De Vlaamsche Gids. Jaargang 14

[p. 333]

Tijdschriftenkroniek

L'Année Politique française et étrangère. - China.

De wereld werd in de laatste maanden van 1925 verrijkt met o.a. twee nieuwe driemaandelijksche tijdschriften: een Fransch en een Nederlandsch, L'ANNÉE POLITIQUE FRANÇAISE ET ÉTRANGÈRE, uitgegeven door de ‘Librairie Universitaire J. Gamber’, te Parijs en CHINA, tweetalig orgaan der Nederlandsch-Chineesche Vereeniging te Amsterdam.

Van L'ANNÉE POLITIQUE zijn tot nog toe drie afleveringen verschenen: n^r 1, 1924, dat einde 1925 in den handel kwam en ons in Februari 1926 bereikte; n^r 2, Oct.-Dec. 1925 en n^r 3 Jan.-Febr. 1926.

In Notre Programme verklaren de hh. René Hubert, Bernard Lavergne, allebei hoogleeraars te Rijsel en Edmond Vermeil, hoogleeraar te Straatsburg, Frankrijk een rol van eersten rang terug te willen doen spelen in het politiek leven en in de politieke evolutie van Europa en van de wereld; in 1789, in 1830 en in 1848, zeggen zij, heeft Frankrijk de grondvesten gelegd van onze tegenwoordige samenleving en toch is de socialistische organisatie volgens Karl Marx en de industrieele organisatie, zooals Adolf Wagner, Schmoller en Rathenau ze hebben opgevat, heelemaal buiten Frankrijk om geschied. Nu dat de wereld naar haar verloren evenwicht zoekt, is het voor Frankrijk het oogenblik om flink mede te werken ‘à la grande oeuvre spirituelle de réorganisation politique’ - en L'ANNÉE POLITIQUE zal HET tijdschrift zijn, dat deze medewerking leiden zal. Het beginsel van Auguste Comte en van al de sociologen na hem volgende, zal het nieuwe orgaan ‘par l'analyse du présent immédiat, éclairée par la connaissance générale du passé, chercher à dégager les conditions fondamentales du régime politique qui convient à nos sociétés contemporaines, pour en déduire les améliorations qu'il paraít souhaitable d'apporter à nos institutions actuelles.’ Op het gebied van de internationale politiek wil L'ANNÉE POLITIQUE het zijne er toe bij dragen, om den Volkenbond te versterken en overal den Vrede en de goede verstandhouding onder de natiën te bevorderen.

Elk nummer van het tijdschrift bevat drie soorten van geschriften: 1^o oorspronkelijke ‘Mémoires’, tamelijk omvangrijk, (een 40-tal blz.) waarin een vraagstuk van binnenlandsch of van buitenlandsch belang in zijn geheel behandeld wordt; 2^o) nationale kronieken, waardoor de lezers een duidelijken kijk op den moreelen en materieelen toestand der vreemde volken zullen krijgen; 3^o een kritische bibliographie der in Frankrijk en in het buitenland verschenen werken en belangrijke tijdschriftenartikels op het gebied der geschiedenis, der sociologie en der politiek.

De ‘Mémoires’. - In n^r 1 bestudeert prof. Edmond Vermeil L'Allemagne Contemporaine et ses rapports avec la France. Eerst schetst schrijver de onderlinge betrekkingen van Frankrijk en Duitschland van het einde van de XVIII^e eeuw af tot Juli 1914 toe; dan tracht hij de democratie, zooals ze door de grondwet van Weimar werd ingericht, te definieeren en volgt er de evolutie van tot aan de verkiezing van Hindenburg als Reichspresident; eindelijk onderzoekt hij de betrekkingen van de Duitsche democratie met de Fransche van 1919 tot 1925. Na deze beschouwingen komt Edm. Vermeil tot de volgende dubbele

[p. 334]

gevolgtrekking: 1. het vraagstuk der betrekkingen tusschen Duitschland en Frankrijk is niet beter opgelost nu dan vóór 1914 en Frankrijk hoeft op zijn hoede te zijn; 2. ‘Comme l'a dit Rathenau, la guerre mondiale fut la guerre des bourgeoisies, schrijft prof. Vermeil aan het einde van zijn studie; la paix actuelle est la paix des bourgeoisies... Dans les années qui viennent, les bourgeoisies européennes vont jouer leurs cartes suprêmes. Si elles ne réorganisent pas le continent, si elles ne résolvent ni le problème politique, ni le problème économique, ni le problème social, si les soubresauts du nationalisme menacé dans son existence même les entraînent à un nouveau et mortel conflit, alors c'en est fait de la civilisation diverse et magnifique qu'elles ont construite, alors surgiront, maîtresses du terrain, les forces troubles et obscures qui déjà frappent aux portes de l'Occident.’

