De Vlaamsche Gids. Jaargang 13

[p. 94]

Van Zielen en Werken

Jozef Israëls. Den 24n Januari 1924 was het honderd jaar geleden dat deze befaamde schilder geboren werd. Te dier gelegenheid werd opnieuw de aandacht gevestigd op deze zoo belangrijke figuur in de moderne kunst. En niet alleen in Nederland, maar ook in het buitenland wordt zijn werk naar waarde geschat in verband met de Europeesche plastiek. Er dient even opgemerkt dat Israëls een waren triomf beleefde in Engeland en Amerika, reeds lang voor hij maar even in zijn geboorteland genoemd werd. (Niemand is sant in eigen land!) Het valt dan ook niet te verwonderen dat het Studio-tijdschrift voor zijn ‘Springnummer’ dezen grootschen artist als onderwerp nam. De tekst werd geleverd door D^r Max Eisler, een Weensch professor, die vrijwel op de hoogte is der Nederlandsche plastiek. De vele illustraties naar schilderijen en akwarellen werden volgens den datum van hunne schepping gerangschikt, zoodat men goed de ontwikkeling van Israëls als schilder en Israëls als dichter volgen kan. Ook bevat het werk een mooie foto van den meester op zijn 80^e jaar.

Laren. Als vóór 25 jaar in de oude villa Mauve te Laren een kunsthandel werd geopend, werd er hartelijk om gelachen. Wat! een kunsthandel midden in de heide! Maar het was misschien juist wel deze tegenstelling die de liefhebbers aantrok. En stilaan werden er in al de kunstenaarscentrums, zooals in de dorpen Nunspeet, Bergen, Heezen e.a., zomertentoonstellingen gehouden. En niet alleen werd de handel gedreven in het hotel, maar ook door den slager en den bakker en den groentenboer, die, in ruil van hun waar, schilderijen kregen van de kale artisten. Weinige hebben zich echter kunnen handhaven. Alleen Laren hield stand. Dit jaar werd er een suksesvolle tentoonstelling gehouden met de werken van Jan Sluysters.

Hollandsch typografisch Werk. Al valt er nog te betwisten wie de uitvinder der boekdrukkunst is, óf Gutenberg óf J. Coster van Haarlem, zeker is het dat Holland de eer van het boekdrukkersberoep hooggehouden en prachtig werk geleverd heeft. Voor allen in gansch Europa, wier enthousiasme en liefde naar het mooie boek gaat, is de naam der drukkerij ‘De Zilverdistel’ niet onbekend. Daarnaast prijken de ‘Prometheus’-uitgaven, met de werken van Vondel en ook, op de handpersen van Van der Viel, Romances sans Paroles en Les Fleurs du Mal. De ster uit de boekdrukkerswereld is zeker Karel Nypels, van Maastricht, met zijn prachtwerken van Vondel, Shelley, Gerard de Nerval. Pas is nu van zijn persen verschenen Sonnets pour Hélène, ter gelegenheid van

[p. 95]

Ronsard's herdenking. Uren zal men in dit boek kunnen bewonderen de Médival-Erasmus lettertype, de beginletters geteekend door S.H. De Roos, de mooie schikking en den zorgzamen druk. Het is een werkelijke aanwinst voor het mooie boek en een eerepalm voor den uitgever.

Voor vele Ultra-modernen. Dat zij even lezen dit gezegde van Mevr. Kleine-Gartman: ‘Het bestaat in geen enkele kunst, dat men beginnen kan waar een ander geëindigd is.’

Duhamel. De schrijver van Civilisation, Vie des Martyrs, Entretiens dans le tumulte e.a. bekende werken, is naar Griekenland vertrokken. Hij gaat er zich dokumenteeren voor een volgenden roman.

Idee van Max Liebermann. ‘De oude richting is goed, als zij goed is. De nieuwe richting is goed - wanneer zij oud is.’

Het Model. Tijdens een teekenles kon het model niet de gewenschte houding aannemen, die prof. Eduard von Gebhard, de Dusseldorfsche schilder, verlangde. Woedend riep hij toen: ‘Ik zal het je voordoen!’ Op een oogwenk was de professor uitgekleed en naakt nam hij de gevraagde houding aan vóór de klas en riep tot de verbaasde leerlingen: ‘Schildert nu, mijne heeren!’

