De Vlaamsche Gids. Jaargang 14

[p. 235]

Boekbeschouwing

Dr. J. Lindemans, Plaatsnamen, 1925, tweede druk, Naaml. Venn. ‘Standaard-Boekhandel,’ Brussel, 59 blz. 8^o, 3,50 fr.

Dit boekje is een soort van inleiding tot de studie van de plaatsnamen. De vermelding tweede druk na het jaartal beteekent dat het een ‘in hoofdzaak ongewijzigde’ herdruk is van 's schrijvers Kleine(n) Leidraad bij de Studie der Plaatsnamen, in Mei 1924 verschenen als n^r 222 van de Verhandelingen van de Alg. Kath. Vlaamsche Hoogeschooluitbreiding te Antwerpen.

Als een werk van iemand die reeds gezag heeft op het gebied van de plaatsnaamkunde, is het voor zijn bestemming zeer goed geschikt. Het bespreekt eerst de methode in de plaatsnaamkunde, dan de morphologie der plaatsnamen (morphologie, wat gewoonlijk beteekent buigingsleer, hier te verstaan als woordvorming - stammen, afleidingen, samenstellingen - in de plaatsnaamkunde), en ten derde in zeven goed gevulde §§ het plaatsnaamkundig materiaal. Die indeeling is zeer doelmatig, omdat ze een goed overzicht van de stof toelaat. Het boekje wemelt van voorbeelden en het was een gelukkige gedachte bij deze tweede uitgave een alphabetische tafel te voegen, die bijna zes blz. beslaat. Ongelukkiglijk zijn er vele die niet eens een woordje opheldering kregen, dit wel ter oorzake van de karig toegestane ruimte. Er zouden echter niet veel bladzijden meer noodig geweest zijn, om in dit gebrek te verhelpen.

Hoewel de groote meerderheid van de gegeven uitleggingen juist, vele nieuw zijn, spreekt het toch van zelf dat sommige etymologieën kunnen betwist worden. Dr. J. Lindemans is een ‘waterman’, 't is te zeggen, waar hij maar een kans ziet om een plaatsnaam door een waterloop uit te leggen, laat hij die niet ontsnappen Zoo doet hij voor Mechelen en Liège, wat niet velen hem zullen nazeggen. Zou het eerste lid van Lombeek, Schaarbeek (18) wel Keltisch zijn?

Ziehier nog eenige bijzonderheden, in de orde van het boekje: blz. 13, zeel is niet sala, maar sali; 15, het is nog niet zoo zeker

[p. 236]

dat de oude Belgen (niet Oud-Belgen, zooals 24; dit immers = ex-Belges) Kelten zouden zijn of dat de daar bedoelde namen Keltisch zouden zijn; deze kunnen ook voor-Keltisch zijn; 18, Förstemann, 19, Verwijs en Verdam, 19, Holder zijn uit het geheugen geciteerd; 24, de uitlegging van IJzer is zeer onwaarschijnlijk en 25, die van Bever stellig onjuist: Bever = het bruine water en het bruine dier, heeft met bibere niets te doen; 28, duin is niet Kelt. dunum; 31, suffix -t is Germ., zooals J. Mansion bewezen heeft; men kan niet zeggen dat het zooveel is als een locatief; het vormt namen van omstandigheden van plaats, de locatief is een omstandigheidsbepaling van plaats; 33, Vichte is niet Fista, maar Fifta, van Vijve; 33, Gent (Kelt. Gond) beteekent kleine waterloop, ook rivierarm en heeft niets te zien met Lat. fundere, noch fontem, die overigens niet bijeenhooren; 38, aard = oever, aanlegplaats, heeft niets met aarde te doen; 45, kassei is geen Waalsch, maar Picardisch; de eenige juiste vorm is kassij: het Mnl. en Kiliaan kennen geen ander; 47, drecht is niet hetzelfde als trecht.

Om te eindigen nog een paar taalvlekjes. De auteur verbuigt eene, geene, zijne, afgelegene, gelijk in de taal van eergisteren, maar hij schrijft geen enkel stadnaam, alsof naam onzijdig was; verder die hen onbekend waren (12), uit te wijden (48), in voege geweest is (40), woonst (passim), herkennen voor erkennen (48), een woord welk de Franken meebrachten (37), welk een bewijs is (48), en dan de germanismen minstens, bestatigen, opvallend.

P. Gertenbach & H. van Slooten, Eenige belangrijke verschijnselen uit het leven der Nederlandsche taal, tweede druk, Groningen, J.W. Wolters, 1925, X - 196 blz. 8^o.

Dit werk is bedoeld als studieboek voor de candidaten van de hoofd-akte, daar het programma o.a. eischt: ‘bekendheid met eenige belangrijke verschijnselen uit het leven der Nederlandsche taal.’

Het zet de stof stelselmatig in tien hoofdstukken uiteen, daarbij volgende de beste autoriteiten en steeds puttende uit de zuiverste bronnen. Daar er in minder dan een jaar een tweede uitgave van noodig was, is het nut en de degelijkheid van het boek voldoende gebleken. Het munt vooral uit door zijn ontzaglijken voorraad van voorbeelden. Ook aan onze leerlingen-onderwijzers en regenten en zelfs aan onze doctorandi kan het uitstekende diensten bewijzen. Een rijke bibliographie (8 blz.), in de orde van de hoofdstukken opgemaakt, wijst den weg voor dieper nasporingen.

J. VERCOULLIE.