De Vlaamsche Gids. Jaargang 7

[p. 310]

Een Reisindruk.

We stonden, mijn vriend Richard en ik, op het hoogste punt van het lieve stadje Chimay, dicht tegen de Fransche grens. Van ons weg, drumden de huizen malkander naar beneden: al de schaliedaken waren treden van een groote, onregelmatige trap. Hier en daar blonk er een dakje in den zonneschijn als een verblindende spiegel... Geen gerucht, dan soms het verwijderde schokken eener kar... Nevens ons bloeide een vlier, en de zoete geurengolven stroomden door de frissche meilucht.

Maar dieper dan het stadje, heel ver, tegen den horizont, strekte zich een breede, blauwe lijn uit: het woud, waarin, wie weet waar, de abdij der Trappisten zich moest bevinden, ‘Kom, Richard, laten we gaan naar de Trappe, 't wordt tijd.’

We daalden naar het stadje. We gingen voorbij de klare waters der ‘Eau blanche’, een nietig rivierje, dat rond het zware, ruwe rotsblok slingerde, waarop het kasteel stond der prinsen van Chimay. We kwamen - door een dubbele rij huizen, eigenaardig met steenblokken gebouwd - op de groote markt, waar zich oprichtte de zonderlinge kerk uit romaanschen, gothischen en byzantijnschen stijl. Juist speelde de kleine, oude beiaard een huppelend deuntje in korte, afgekapte, zilverhelle nootjes. En 't was, in dien namiddag van meielucht en licht, met het oude, luttel gespel van dien beiaard, op dit plein, dat sinds eeuwen bijna niet is veranderd, de melancholische herinnering aan de verre middeleeuwen, toen de rijke prinsen van Chimay en hun kasteel, dat ginder stond geschraagd door zijn hooge rots, het meesterschap voerden over de kleine menschjes hier en hun lage huizekens.

‘Laten we gaan, he,’ zei Richard.

We gingen wat verder en namen de tram naar de Trappe. Wel-

[p. 311]

dra stoomden wij weg, achter ons latend het stadje, badend in zonnelicht. We reden langs magere velden, hier en daar doorsneden door een dreef zwarte boomen, tot we kwamen te Forges. Daar stond het huis, waar eens Verhaeren verbleef, toen hij zijn ‘Moines’ bezong en situeerde in die ruwe, leiachtige streek met haar droge weiden en haar kolossale wouden en haar nare waterplassen... Maar zachtjes, zachtjes aan stoomde de tram verder... We kwamen in het woud en 't was opeens een frissche verandering: alles was nieuw en zacht; teer groen leefden op de boomen de eerste opengebarsten botten. Reusachtig stonden hier en daar de eiken, kaal nog en voorzeker wachtend, met kalme berusting, op het wonder, dat elke Lente brengt. Hun zwarte stammen met dikke, ruwe uitwassen en knobbels, waren van verre verkenbaar nevens de sierlijke, blanke berken en de rijzige beuken. De zon, spetterend door de luttele bladeren, trilde en leefde op den rooden en rossen grond in blijde plekken goud.

‘O mijn vriend, het is zóo goed hier,’ sprak Richard, ‘van avond keeren wij terug door 't woud, met ons tweeën, te voet...’

We verlustigden ons met het gespeel der zonne in alle hoeken van 't woud, met den vorm van een boom, den forsigen, kloeken bouw van een zwaren tak, met het gekwetter van een vogeltje hier en daar. En 'k zag hoe Richard die vormen in de lucht nateekende en ze beminnend streelde met zijn lange, blanke handen... We zeiden beiden niets meer, stil doorgenietend een weinig bekende weelde.

Langs een machtige dreef, wemelende zijbeuk van de woudkathedraal, gingen we naar de Trappe. We belden aan. Een oude monnik, in bruine pij, met uit-stekende slaapbeenderen en extatische oogen, kwam opendoen en leidde ons, na een welkomsgroet, in de bezoekerszaal, die gansch witgekalkt was en kaal, met een enkel boekenkastje en een groote tafel. Wij uitten den wensch, het gesticht te mogen bezoeken, en bereidwillig leidde ons de oude monnik door de zwijgende kloostergangen. Wij zagen de eetzaal, waar, op twee lange tafels, in regelmatige lijnen, de kommen stonden voor het eenvoudig avondmaal van straks. Er was iets strengs, iets kouds in die zaal, er was iets treffends in den eenvoud dier naakte, witgekalkte muren. Wij zagen de slaapzaal met de kleine alkoven der monniken. Het bed was

[p. 312]

klein en hard. Er nevens, aan den wand, hingen de koorden met knoopen voor de sombere zelfkastijding der zwaarmoedige broeders. We traden in de boekerij, - heiligdom, waar drie broeders gebogen zaten over zwijgende boeken - en in de kleine kerk, de eenige versierde plaats, maar versierd met eindelooze liefde en toewijding.