In n^r 2 onderzoekt Louis Hautecoeur, agrégé d'histoire, docteur ès lettres, in een stuk betiteld Le Fascisme, of die nieuwe staatsvorm, die zich eerst tot doel stelde het parlementarisme te zuiveren en, eens aan het bewind, er naar gestreefd heeft een oorspronkelijk regime in te richten, in deze taak geslaagd is, of Mussolini iets nieuws in het grondwettelijk recht heeft ingevoerd.

N^r 3 bevat het ‘mémoire’ van Gabriel Bernier, publicist, betiteld: L'Expérience de la Dictature militaire en Espagne. Schrijver legt ons eerst den staatkundigen toestand van Spanje uiteen op het oogenblik dat de staatsgreep gebeurde, op 13 September 1923; daarna onderzoekt hij den staatsgreep zelf, zijn natuur en het programma der dictatuur; daartegenover plaatst hij de eerste daden van het nieuwe bestuur; het derde deel van het stuk heet: Twee jaar later. Twee jaar, zegt schrijver, en de dictatuur duurt nog steeds; dat zal wel vleiend zijn voor haar aanhangers - misschien, want het bewijst eenvoudig, dat Primo de Ribera en zijn directoire in hun taak niet geslaagd zijn, anders hadden zij sedert lang het bewind in de handen van een normale regeering overgegeven. Nu, na twee jaar bestuur, is het directoire vereenzaamd; velen keuren zijn optreden wel goed, maar medewerkers heeft het niet. Gab. Bernier's besluit is dat de dictatuur in Spanje tot nog toe noch haar plannen heeft kunnen verwezenlijken, noch haar beloften houden en schrijver is de meening toegedaan, dat dit bestuur sedert lang had opgehouden te bestaan, indien er Abd-el-Krim niet geweest was, om de aandacht der Spanjaarden van de binnenlandsche aangelegenheden af te wenden en om de gelegenheid te bieden een sterk en talrijk leger op de been te brengen en te houden, in dit land, door niemand bedreigd, waar elk ander leger dan een politieleger een echte weelde is.

L'ANNÉE POLITIQUE heeft tot nog toe acht nationale kronieken gepubliceerd, alle geschreven door Franschen, verblijvende of hebbende verbleven in de behandelde landen.

Zoo krijgen we in n^r 1 een Engelsche kroniek: L'évolution de la politique intérieure anglaise en 1924; l'expérience Mac-Donald, door André Siegfried, professeur à l'Ecole des Sciences Politiques en een Duitsche, La vie politique, économique et sociale en 1924, door E. Vermeil, J. Simon, Ch. Basti en P. Benaerts, opstellers van het ‘Bulletin d'informations allemandes’ te Straatsburg.

In n^r 2 werd een Fransche kroniek door Henri Jeanmaire, chargé de conférences à la Faculté des Lettres de Lille onder den titel: De Poincaré à Herriot gepubliceerd, waarin schrijver achtereenvolgens de crisis van het Ministerie Poincaré, de verkiezing en de vorming van het cartel en het Ministerie Herriot behandelt. J.G. Balet, publicist, spreekt ons wat verder van L'Extrême Orient et le Pacifique en beschouwt het problema, achtereenvolgens ten opzichte van Japan, van China, en van de groote mogendheden: Rusland, Vereenigde Staten en Engeland, Frankrijk. Eindelijk leert ons Marthe Bossary, agrégée de l'Université, wat een Franschman kan denken over de Vereenigde Staten, waar nu de republikeinen aan het bewind zijn.

