De Vlaamsche Gids. Jaargang 4

[p. 446]

Schetsen.

Aan de Sluis.

Stroomwater valt zijpelend langs de groene planken der slecht gesloten sluis; in de armen valt het van 't diepe, stille, nauw glimlachend putwater: 't babbelend vrouwtje gelijk, onverpoosd pratend in de vreugde van de omhelzingen van 't weerzien, spreekt het, haastig, driftig, nijdig, vertellend, lachend en wenend, van zijn grote reis in de stroom, de brede, de lange, de draaiende en wendende, de snelle, de sterke, de rusteloze, die 't watervolkje verzendt heen en terug en weer henen, besluiteloze, uitzinnige dwingland...

Van de schepen kout het, de reuzige vogelen, die 't bange water doen vluchten naar de oevers; van dampende, kuchende monsters, die 't arme water doen zinneloos worden en bruisen en koken; van dorpen en steden, van verre zó mooi en zó kleurig, zó onrein en walgelik van dichtbij; van de wijde, zoute stormenzee, de goddelike gevreesde Moeder der Stromen!...

't Diepe water van kalmte vangt 't raaskallend kind in machtige omarming en sust de koortsige praatlust.

Naar de beemden - waar de sloot dampt tussen 't lis en 't gras; - uit de verte van bomen en de hut, die haar blauwe rook opzendt in 't zilveren Westen tot de goude sikkel der maan, - komt een donker ding, dat groeit en eindelik een visser wordt met het open kruisnet achter 't hoofd.

Voor zijn trage voet huppelt, in 't hoge gras soms ver'oren, een zwart hondje, donkerpurper nu, in 't geheim van 't dansende tweelicht.

[p. 447]

De Schiptrekker.

't Stuifregent over de lei-blauwe verten uit laagdrijvende wolken van lood...

Jankend als de verlaten hond, vaart de wind door de purperblauwe, donkere branken en de laatste bladeren tuimelen neer in 't water der grauwe rivier...

Tussen de stille notelaarsstammen drijft - met tij, tegen wind - een bruin-goude mast met maluw-rood, half opgerold zeil.

Vóór de hei-groene boeg, die boven de dijk uitlijnt, komt, neergebogen, als boette ze eeuwige straffen, een donkere mensenschim.

De schiptrekker!

Met het kruiszeel over de toegeschroefde borst, sleurt de slaaf aan een lang touw het logge vaartuig!

Het vrachtpaard zou de kop schudden, onwillig voor de taak op zó een weg!

Deze slaat morrend het kruiszeel aan en spant de koord...

De klamme rivierdijk heeft een groene delling, nachtelik rustbed voor 'n afgesloofd lijf en, morgen, van nacht noch, door 't ruisen van de nachtwind en 't geklets van 't water tegen de boorden, galmt het uit de rivier: ‘O... op!’...

Bedwelmd van jenever-roes en slaap grijpt hij, waggelend, naar 't juk en buigt dieper dan ooit onder 't sombere noodlot...

...Lang en mager is de man; een dunne, wilde baard slaat hem van 't doffe, beenderig gezicht; bij iedere stap glijdt 't scheve schoeisel uit en zuigt vast aan 't slijk... Een vloek dreigt van op de nijdige, kleurloze lippen en lijk blikkerende messen keeren de bleekgrijze ogen naar de voorbijganger! Dan zien ze weer strak in 't rimpelend water, en - tergende vogel, die 't ongeduldig gebaar niet wegjaagt - slingert een bloedrode halsdoek de lijder klepperend om de oren!

[p. 448]

Asse.

De avondlucht is een grauwe schoorsteenwand; het landschap een dode heerd vol grijze asse; de wereld een verlaten woning.

Grijze hemel, grijze winterbomen, grijze strodaken, grijze akkers en wegels...

De wind jaagt van tijd tot tijd grijs zand omhoog over de vale hulste- en beukenhagen, die reuzelen...

Op eens, te midden van al die grauwte, ontvonkt, bleek eerst, dan roder, roder, de volle maan, en heel de wereld gaat aan 't blaken!

De wind, - zó de laat thuiskomende vrouw, op beide knieën vallend, neerbukkend laag, - blies onder de asse en 't hemels vuur ontgloeide!

De Nood der Pauwen.

Heel de lange dag dwerrelden dikke, dichte vlokken uit de zware hemel, begravend in witheid de koude wereld...

Nu de avond valt, klaart de hemel op in 't Westen en een goud-glans doorschemert de dwerrelende grijsheid, betoverend de blanke aarde met nakeren glimlach, de wijde beekstroom met diepe vonkeling van amber.

De oude spar laat onder de sneeuwvracht de honderd lange armen in wanhoop neerhangen, waar twee pauwen te vergeefs de donkere diepten in zoeken, hoog ginder in de wiegende kroon, waar ze elke nacht, boven de sombere aarde, de melkweg, zo heerlik, naar 't Zuiden slingeren zien...

Ze zoeken... ze zoeken... vol vrees voor die ongekende sneeuw... en, in hun zenuwachtig hals-uitrekken, en in hun bange, opvliegensrede, neerhangende vlerken, beeft de oneindige nood van de haveloze vreemde, arme banneling der bonte, milde tropen, verdwaald in een wereld van ijs en ijzige witheid!

Edmond Verstraeten.