De monnik toonde ons dan de bakkerij, en de brouwerij, en de schrijnwerkerij, en de smis... En alle monniken - zwijgend knikten ze ons welkom en ernstig, ingetogen werkten zij voort, - hadden hetzelfde iets op hun wezen, een waas van diepe teruggetrokkenheid en zachten weemoed en zoet vertrouwen en immense liefde, een waas, dat ik zelfs vond bij de monniken, die in de schuren werkten, bij den jongen kloosterling, die de koeien oppaste. We gingen een poosje buiten en zagen den grond rondom de abdij, den schralen, drogen grond, met hardnekkigheid gescheurd en vaneengereten door den volhardenden ploeg der monniken... We keerden weer in de vreemdelingenzaal...

Ik hadde zoo gaarne willen opgaan in het leven van die zwijgende monniken met trage gebaren en extatische oogen, en 'k voelde zóo een eerbied, zóo een liefde voor hen... Toch dook het klaar besef van een onmogelijkheid in mij op en daardoor een weemoed om een der vele dingen, die men ongenaakbaar weet...

De monnik, die ons leidde, Frère Innocent, schonk ons uit een oude, steenen kruik van het donkere, schuimende bier der Trappisten, maar hij zelf dronk niet. Wij spraken... En als van zelf kwam het gesprek over Verhaeren, dien we, sedert een paar uren, opriepen in den geest, Richard en ik, en wiens ruwe, machtige verzen ons vreemd in de ziel ruischten.

‘Oui, Verhaeren’, zei de monnik. ‘Il a écrit à propos de nous, n'est-ce pas? C'est beau, l'art... Mais c'est vain.’ Zijn stem klonk ons vreemd toe, stoorde ons bijna... 't Was een oude stem, als uit een sprookje, en die stem zei ons ware, brutale dingen... ‘Et je compare Verhaeren, épris de beauté, à un pauvre papilion qui volerait, le soir, vers une lampe brûlante...’

We zwegen. Ik bekeek Richard, dien ik zoo goed kende met al zijn dorst naar schoonheid, wiens zware verzen ik zoo juist had gelezen in ‘La Belgique Artistique et Littéraire’ en zag, hoe hij verbleekte. En ik herinnerde mij het masker van Verhaeren, ik zag dien

[p. 313]

kop vóór me - evenals dien eenigen keer, toen ik hem waarlijk kon bekijken: op een grijzen Allerzielendag, op het kerkhofje van St-Amands, bij het graf zijner ouders -, zwaar was dit hoofd gebogen en de lange snor was razig om den willigen mond getrokken, de wind speelde met een dikke haarlok op het voorhoofd. En ik verbeeldde hem mij als dien wilden, roekeloozen, grootschen Dom Balthazar onder de zachte monniken - die heilig leefden om heilig te sterven, klein niet, sluw niet, maar wel eenvoudig en heel naïef als in de middeleeuwen, wachtend naar het schoone uur des doods... Frère Innocent verstond Verhaeren niet... En toch waren zijne opvattingen heel diep...

Hij zei nu weer, heel langzaam en als droomend: ‘Tout est vain, sauf la foi... Tout est vain... La vie entière est vaine...’ Mijn blik ging naar dien monnik. Ik zag zijn mager, doorschijnend wezen, met de vurige, reine asceten-blikken. Ik zag de ruige pij om zijn afgeleefd lichaam, den zwaren paternoster en de knoopenkoord om zijn middel. Hij sprak ons prevelend, met zijne dunne, aristocratische lippen boven zijn tandeloozen mond...

Wij gingen toen, na bedankt te hebben, want het werd avond. We wandelden door de breede dreef, en toen we ons omkeerden, zagen we de abdij staan, grootsch en vurig in het zonnelaaien. We gingen verder, latend achter ons het zwijgende, tragische leven der monniken. En toen dacht ik weer aan onzen geleider... O, die verzen van Verhaeren, zóo juist op Frère Innocent toepasselijk:

Tu es l'extase et la candeur, tu es l'exemple
Et le foyer d'araour. Si nous étions encor
Les moines embrasés des moyen-âges d'or,
Nous baiserions le bord de ta robe de bure,
Nous bénirions tes mains calmes qui transfigurent....

De avond in het woud was zacht en goed... Takken en bladeren zeefden late zonnestralen, donkerroode zonnestralen, en het bosch scheen in een toovergloed te staan. En steeds voelde ik Verhaeren diep ruischen in mijn ziel:

Connaissez-vous ces beaux soirs d'or
Où les anges voilent les yeux du jour?...

En meteen dacht ik weer aan die abdij, die Trappe met haar stille monniken... en het leven, dat niet ‘vain’ kon zijn...

[p. 314]

Mijn vriend draaide zich naar mij toe: wij hadden allebei dezelfde gedachten en bekeken malkaar diep in de oogen, tot we er zagen hetzelfde klaar geluk om genoten schoonheid, met de bede aan malkander, die schoonheid toch niet uit te spreken in banale woorden, maar samen, zij aan zij, en zwijgend, verder te gaan door het avondwoud.

Franz De Backer.