Pirandello. Deze Siciliaansche dramaturg schijnt onvermoeibaar. Nauwelijks is men bezig met de repetities van een nieuw stuk, Chacun à sa manière, of hij heeft er reeds twee andere voleindigd: La femme d'avant en La nouvelle colonie. Dit laatste werk, in vijf bedrijven ingedeeld, is, volgens den schrijver, een moderne ‘mythe’. Hij wil de geboorte van de mythe aantoonen door de menschelijke driften zóó elementair te maken, dat, wanneer zij in aanraking komen met de aarde, zij een natuurlijk verschijnsel opwekken. Zoo versmelt zich het Schepsel met de Schepping.

Lino. Het Italiaansche tijdschrift Arte Pura e Decorative van Milaan heeft een prijskamp voor linoleumsnede uitgeschreven, met prijzen tot een bedrag van 15.000 Lire. Het programma is verkrijgbaar bij de firma Bosch en Seller, te Amsterdam.

Alan Seeger. In zijn pas verschenen boek, La Guerre à vingt ans, nam Philippe Barres als motto een versregel van Alan Seeger, een jong Amerikaansch dichter, die leerling was van de Harvard-universiteit, als vrijwilliger bij het uitbreken van den oorlog optrad in het vreemdelingenlegioen en sneuvelde te Belloy-en-Santerre op 4 Juli 1916, verjaardag van de Amerikaansche Onafhankelijkheid. De gelaatstrekken van dezen gevallen dichter zijn weergegeven op het herinneringsbeeld, dat te Parijs is opgericht op de ‘place des Etats-Unis.’

De Odyssea van Ulysses. Het tijdschrift Commerce geeft eenige fragmenten van het zoo beruchte werk van James Joyce, een Iersch schrijver, die reeds Dendalus en Menschen van Dublin uitgaf. Bekende Engelsche schrijvers als

[p. 96]

Ford Maddox Ford en Fransche als Valéry Larband getuigen van dit werk, dat het het voornaamste is van het begin der 20^e eeuw. In Engeland en Amerika baarde het veel ophef.

Ulysses verscheen voor de eerste maal in het Amerikaansche tijdschrift The Little Review, bestuurd door Misses Jane Heap en Margaret Anderson. Op aandringen van de ‘Vereeniging voor de opheffing van de Ontucht’ daagde de overheid de bestuursters voor het gerecht. Niettegenstaande het meesterlijke pleidooi van een Amerikaansch advokaat, die opging in het werk van Joyce, werd The Little Review verboden; de verschenen nummers werden aangeslagen en de leidsters tot een zware boete veroordeeld. De strijd tusschen The Little Review en de bovenaangehaalde vereeniging duurde ongeveer twee jaar. Juist van 1 Maart 1918 tot Oktober 1920 had Joyce reeds een derde van zijn roman laten verschijnen, toen het tijdschrift verboden werd.

Hij voleindigde zijn werk te Parijs, de oogen zeer verzwakt door het veel en laat schrijven in den nacht. Gedurende dien tijd verhuisde hij niet minder dan dertig maal. Miss Beach, eigenares van de ‘Librairie Shakespeare’, te Parijs, waagde het eindelijk, het werk in Frankrijk uit te geven. Het werd in het Engelsch te Dijon gedrukt, op 1000 exemplaren, die reeds vóór hun officiëele verschijning verkocht waren. Het boek was zoo berucht, dat men voor één exemplaar in Amerika 750 dollars en in Engeland 70 guineas betaalde. Maar ook in Frankrijk was de uitgave niet van een leien dakje geloopen. Negen dactylografen hadden geweigerd het boek te zetten. Een Engelsche, die zich vrijwillig aangeboden had, moest, van haar man, de reeds gedrukte bladen vernielen.

Een tweede en derde uitgave, allebei in Frankrijk gedrukt, verschenen te Londen. De helft der tweede uitgave werd bij haar aankomst te New-York verbrand; en wat de derde aangaat, die werd geheel vernietigd te Folkestone, in de zoogenaamde ‘Koningsschouw’, uitgezonderd één exemplaar, dat men de goedheid had aan de uitgeefster terug te bezorgen.

In Januari l.l. verscheen bij Miss Beach een vierde uitgave, die reeds verkocht is. De vijfde verschijnt deze maand.

Sprak mij daar niemand over het vrije Amerika?

L.