De Vlaamsche Gids. Jaargang 13

[p. 238]

Van Zielen en Werken

Emile Verhaeren. Men heeft niet vergeten dat Emile Verhaeren door een ongeval in het station te Rouen om het leven kwam. Een Fransch-Belgisch komiteit, onlangs gevormd, heeft zich ten doel gesteld, aan de steden Rouen en Parijs een borstbeeld van den wereldbefaamden dichter aan te bieden. Een plechtige onthulling zal plaats hebben, samen met drie artistieke matinées, die achtereenvolgens te Brussel, te Luik en te Rouen zullen gehouden worden.

De Universiteit van Parijs heeft een gift ontvangen van een jaarlijksche rente van 1000 fr. met het doel een Emile V erhaerenbeurs te stichten, welke om beurt zou toegekend worden aan een Fransch student, die zich bijzonder toelegt op de studie der Belgische kunst en letterkunde, en aan een Belgisch student, die zich bezighoudt met de betrekkingen der Fransche en Belgische kunst te ontleden.

Carl Spitteler. Deze Zwitser, pas op 80 jarigen leeftijd overleden, werd te Bazel in 1844 geboren. Na acht jaar huisonderwijzer geweest te zijn in Rusland en Finland, kwam hij terug in zijn vaderland, waar hem in 1881 een armzalig leeraarsplaatsje werd aangeboden. Het onderwijs, het provinciale midden waarin hij verkeerde, de literaire redetwisten die hem niet zijn volle recht gaven, zijn leven zelf, al die omstandigheden dwongen hem zich eenzijdig en afgezonderd te houden. De generatie om hem heen, alleen opgaande in al wat nieuw was en moest zijn, bracht hem geen hulde voor zijn poëma's als Prometheus en Epimetheus of De Olympische Lente. Spitteler was voor hen zoo onaktueel mogelijk. En daar was hij fier op. Hij wilde zich boven den tijd en de ruimte houden. Zijn werk was ook zoo gevleugeld dat het wèl boven het dagelijksch en plaatselijk gebeuren vliegen kon. Zijn roem kwam laat, en zelfs nog verdacht, want men meende dat hij Nietzsche geplagieerd had; maar zijn Prometheus verscheen vóór diens Zarathustra. Het waren twee werken uit gemeenschappelijken geest geboren, en weer eens toonde de kritiek haar onbestendigheid.

Maar de oogen van de gansche wereld vestigden zich slechts voor goed op hem toen hij in 1915, door de Duitschers gekleineerd en door de Franschen verheerlijkt, te Zurich in een voordracht de Zwitsers herinnerde aan het gemeenschappelijke ideaal, dat hen met Frankrijk verbond. Toen publiceerde de uitgever Payot de vertaling van enkele zijner boeken: Le lieutenant Conrad, Imago en zijne Premiers Souvenirs. De naam van Spitteler werd toen in de programma's van alle Universiteiten en lyceums ingeschreven.

Van hem verschenen nog: Lachende Wahrheiten (1898), De Vlinders (1889), vol charme en kunstzin, en Balladen (1896).

Dichter was hij in de eertste plaats en dan een schepper met een machtige en origineele visie. Zijn werk heeft de zuiverheid van een Grieksch marmerbeeld. Met zulk een dichter is een klein land meer waard voor de menschheid dan een groot land met vele generaals.

Van de persen der uitgeverij G. Crès & C^o te Parijs, zijn pas nog twee vertalingen verschenen: Gustave en Chansons des Cloches et de l'Herbc.

Léon Bakst. Nog een doode, doch nu een modern mensch, voor sommigen zelfs ultra-modern, maar een kunstenaar zeker, een meester als teekenaar, karikaturist en humorist. Ophef maakten vooral zijn onderwerpen voor de per-

[p. 239]

sonagen van de meeste zijner balletten. Zijn laatste waren: De Schoor Slaapster in het Woud en De Vrouwen van goed Humeur. Zijn eerste waren voor de opvoeringen te Rome. De Russische Balletten hadden toen gedacht hem te kunnen stellen naast de twee aldaar bekende futuristen: Balla en Despero; maar Bakst bewandelde niet één weg, maar vele wegen, om er de schoonheid op te zoeken.

Met de kleuren van zijn schermen was hij een echte goochelaar; dat ondervonden vooral zijn navolgers.

Modernisten als Rousseau, Derain, Picasso, Modigliani, Chagall waren zijn eerste bewonderaars. Danseressen als Ida Rubinstein en Nijinsky kwamen bij hem om raad.

Tijdens zijn leven werd hij op prachtige wijze in Amerika en aan het hof der Europeesche vorsten ontvangen. De koning van Spanje gaf zelfs een eetmaal te zijner eere. Bakst kwam er aan met een korte rijbroek van zwarte zijde, zwarte jas met witte kraag op en witte onderjas. Dat was natuurlijk niet volgens de etiquette. Maar sinds langen tijd had de Akademie van Schoone Kunsten te St. Petersburg hem gevraagd, voor hare leden een kleedij-model te teekenen en Bakst, om zich te verontschuldigen, zei aan den Spaanschen koning dat zijn kostuum juist de nieuwe uniform was der Russische Akademieleden. De koning wenschte hem daarmee geluk en 's anderen daags zond Bakst het model op naar de Akademie, die er reeds zoo lang en zoo vurig naar getracht had. En zoo was het dank zij de Spaansche hofetiquette, dat de Russische Akademieleden tot aan de revolutie hun uniform droegen: een zwarte jas met witte kraag.

