Vestdijk-jaarboek. Jaargang 1998

Het oog van de meester. Vestdijk als recensent

[p. 74]

Leo Vroman Gesprek

19 maart 1997
Beste Simon,

Kortgeleden hoorde ik dat je 99 jaar geleden geboren werd, zodat we nu langzamerhand even oud zijn en ik je bij je voornaam durf te noemen. Tineke, die zich alles herinnert en dan nog meestal correct ook, zei dat ik je vijftig jaar geleden (dat is voor jou dus halverwege vandaag) had gevraagd een inleiding voor die eerste bundel van mij te schrijven. En op een kaart, waarvan ik mij alleen het handschrift nog herinner, had je blijkbaar geantwoord dat je die niet zou schrijven, maar de bundel wel zou bespreken.

Ik heb je destijds hopelijk niet geschreven hoe verbijsterend gelukkig ik was met die bespreking (Het Parool, 21 juni 1947) door iemand die ik zo duizelingwekkend bewonderde. En nog steeds bewonder hoor, dood als we allebei binnenkort wel zullen zijn. Wat niet wegneemt dat ik je kritieken, met heel veel andere, een paar jaar geleden heb weggegooid, want zelfs zulke gunstige woorden over mijzelf durf ik niet meer dan ongeveer zes keer te lezen, alleen al om mij te oefenen in het snelvergeten. Dan zoek ik liever naar iets negatiefs om daarvan te leren. Je had het dan ook over een ‘iets te gemakkelijke virtuositeit in zangerig idyllische genrestukjes’ en noemde de drie balladeachtige dingen, die ik inderdaad heel kort na elkaar in een kamp in Indonesië verdacht vlug had gemaakt. Maar mijn kampgenoten (Ivo Veenstra meen ik, en Rob Nieuwenhuys) vonden ze wel goed geloof ik.

Je volgende opstel, 10 jaar later, in De Gids (herdrukt in Voor en na de explosie), noemt ‘Regeneratie’ en wat je daarvan zei voel ik zelf ook wel zo, en zou ik gezegd hebben als ik ooit een vers van mij uit zou moeten leggen. Maar, zoals ik te vaak zeg, het omschrijven van een gedicht is voor mij niet meer dan een poging om hetzelfde nog eens wat slechter (want langdradiger) te zeggen.

Dan had je het ook over ‘Verandering van weer’. Ja, dat moet ik nu even opzoeken (ik onthoud namelijk van mijn werk alleen de paar regels die te vaak worden aangehaald). Nou nou, de explosie, het was gewoon een beschrijving van het haast tropisch losbreken van een zware regen-

[p. 75]

bui, en het genot van samen binnen een huis te wonen, zo knus dat het een boot mag worden.

Je hebt het over de oorspronkelijkheid van woorden die ik toen vaak maakte. Ik doe dat niet meer zoveel, ik probeer harder dan ooit te begrijpen wat doodgaan voor levensverschijnsel is, en waarover je zelf met al je ervaring van de laatste jaren toch iets aan ons hoort mee te delen. Intussen vraag ik mij af wat ik kan schrijven om dat alles, het sterven van zieke kinderen en dieren, en alle uitmoordingen van hele volkeren, als iets heus zo wonderbaarlijks te onthullen dat ze bijna aanvaardbaar worden in de schaduw van die geweldige onrechtvaardigheid. Dus ik probeer het eenvoudiger te zeggen, al zal ik nooit de zuivere eenvoud bereiken die Tineke zo zorgvuldig gebruikt.

Ik moet bekennen dat ik na dit nogal eenzijdige gesprek (ik kan je nauwelijks meer horen), met tegenzin afscheid neem, maar ja, je heb wel wat anders te doen. Warme groeten dus, ook van Tineke,

Leo Vroman, nu al bijna 82.