Vestdijkkroniek. Jaargang 1999

[p. 16]

Vader Vestdijk en Friesland

De vader organiseerde vele plaatselijke evenementen, zoals gekostumeerde optochten en uitvoeringen van de toneelvereniging O.K.K.. Hij was er de man niet naar om zijn activiteiten te beperken tot de werkzaamheden in de gymnastiekschool. De door hem geregisseerde kinderoperette Een Amsterdamse jongen en de opera's Czaar en Timmerman, Martha en Faust waren ondenkbaar zonder zijn energieke aanpak en durf. Ook begon hij een rijwielschool, tot ongenoegen van de Harlingse fietsenmakers. Verder gaf hij dansles in de gymnastiekschool, jureerde hardrijwedstrijden op de schaats en leidde de plaatselijke vrijwillige landstorm. Hij schreef ook feestcantates [...].

(Hans Visser: Simon Vestdijk, een schrijversleven, geciteerd uit Nol Gregoor: Simon Vestdijk en Lahringen)

Vader Vestdijk

[p. 17]

De uitvoerenden van de opera Carmen, die o.l.v. vader Vestdijk (geheel links) in 1928 in de Leeuwarder Harmonie werd opgevoerd. Vooraan, zittend links: Alice Plato als Carmen.

Vader Vestdijk als fotograaf

Eens was hij daar als soldaat gekiekt, met een helm op, een rood frontje met gouden tressen voor, een wespentaille dank zij de geel-leren ceintuur van zijn moeder, en onder zijn neus een snor geplakt, die akelig rook. Dan nog een brilletje en een blikken degen. Een somber portret, ondanks de medaille op zijn borst! Wantrouwend keken de donkere ogen in het bleke, ronde gezicht en de stijve boord scheen wel nodig te zijn om het hoofd onder de zware helm voor scheefhangen te behoeden. Het hoofd leek te groot.

Men had hem te lang gekweld. Die paar seconden stilstaan waren niets vergeleken bij de voorbereidingen, bij het groteske wapenarsenaal, uit honderd oorlogen saamgeraapt, benut bij elk plukharen, dat hem daar knevelde, vastspeldde, worgde, hoofdpijn bezorgde. Maar zijn ouders waren er zo trots op, iedereen moest het zien, en dan bekeken ze hem ook, en dat was nog vervelender dan de hele vermomming geweest was.

(Simon Vestdijk: Kind tussen vier vrouwen, geciteerd uit Nol Gregoor: Simon Vestdijk en Lahringen)

[p. 18]

Het portretje dat Vestdijk gebruikte voor de pesterij van Mevrouw Wachter door Meneer Visser in zijn roman Meneer Visser's hellevaart.

Het was een somber portretje, dat zich aan meneer Visser openbaarde, toen hij zich over de tafel boog. Men had de jongen als soldaat gefotografeerd, met een punthelm op en een frontje met gouden of zilveren tressen voor, waarop een medaille gespeld was. Een leren damesceintuur bezorgde hem een wespentaile. Wantrouwend staarden de grote, zwarte ogen door een knijpbrilletje heen; een opgestreken snorretje was onder de neus gekleefd. De linker hand rustte gehandschoend in het gevest van een blikken degen. Vanaf de dijen werd de gestalte dan weer een gewone jongen: in broek, kousen en tuinschoenen die in weelderig gras stonden.

Meneer Visser nam het portretje ter hand en keek nu en dan ter vergelijking naar Anton, die hem smekende blikken was begonnen toe te werpen. Onbegrijpelijk, dacht hij, zoals dat bleke, zoetelijke gezicht verandert door die snor en die lorgnet: nijdiger, bevelender, laatdunkender wordt, als een onmiddellijke kruising tussen een pafferige baby en een Feldwebel.

(Simon Vestdijk: Meneer Visser's hellevaart)

[p. 19]

Kinderportret

Wat onvoorzichtigheid hem dezen sabel
Ter hand te stellen! Trekt hij 'm: met één ruk
In éens, hooghartig als een connétable,
Slaat hij 't wit laken achter zich tot fabel:
Het vliegt reeds achteruit, als hij zich bukt!

Hij is vijfjaar, maar zorgzaam, stuk voor stuk,
Liep 'n gansch arsenaal voor hem leeg: een Babel
Van wapens, ordeteekens, bij élk pluk-
Haren benut, - maar híj maakt zich niet druk,
En wacht tot men hem 'n overwinning kabelt!

Blijft die soms uit? Waar ligt zijn droefenis
Nu in? De stijve boord, het gouden frontje,
De helm, de adelaar, boven het mondje
De vastgeplakte snorbaard?... Want het is,
Of achter 't brilletje twee somb're oogen
Verweten dat hij zwaarder werd bedrogen
Dan and're kind'ren, die éen korten tel
Alleen maar met een glimlach zijn gekweld...

Simon Vestdijk

Het handschrift van het een nagelaten gedicht dat het portretje van Vestdijk met helm tot onderwerp heeft.