In n^r 3, insgelijks drie nationale kronieken. In de eerste behandelt Max Sorre, hoogleeraar te Rijsel, L'Amérique latine en zijn verhouding tot de Vereenigde

[p. 335]

Staten. In de tweede heeft het Raoul Labry, agrégé des lettres en oud-lid van het Institut Français te Petrograd, over Rusland en La politique intérieure des Soviets en 1924. In de derde geeft ons Albert Mousset, directeur de l'Agence Avala, onder den titel: L'Europe Balkanique et Danubienne en 1924 vele interessante inlichtingen over den politieken en den economischen toestand in Griekenland, Albanië, Bulgarië, Roemenië en het koninkrijk der Serviërs, Croaten en Slovenen.

Volgende werken en tijdschriftenartikels werden in de kritische bibliographie breedvoerig besproken:

J.M. Keynes: La Réforme monétaire. Paris, Simon Kra, 1924;

B. Nogaro: La Monnaie et les Phénomènes monétaires contemporains. Paris, Giard, 1924.

Ch. Rist: La déflation en pratique. Paris, Giard, 1924;

Lacour-Gayet (Rob): La Politique financière de Mussolini (Art. Revue des Deux Mondes, 15 April 1924);

Lachapelle: Les finances publiques après la guerre (1919-1924). Paris, Roustan, 1924;

L. Madelin: L'avènement du grand roi [Louis XIV]. (Art. Revue Universelle, 15 Februari 1924);

Kokovtzoff: En Russie: la terre aux paysans. (Art. Revue des Deux Mondes, 1 Juni 1924);

Ch. Maurras: De l'autorité légitime: le droit démocratique et le droit national. (Art. Revue Universelle, 15 Juni 1924);

Jacq. Bainville: Ordre et Autorité. (Art. Revue de Paris, 1 Mei 1924);

Léon Blum: L'idéal socialiste. (Art. Revue de Paris, 1 Mei 1924);

Vereinigung der deutschen Arbeitgeberverbände. Geschäftsbericht für 1923 und 1924. Berlin, 1925;

G. Wernlé: La Balance commerciale et la politique économique de l'Allemagne. Paris, 1924.

Voor wien onzen tijd wil kennen en begrijpen is L'ANNÉE POLITIQUE een kostbare bron van inlichting. Wij meenen te dien opzichte de aandacht vooral te mogen vestigen op het derde deel van elke aflevering, waar de uitgevers, buiten de besproken werken, hier even vermeld, een zoo volledig mogelijk overzicht willen geven der belangrijkste werken over staatkunde, in den loop des jaars verschenen; een dergelijke bibliographie heeft tot nog toe in Frankrijk nooit bestaan.

Dat de oorspronkelijke studies en de nationale kronieken uitsluitend door Fransche geleerden en publicisten worden geschreven en dat dienvolgens het tijdschrift een eenigszins eenzijdig karakter draagt, geven wij graag toe. Maar moeten àl de tijdschriften, die, zooals dit, zich tot doel stellen aan de ontredderde wereld haar evenwicht te helpen terugvinden, noodzakelijkerwijs een internationale ploeg van medewerkers bezitten en mogen er geen nationale tijdschriften meer bestaan, waarin, ditzelfde doel nastrevende, vertegenwoordigers van een bepaald land mededeelen wat zij denken over andere landen en volken? Dergelijke organen verketteren gaat uit van een bekrompen internationalisme, vooral wanneer, zooals dit het geval is zoowel met L'ANNÉE POLITIQUE als met ABENDLAND, deze organen zich het ‘Vrede op aarde aan de menschen van goeden wil’ als hooger ideaal stellen.

N^r 1 van CHINA verscheen in October '25, n^r 2, in Januari '26; dit laatste alleen hebben wij in ons bezit. Het opent met een artikel van Robert De Vos, waarin ons een Outline of a plan for the consolidation of China's Railway Finance gegeven wordt.

H.F.E. Visser onderhoudt ons daarna over Chineesche Kunst. Hij wijst o.a. op de verdeeling van de voorwerpen van die kunst over de verschillende landen: China zelf, Korea en Japan in Oost-Azië Engeland, Duitschland, Frankrijk, Zweden, België (verzameling Stoclet te Brussel) en Nederland in West-Europa;

[p. 336]

de Vereenigde Staten in Noord-Amerika. Ook verstrekt hij eenige gegevens van min of meer praktisch belang over een paar uitingen der kunst in China en poogt eindelijk het wezen van eenige perioden der Chineesche kunst in een paar korte regels samen te vatten.

