliteit nog altijd de voortzetting zijn van de oude barrière-politiek tegen Frankrijk. Dit was zeker het geval niet in de eerste periode van Beigië's onafhankelijkheid (1830-1870); dit was nog minder het geval in het tweede tijdperk (1870-1914), wanneer de gewaarborgde neutraliteit niets anders dan een oorlogspoort in Europa geworden was. ‘Nederland ook ondervond daarvan den weerslag’, inzake internationale politiek en te recht mag S. Dietvors hier besluiten: ‘De gewnarborgde neutraliteit - aanvankelijk zeer voordeelig voor België en Nederland - werd later een nadeel voor Vlaanderen, voor België en Nederland, omdat deze daardoor in hun eigen wezen, in hun zelfstandigheid gehinderd werden, in onzekerheid leefden en niet geheel vrij stonden bij de bepaling harer gedragslijnen.’

2 April '26.

C. DEBAIVE.