Vrouwenwraak. Henri Jeanson, een Fransch kritikus, na in zijn blad een hevigen uitval te hebben gedaan tegen Lucien Descaves, kwam den schrijver van Sous-Offs op een algemeene herhaling tegen.

Descaves richtte zich tot den kritieker: ‘Wel! nog niet aangehouden?’

Maar zijn vrouw, die hem vergezelde, vroeg onmiddellijk daarop: ‘Wanneer komt gij nog eens met ons dineeren, Jeanson? Kom bijvoorbeeld Dinsdag.’

‘Jawel, duizendmaal dank!’ stamelde de bedremmelde kritieker.

Den volgenden Dinsdag wachtte men te vergeefs op de komst van Jeanson en met een: ‘Ik zal dan maar voor twee eten’ besloot Lucien Descaves het incident.

Georges Courteline. Deze fijnvoelende humorist is sinds eenige dagen ter verzorging in de Peankliniek te Parijs, waar hem op Vrijdag, 9 Januari, een voet werd afgezet. De operatie is schitterend gelukt en de zieke stelt het opperbest.

Tristan Bernard. Ook dichter is deze dramaturg. Een bundel van hem gaat verschijnen, onder den titel: Vingt ans de lyrisme intermittent. Daarin komen verschillende varianten op gekende gedichten, bijv, op een van La Fontaine, Les deux Pigeons:

Deux pigeons s'aimaient d'amour tendre...

Moralité:

L'un deux s'ennuyait au logis.

En deze op een gedicht van V. Hugo: Après la Bataille, waarin alleen de voorlaatste versregel gewijzigd is, zoodat het slot luidt:

Le coup passe si prés que Ie chapeau tomba
Et la gourde de rhum se répandit par terre:
‘Donne-lui tout de mêrne à boire,’ dit mon père.

Kleur: Baudelaire schreef het volgende over de kleur: ‘On trouve dans la couleur l'harmonie, la mélodie et le contre-point.’

Grafschriften: Constant Bouquin gaat, naast zijn eerste boek met sarkastische epigrammen, een nieuwen bundel uitgeven, maar met grafschriften. Dit kan zeer prettig worden.

[p. 240]

Marcel Arnac schreef eens het volgende voor den grafsteen van een woekerjood:

Ci-gît Zaharoff, qui prêtait,

A gros intérêt,

Ses écus.

Il est mort, il ne prêt'ra plus!

Een van Jacques Dyssor over een vrouw:

Ci-gît peu de chose, une femme
- La Fontaine était moins poli. -
Mais que Dieu ait en sa merci
Ce qui par nous lui servit d'âme.

Het rekord van bondigheid werd zeker gewonnen door het grafschrift voor den zoo pas overleden romanschrijver en dichter Iwan Gilkin, en dat verscheen in Pourquoi pas? Dat is:

Ci-gît Ikin.

Geschiedenis van het Vlaamsch Tooneel. Ter gelegenheid van haar 75 jarig jubelfeest zal de Koninklijke Tooneelmaatschappij De Morgenstar, te Brussel, een Geschiedenis van het Vlaamsch Tooneel uitgeven, met de medewerking van de heeren H. Coopman Thzn, Lode Monteyne en Maurits Sabbe.

Er zal worden gehandeld over:

I.	Het vroeger Tooneel. Zijn ontstaan. Zijn bloei en zijn verval;
II.	De moderne Tooneelliteratuur, van 1830 af tot heden toe;
III.	De Tooneelmaatschappijen en de Schouwburgen.

Met het oog op dit laatste hoofdstuk worden mededeelingen en documenten (stichting, repertorium, prijskampen en dgl.) ingewacht bij den voorzitter, den heer H. Colassin, Populierstraat, 13, Brussel.

Prijskamp van Tooneelletterkunde. Dezelfde maatschappij schrijft, onder de Belgische auteurs, een prijskamp uit voor oorspronkelijke tooneelspelen van ten minste drie bedrijven, die door tooneelmaatschappijen kunnen opgevoerd worden. De keus van het onderwerp staat den schrijver vrij. De stukken, die de verdediging van den Vlaamschen landaard, de afschildering van onze plaatselijke karakters en gewoonten, de opwekking van onzen nationalen volksgeest voor doel hebben, zullen bijzonder welkom zijn.

Nog niet gedrukte, vertoonde of anderszins bekend geworden stukken, leesbaar geschreven (doch niet eigenhandig door den schrijver) moeten, met kenspreuk, vóór 1 Juli 1925, aan den heer Verborgh, Daillylaan, 36, Schaarbeek, toegezonden worden.

Prijzen: 1000 en 500 frank.

Schooluitgaven. De firma J.B. Wolters, Groningen, zond ons een paar werkjes die op de studie der Fransche taal betrekking hebben.

We noemen Eerste Fransche lessen, door L. Breckx en L. Goemans, 4^e deeltje.

In deze ‘nieuwe leermethode voor de Vlaamsche lagere klassen’ vonden we zeer goede stof om te lezen en te verwerken, echt aangepast aan het Belgisch leven. Maar we vatten niet hoe de auteurs hun werk voor Vlaamsche lagere klassen durven bestemmen; de woordkeus gaat ver boven de bevattingen van veertienjarigen uit.

In de Exercices adoptés au Précis de Grammaire française, à l'usage des flamands, van L. Goemans, P. Larochette en W. Sondervorst vinden we de oefeningen wel in logisch verband met de veranderlijke en onveranderlijke woorden. Maar waartoe kiezen de auteurs zooveel teksten, die ruim zooveel moeilijkheden inzake den woordenschat als inzake de spraakkunst bieden? Dit laatste moest toch veruit de hoofdzaak zijn, niet?

L.