De Vlaamsche Gids. Jaargang 7

[p. 42]

Natuurstemming.
(Ironis.)

Alles grauw rondom mij...

Wolken zwaar en traag - (‘logge gevaarten’ in romantisen stijl) verdonkeren de hemel, zakken lager en lager, grijze ondoordringbare mist... Zó een hart dat zichzelve niet kent... Droppels zijpelen neêr, vallen koud en menigvuldiger uit de zware lage lucht.

Sinds dagen geen zon meer... halfduister bleef het, - hoe lang al? - op mijne kamer. Huiverend zit ik er, eenzamer nu door het wegblijven mijner gedachten. Eenzaam en koud is het àl: maar binnen in mij ópbruist het leven!

Regen en grauwheid. Bij plassen stort-i neder, kletst klaterend tegen de ruiten. Daartussen de woelende wind als 'n gierende Geest van ontzetting. Bovenmenselik z'n macht: hèm genoegt het de mensen te plagen. Hoor 'm fluiten, scherp en ironis; hoor 'm gonzen en dreunen en bulderen, schrikbarende zegepraal van woeste àlbrekende kracht. Drift van oneindigheid!... Hoor herfstbladeren ritselen en kraken de takken geknakt! Alle geluiden dooreen: warreling van gekrijs en gekreun, snikken en suizen,... plots gillen, scherp als de doodskreet van 'n aangevallen dier: ellende, ellende in lichtloze onmeetbare ruimten.

'n Zwarte plek en naar geschreeuw in de lucht: kraënde kraaien, vogelen van onheil. In één oogwenk is àlles verdwenen: somberheid in de stilte des Doods. 'n Dichter zou het akelig vinden. (Lees 'n handvol Dood-sonnetten.) Ik ben, och arme! geen dichter. Ik vind het schoon.

Kàn er iet mooiers zijn dan 't aanschouwen dier hevige worsteling... om het NIET? Wilde tegen blinde machten? Vreedheid van ongevoel tegen ontvankelikheid van ziel en denkend leven? Ewige

[p. 43]

nutteloosheid zonder oorzaak, zonder einde? Weelde van aandoeningen bij de dichter - - - en ànderen ook - - - want hebben zij alleen de diepte van gevoel en denkvermogen om in verwaandheid van hoogmoed te verachten de honderdduizenden die óók niet alledaags en oppervlakkig zijn, al zuchten of kermen ze niet in hoogdravende onverstaanbare rede of klaterend klinkklank van rijm?...

‘Oh! tout cela n'est que littérature...’ beweerde Verlaine, die gàns Dichter-Kunstenaar was.

O mijne wellust, lieve zoete wellust bij aan 't aanhooren van die stervenssnikken, 't opnemen in mijzelf van àl die wanhoopskreten!

Laat winden en stormen en regenvlagen huilen als wij zitten in 't warme, in 't zekere! als ónze ziel zo stil-gedwee is 'lijk 'n manke hond, ónze gevoelens - beheerst door sterke wil - sluimeren in vrede en heilige rust.

Wèg met opgeschroefde droefheid aan kranke geesten eigen, die blij worden omdat de zonne glanst en neerslachtig in grauwe herfst- en wintermist! Kinderen die zichzelf bedriegen en dromen dat ook hùnne ziel mède-leeft en mède-lijdt, onmachtig werktuig der onbestendig-afwisselende Natuur, - hùn kleine kleine ziel met de ewige Macht! Zó meten zij, in treurige verwaandheid, de kortstondige bewegingen van hun gemoed, - de ragfijne trillingen van hun verzwakt gemoed -, met d'oneindigheid buiten hen, met de strenge onlijdelikheid der dingen rondom hèn!

O, ik haat (maar niet uit afgunst) de poëten van verwaandheid, die zieken der verbeelding, flauwhartige bedriegers welke menen dat eenieder buigt en dankbaar handklapt bij 't aanhoren van hun lijdend lied! o Zang die waarlik lijdt aan mannendrift en forsheid, vrouwachtig opgeweld uit hartjes zonder moed! Wie anders wel dan uws gelijken worden vergiftigd en ontkrachtigd door de bedwelmende tonen van uw droomgezeur? Bespottelike gasten, dronken gemaakt door eigen grootheidspraal, wie kan uitdrukken met genoegzame hoon hoe verachtelik ge zijt en hoe klein?... Zie, daar liggen z' uitgestrekt op fluwelig rustbed, in zinnenroes van hoogmoed... in valse verrukking van drank... Nu stormt weer óp die afgezaagde droeve gamma van jammerklacht en wee; - loutere ledigheid van gevoelens en gedachten!...

