Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1954

[p. t.o. 65]

Prof. Dr. Paul Sobry

[p. 65]

Rouwhulde aan Prof. Dr. Paul Sobry
lid der academie
Door Maurice Gilliams
Bestuurder der Academie.

In Kanunnik Prof. Dr. Paul-Hendrik Sobry, Oud-Bestuurder en Lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde, verliest ons genootschap een eminente persoonlijkheid. Zijn verschijning in ons midden getuigde van ras en rang. De statigheid van zijn statuur was in overeenstemming met zijn innerlijke voornaamheid. Figuurlijk èn in der waarheid gesproken, deed hij denken aan iemand die vele oogsten heeft binnengehaald, rustig, zeker van zijn stuk, en onvermoeibaar tot steeds nieuwe oogst bereid. Boven veel en velen rees hij uit. En aldus gezien, in de goede betekenis van het woord, was onze collega een vitalist, om beurte hartstochtelijk en wijs bezonnen in zijn betoog.

In Prof. Sobry erkenden we iemand van een oude respectabele traditie, gekweekt en opgevoed naar het voorbeeld van de voorbije generaties die ons een benijdenswaard geestelijk erfdeel schonken. Doch altijd bleef hij waakzaam luisteren en toezien om het nieuwe en nieuwere, in leven en kunst, in zijn aandacht te betrekken. En wie, te dezer gelegenheid, in het bijzonder aan de fraaie letteren denkt waar hij zijn liefde had aan verpand, bedoelt er mede het subtiele en sublieme geheel van gevoels- en van denkkracht, dat in de taal der mensen tot uiting komt.

Prof. Sobry was een geleerde; hij bezat de wondere gave van te nemen en te geven; hij las, en het gelezene wist hij in een behoorlijke vorm mede te delen. Hij was geschapen om te bewonderen. Hij kon niet aarden in datgene wat men engheid noemt. Hij hield niet van het verdokene of afgezonderde. Hij sprak a.h.w. voor een auditorium, dat in een landschap zat verspreid om naar hem te luisteren. In de grond van zijn wezen was hij geen mens van kamers maar een mens van de vrije vlakte. En dan bedoel ik hiermee geenszins zijn lichamelijke proportie die ruimte om zich heen nodig had om tot haar recht te komen;

[p. 66]

ik denk alleen aan zijn geestelijke geaardheid. Hij was een man van het samenzijn, een causeur. Doch het samenzijn met hem wekte de indruk, dat we ons in de volle natuur bevonden. Diezelfde indruk moeten Guido Gezelle en Hugo Verriest op hun vrienden gemaakt hebben, wellicht omdat ze West-Vlamingen waren en in een ruime zintuigelijke wereld aan het leven ontwaakten. Die ruime wereld van hun afkomst scheen in hun hart, in hun geest muziek te wekken. Ook Prof. Sobry, de West-Vlaming bij uitnemendheid, bezat een hart en een geest vol muziek; en ik hoef er nauwelijks aan toe te voegen, dat het soort van muziek waar ik thans aan denk even goed een zielstoestand kan heten waarin de mens het Onvatbare en het Eeuwige tracht te beleven. Want Prof. Sobry beleefde als weinigen de mystieke achtergrond, de drang en de behoefte naar het onbegrensde, die in alle waarachtige literatuur aanwezig is.

Wij herinneren ons met dankbaarheid zijn Mededeling in de Academie over Guido Gezelle's ‘Meidag.’ Hij las de verzen bijna met een West-Vlaamse tongval, en ze werden er ons te liever, te oprechter om. Zijn mimiek, zijn stembuiging, zijn gebaar: ze waren één met zijn ontroering. Hij wist zich met de inhoud van Gezelle's vers te vereenzelvigen op zulke wijze alsof de geboorte van het gedicht in onze tegenwoordigheid plaats vond. Al datgene wat hij voorheen als mens geweest mocht zijn, lang geleden; alles wat hij in dit moment bezig was te worden: het klonk te zamen, tot een harmonie, in zijn interpretatie van Gezelle's woord. Hij was een persoon van stijl, van stijlbeoefening, van stijlonderzoek en van stijlervaring, waar de intellectueel, ook buiten de wetenschap of de kunst, altijd aan te erkennen blijft.

Wij herinneren ons de indrukken van zijn Amerikaanse reis. Hij heeft ze ons meegedeeld met de onbevangenheid die hem zo eigen was. Hij was gelukkig omdat hij de gramophoon-opname van Eliot's volledige oeuvre, door de auteur gelezen, avond aan avond bij zijn gastheer had mogen beluisteren.

Wij herinneren ons zijn mededeling over Multatuli's ‘Javaanse Steenhouwer,’ hoe hij zich inspande om de schoonheid er van te doen uitkomen en ons mede tot bewonderen te nopen. Hij bezat een bijzondere intuïtie om het karakteristieke détail in een litterair werk te vinden en te accentueren.

Al te weinig, naar ons verlangen, heeft hij de Academie vergast op zijn boeiende en leerzame bevindingen. In 1947 werd hij tot

[p. 67]

lid van ons genootschap gekozen; in 1951 reeds werd hij Onderbestuurder en in 1952 Bestuurder van de Academie. Tijdens een plenaire vergadering gevoelde hij zich onpasselijk worden en verdween bijna onopgemerkt; maanden lang bleef hij in de greep van zijn kwaal gevangen. Wij herinneren ons zijn terugkeer op onze vergadering. En toen ik hem om zijn fleurig uiterlijk geluk wenste, en ik deed het oprecht van uit geheel mijn hart, dan kreeg ik zijn vriendelijk verwijt te horen: dat hij zulke conventionele woorden niet van mij verwachtte. Was hij dan niet zeker van zijn genezing? Vreesde hij spoedig een nieuwe greep van zijn kwaal? Hij keek me in de ogen en zei gemoedelijk: ‘de waarheid, niets dan de waarheid.’ Hij gesticuleerde er bij alsof hij Shakespeare citeerde, minzaam, om de hevige zin van zijn woorden te milderen.

Een week geleden verheugde hij er zich om, dat iemand uit zijn universitaire omgeving goeds over mijn werk had geschreven. Het was alsof hij me een geschenk aanbood, en ik waardeerde het geschenk. Ik hoop het voortaan diep in mij te bewaren tot zijn gedachtenis.

Kanunnik Prof. Dr. Paul-Hendrik Sobry behoorde tot de élite van zijn land; hij heeft het zijne er toe bijgedragen om het geestelijk niveau in Vlaanderen te verhogen. De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde neemt afscheid van hem. Wij hopen, dat hij ons in zijn eeuwige slaap niet zal vergeten. Zijn nagedachtenis houden wij in ere, met respect voor zijn persoon en zijn werk. En wij bidden zijn achtbare familie alsook de Universiteit te Leuven de betuiging van onze oprechte en innige deelneming in haar rouw te willen aanvaarden.