Vestdijkkroniek. Jaargang 1992

[p. 23]

Helena S. Burgers over de astrologie

Eén van de verrassingen die Hans Vissers biografie Simon Vestdijk: een schrijversleven bood, was de onthulling van de belangrijke rol die de arts/psychologe Helena S. Burgers in Vestdijks leven had gespeeld. Vestdijkkenners konden daar wel een vermoeden van hebben, want aan haar had de schrijver zijn belangrijke - door hem zelf heel hoog geschatte - roman De koperen tuin opgedragen. Maar uit Vissers boek bleek dat zich tussen mw. Burgers en de aan depressies lijdende Vestdijk in de jaren twintig een erotische relatie had ontwikkeld; bovendien dat zij hem via astrologische lessen inzicht in zijn psychische structuur had proberen te geven, zodat hij zichzelf zou kunnen genezen. Vestdijk, die overigens al een behoorlijke ‘voorkennis’ van de astrologie bezat, heeft haar lessen benut voor het schrijven van een aantal artikelen in het tijdschrift Urania, waarin hij bij alle enthousiasme over de leer zijn scepsis liet blijken ten aanzien van de wetenschappelijkheid van de astrologie. Hij deed ook horoscopisch onderzoek, dat de grondslag zou vormen voor zijn studie Astrologie en wetenschap, die hij zo'n twintig jaar later zou schrijven en in 1949 zou publiceren. Ook mw. Burgers voltooide toen een studie, maar haar monografie Leonardo da Vinci's psychologie der twaalf typen zou pas in 1963 verschijnen.
In zijn boekje De kunst van het falen (1978) vertelt Rudy Cornets de Groot hoe hij via A. Roland Holst met mw. Burgers (een nicht van de dichter) in epistolair contact kwam. Hij citeert in genoemd boekje ook een fragmentje uit een brief die zij hem in 1965 had geschreven. Toen ik met Rudy Cornets vlak voor diens dood wat mogelijkheden doornam voor vulling van een Kroniek over Vestdijk en de astrologie, noemde hij meteen het plaatsen van de volledige tekst van de bewuste brief. In zijn keurig verzorgde nalatenschap, die thans berust bij het Letterkundig Museum, heb ik die kunnen terugvinden; zo ook de brief van Rudy waarop hij een antwoord is. Hier volgt de tekst van beide brieven; die van mw. Burgers staat in aangepaste spelling.
RvdP

[p. 24]

Den Haag, 5 febr. '65

Zeer geachte mevrouw Burgers,

Met veel belangstelling las ik uw boek over Leonardo da Vinci's psychologie. Van uw neef A. Roland Holst, aan wie ik uw adres dank, vernam ik dat u, jaren geleden, eveneens een artikel over deze stof geschreven heeft in een astrologisch tijdschrift. Ook vertelde de heer Roland Holst, dat u het bent, die Vestdijk in de geheimen der astrologie hebt ingewijd. Nu ik in '62 in De Gids van oktober een artikel geschreven heb over de astrologische grondslagen van Vestdijks romankunst, zult u kunnen begrijpen dat ik geïnteresseerd ben in uw tijdschriftbijdrage van destijds - en dit te meer, omdat Vestdijk in zijn De kellner en de levenden Christus en de 12 apostelen in moderne kledij ten tonele voert en daarbij niet verzuimt uw Leonardo ter sprake te brengen. Kunt u mij, als het u niet teveel is, mededelen in welk tijdschrift uw artikel heeft gestaan en in welke aflevering daarvan en in welk jaar?

Uw antwoord, waarvoor ik een postzegel insluit, met belangstelling tegemoet ziend,

Blijfik,

Met alle hoogachting en vriendelijke groet,

gaarne uw:

R.A. Cornets de Groot

[p. 25]

9-11-'65 Gorinchem

Zeer geachte heer Cornets de Groot,

In antwoord op uw schrijven van 5-11-'65 het volgende: Het doet me altijd plezier iemand, al is het per brief, te ontmoeten, die zich blijkbaar warm voor de astrologie interesseert, en ik wil u dan ook graag inlichten over dat artikeltje van mij destijds. Maar... ten eerste is dit al lang geleden, 't zal wel in de twintiger jaren geweest zijn. Mijn helaas reeds lang gestorven broer Piet en ik waren enthousiaste astrologen en we hebben heel wat afgepraat. We ontdekten in alles wat het getal twaalf toonde de twaalf sterretekens en natuurlijk in de twaalf apostelen. Ik heb in die tijd in een Duits tijdschrift een kort artikel hierover geschreven, en mijn broer ongeveer ter zelfden tijd in Urania. Ons interesseerde vanzelf het Avondmaal van Leonardo, wat al héél duidelijk en onderstreept de twaalf karakters demonstreert. Ik heb daar verder jarenlang over zitten broeien hoe ik deze zaak, dus een intuitieve aanschouwing, logisch-wetenschappelijk kon demonstreren. Dat boekje van me schreef ik ook al lang geleden, 't is verleden jaar pas uitgekomen. - Nu vraagt u mij om dat artikeltje. Wel, waarschijnlijk heb ik nog wel een afdrukje, maar nu moet ik u iets uitleggen: ik ben tachtig jaar, behept met erge rheumatiek, etc., etc., woon hier in dit gesticht, wat zoveel is als Hotel de Aap. Enige vrouwelijke wezens hebben zich onlangs (grote schoonmaak!) zelfs op de inhoud van mijn kast geworpen, alles er uit gehaald en toen er weer ingepropt, en ik lig weerloos te bed. Ik kan nu niets meer vinden en zal dienen te wachten (en u ook), totdat mijn dochter in Wassenaar eens komt. Momenteel heeft ze 't erg druk (beeldhouwen) en haar man J. Bruyn (schilder) ook, heeft juist een tentoonstelling (in Den Haag, Zeestraat). U zult dus begrijpen en mij excuseren. Het spijt me ook erg, dat ik uw artikel in De Gids niet gelezen heb, welke opmerking stilletjes inhoudt of u 't mij niet eens kunt toesturen. -

Heus niet alleen in De Kellner en de levenden heeft Vestdijk zijn psychologie geheel uit de astrologie geput! Maar dat zult u wel weten. Maar ik geloof, dat hij zich geneert zo openbaar als astroloog bekend te zijn. Wat ook het geval is met menig psychiater. Professor Jung durfde dat wèl aan du haut de sa grandeur! - Het spijt me, dat ik u, voorlopig althans, met een kluitje in het riet stuur, maar ik doe mijn best. - Met dank voor uw belangstelling, en vriendelijke groeten:

Helena S.E. Burgers