Vestdijkkroniek. Jaargang 2007

[p. 49]

Roel Steverink
Simon Vestdijk: een biografie

(De Leestafel, internetforum)

Hazeu heeft aan deze biografie een zevenjarige klus gehad. Hij heeft zijn baan als uitgever eraan gegeven om zich er helemaal aan te wijden. Een paar keer dreigde hem de gigantische klus boven het hoofd te groeien, maar telkenmale wist hij aan een neerwaartse spiraal te ontsnappen. Het is ook geen sinecure om in twee jaar tijd 2x het complete werk van Vestdijk te lezen. Dit boek zou de rommelige poging tot levensbiografie van Hans Visser moeten revancheren. In tegenstelling tot Visser kreeg Hazeu wel alle medewerking van Mieke Vestdijk en openden zich alle archieven voor nader onderzoek. Mijn opvatting over een geslaagde biografie is, dat hij uit twee delen moet bestaan: een levensbeschrijving en een beschrijving en analyse van het werk van de gebiografeerde. Aan het eerste punt heeft Hazeu ruimschoots voldaan, nog nooit eerder is er zo'n overzichtelijk werk rond het leven van Vestdijk verschenen. Al het relevante komt langs.

Opvallend is dat de biograaf zichzelf op de achtergrond houdt en anderen aan het woord laat, speciaal de schrijver zelf. Want in tegenstelling tot Visser heeft Hazeu toegang tot brievenarchieven gekregen waaruit epistels tevoorschijn kwamen die een persoonlijke Vestdijk naar voren schuiven. Natuurlijk is de stem van Vestdijk in versluierde vorm in romans, essays, korte verhalen en gedichten te horen, maar wat de schrijver persoonlijk dacht over allerlei zaken staat daarin niet of alleen indirect. Deze correspondentie met allerlei mensen werpt een zeer interessante en diepgaande blik in de mens Vestdijk. Een zeer belangrijke correspondentie is die met Henriëtte van Eyk (haar brieven zijn in het verleden op Vestdijks aanraden helaas verbrand) zo'n 400 in getal en die met een tot dusver onbekende negentienjarige studente Nederlands die met V. wordt aangeduid.

Daardoor kom je als lezer enorm veel te weten over hoe Vestdijk of allerlei zaken dacht en dat is juist zo belangrijk, omdat deze gedachten weer indirect in verband staan met zijn werk. Ook andere personen komen over Vestdijk aan het woord. De balans van voors en tegens is niet altijd optimaal, maar werpt niettemin een kijk op de voor- en tegenstanders van de schrijver Vestdijk. Dan kom ik op het tweede punt: een beschrijving en analyse van het werk. Natuurlijk hoeft een biograaf niet alle voortbrengselen tot in de details te beschrijven, belangrijk is dat hij degene die een stempel gedrukt hebben eruit licht en er dieper op ingaat.

Hazeu gaat op diverse meesterwerken in, maar het hiaat is hier dat hij nauwelijks zijn mening laat spreken. Met dat voorgevoel, dat hij zelf geen uitspraken over het werk doet, op een kwart van de biografie las ik verder. En aan het eind moet je wel teleurgesteld constateren dat het ontzag van Hazeu voor de meesterschrijver Vestdijk te groot was, dat hij zich aan een grondige analyse heeft gewaagd, maar zelfs geen

[p. 50]

enkele poging heeft ondernomen om de centrale gedachte of gedachten erachter boven tafel te krijgen en de richting ervan te duiden. Dat is een duidelijk manco. Van een literaire biografie, zeker als het om een schrijver als Vestdijk gaat, die zich op zoveel terreinen heeft begeven, zoveel gebieden heeft afgegraasd in zijn essays, is het haast een verplichting om te proberen de grote Vestdijk met zijn werk in de Nederlandse literatuur en de wereldliteratuur te plaatsen. Hazeu heeft het niet aangedurfd, wat ik overigens goed kan begrijpen, maar wat niettemin een grote teleurstelling blijft. Desondanks wat Hazeu hier heeft gepresteerd grenst aan het ongelooflijke, hoe hij al die brieven heeft gefilterd en de meest relevante opmerkingen een plaatsje heeft gegeven in het geheel, daar neem ik diep mijn petje voor af. Wie over het leven van Vestdijk in alle geuren en kleuren wil lezen, leze dit boek, wie een grondige analyse van zijn werk en een plaatsbepaling in de wereldliteratuur verwacht komt bedrogen uit.

www.leestafel.info