In Making a Map of China somt ons Lady Hosie al de moeilijkheden op, die met het opmaken van een kaart van China gepaard gaan en geeft ons bijzonderheden en uitleggingen over Philips Commercial Map of China, uitgegeven door haar echtgenoot, Sir Alexander Hosie.

Eerherstel is een studie van Mr. W.J.L. Van Es, waarvan het slot in n^r 3 volgen zal en waarin schrijver wil bewijzen: 1^o dat de korotow (het driemaal neerknielen, waarbij telkens het voorhoofd driemaal ter aarde moet worden gebogen) op zich zelf geen vernederende beteekenis heeft; 2^o dat niet alleen de Hollanders zich daaraan hebben schuldig gemaakt; 3^o dat deze houding der vier Hollandsche zendingen van niet-diplomatieken aard ten onrechte in verband werd gebracht met en tegengesteld werd aan de houding van bepaalde andere vreemde zendingen, die den staat van officieels gezantschappen hadden.

Dr. C.U. Ariëns Kappers' stuk: Een en ander over medische scholen in China (met een kaart en 2 photo's) is hoogst belangwekkend, ook voor niet-specialisten.

K.L. Rozendaal, in een stuk gedagteekend van Peking, November 1925, legt ons den huidige politieken toestand in China uit. Schrijver begint met er op te wijzen dat het feit dat de Republiek China gedurende de 14 jaren van haar bestaan niet veel rust heeft gekend niets abnormaals in zich draagt: de omwenteling van 1912 was niet alleen een politieke omwenteling, maar sleepte een volledigen socialen ommekeer met zich mede; onder het keizerrijk waren naijver en vijandschap tusschen de verschillende troepenaanvoerders latent, maar konden niet openlijk te voorschijn komen, nu vinden die voortdurend hun uitbarstingen in openlijk militair optreden. K.L. Rozendaal helpt ons dan wat klaarder te zien in het schaakspel der Chineesche generaals: nadat maarschalk Wu Pei Fu in den herfst van '24 zich had laten verslaan, trok deze zich terug uit het openbaar leven, het veld vrij latende voor de overwinnaars: de maarschalken Feng Yu Hsiang en Chang Tso-lin. Dezen stelden den ex-premier Tuan Chi-jui, die den titel van ‘Chief Executive’ nam, aan het hoofd der Republiek. Maar weldra kwam er oneenigheid onder de overwinnaars en Feng Yu Hsiang, christen en gesteund door Sowjet-Rusland en Chang Tso-lin, heiden en met Japan achter zich trokken tegen elkander op, terwijl de ‘Chief Executive’ als passieve toeschouwer te Peking bleef vertoeven. Ondertusschen greep het bekende voorval van 30 Mei '25 te Shang-hai plaats, waarbij door de Engelsche politie op groepen stakers en betoogers werd gevuurd. Dit incident werd door de Chineesche regeering uitgebuit om ‘Stimmung’ te maken rond de Douane-Conferentie, die men toen aan het voorbereiden was. Deze conferentie werd te Peking op 26 October geopend, ze duurt nog; van den eersten dag af bleek ze vol verrassingen en valstrikken te zijn voor de Mogendheden en weldra bedreigde de ontwikkeling van den binnenlandschen toestand haar bestaan, want de voor een jaar verslagen Wu Pei-fu legde ondertusschen ‘zijn kluizenaarskleed af, doste zich weder in zijn militaire plunje en verscheen met zijn beide torpedobooten op een goeden morgen voor Hankow, alwaar hij voorloopig zijn zetel heeft gekozen’....

Boris P. Torgasheff publiceert een tweede artikel over Coal, Iron and Oil on the Pacific en onder de rubriek ‘Boekbespreking’ wordt Het Onbekende China door H.R. Caldwell (Albert de Lange, Amsterdam) samengevat en beoordeeld en wordt Die Seele Chinas van Prof. Dr. Richard Wilhelm (Verlag Reimar Hobbing in Berlin S.W. 61) aangekondigd.

Uit dit overzicht blijkt, dat CHINA zich tot doel stelt aan ons Europeeërs het groote Chineesche volk, zijn land en zijn beschaving te doen kennen, ons het complex der Chineesche psychologie en der Chineesche politiek te helpen verstaan. Het nummer 2 van het nieuwe tijdschrift beantwoordt aan dat doel geheel en al.

8 Maart 1926.

C. DEBAIVE.