[p. 44]

En, bij m'n ziel! de domsten onder hen geloven aan hun eigen leugenlied en noemen zich, in onbegrepen-worden, de ongelukkigsten der aardekloot... en vreten, - hongerend in onverzadigbare lust naar pijnliker verbeeldingslijden, - vreten onophoudelik aan hun gewaande smart, de wàre kanker van hun laffe ziel. Zij verdienen hun ongeluk omdat ze 't glanzend, bloeiend, zonnig leven, 't volle leven der natuur verkrachten in hun dom geploeter zonder lucht en licht en straal van hoger hoop... die, door hun gebrek aan stoere levensleer en levenswijsheid, of door opzettelike vuile leugen, zo menig jeugdig hart bezoedelen, ontmoedigen door de twijfel aan 't geluk...

Het Geluk dat bestaat, doch niet onvermengd... Daar is 'n lach en 't traan in 't Geluk. 't Is 'n zegepraal, geen lóutere vondst; 'n straffe strijd van wil en energie, geen domme teerlingworp, geen jeremiade vol wemoed, den zwakkeling alléén bestemd, doch 'n klinkende krijgskreet in hevige strijd van sterken: dáár wordt veroverd het gróte, het duurzame Geluk.

't Regent en windt, en 't orkaant met verplettende kracht. 't Buigt en breekt en giert en loeit daarbuiten... En killer is het hier op m'n kamer... Eenzaam niet meer! Ze zijn teruggekomen, de moedige kinderen, mijne gedachten. Ze joelen, ze jubelen en stoeien gehard en gestaald. Hoe schoon is de strijd die bemoedigt! Tàns mag àl het wee des mensdoms vervullen m'n hart dat zich uitbreiden wil als 'n oceaan, verzwelgend, verslindend dat leed. o God! ik voel er niets van, ik lijd er niets om! Al die rijkdom van pareltranen en bloeddruppelen des harten trekt in stomme vaart m'n onverschilligheid voorbij: treurige oogjes, scherplange neusjes, tranenbedelende gezichtjes, doorschijnende wezens van maanlicht-beglansde teringlijders... àllen, àllen zonder moed van ironie of vloek!

Gegroet, o wees gegroet, vertroostende Ironie! Heil u, opbeurende vloek, mannelike kreet, duizendmaal beter dan tranen en stuiptrekking van mismoed of onmacht voor hèm die niet meer bidden kàn!

En ik, ik juich van blijdschap om de zelfbewustheid mijner kracht!

Maar... Hoetàng zal die toestand wel duren?...

[p. 45]

Immer stormt het daarbuiten in koud-donkere nacht. Slapen kàn ik niet, ofschoon m'n ogen branden. O, ware ik 'n dichter! Wat kletterende rijmen, in allerhande vorm, ik aaneen zou rijgen, 'n krans van mooi-klinkende sonnetten voor mijzelf en m'n kracht! Een blijde krans van bloeiende bloemen der Verbeelding... Want nù is 't winter geworden, lezer m'n lieve, en de énige bloemen die schoon en dichterlik zijn, maalt de kou op m'n krakende ruiten. Om 't even! Ook die bloemen zijn me welkom. Zij bedwelmen niet, wel is waar, door hun geur - maar hun ijzige schoonheid verrukt mij... Leven en Liefde en Moed, - en zang van vreugd en bezieling verlang ik voor de dag van morgen: Wilskracht en sterkte die geen uitputting kent... Dàt leert mij natuur in de woeste strijd der elementen. Niew leven steeds, niewe worsteling en niew genot! Geen grillen en kuren, geklaag en gejammer, maar 't edel verlangen naar edele Schoonheid in onvergankelike duur! De zelfbewustheid van kracht die opwekt in ogenblikken van nood en benauwdheid der ziele... het besef van victorie in mij en de waardering van m'n ijver en trots, door eigen strijd en zelfheerschappij vergroot. En dàn het werk dat vertienvoudigt de moed en de blijheid des levens in moeite en vermoeienis, in verduistering of verzwakking van geest, in koortsige kamp en gloriënde overwinning.

Ik verlang geen ànder Geluk.

J.M. Thomissen.