Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1951

[p. 263]

III
Prijzen. - Verslagen der keurraden

Fondsprijzen

A. - A. Beernaert-Prijs
(19de Tijdvak 1948-1949-1950)

Verslag over de vergadering van de Keurraad.

De Keurraad voor de Beernaert-prijs vergaderde op Donderdag 11 October in het gebouw van de Universitaire Stichting te Brussel.

Waren aanwezig: de heer Baekelmans, die als voorzitter fungeerde, de heren Walschap, Sobry, Herreman en Indestege (deze laatste als secretaris).

Er waren 20 werken ter beoordeling ingezonden.

Na een eerste schifting bleven er 4 werken over, te weten:

1.	Johan Daisne: De man die zijn haar kort liet knippen.
2.	Christine D'Haen: Gedichten.
3.	Herwig Hensen: Agamemnoon.
4.	Marcel Coole: Anker en Zon.

Na een zeer levendige discussie werd ter bekroning voorgesteld het werk van Johan Daisne: ‘De Man die zijn haar kort liet knippen.’ De stemming gaf als resultaat 4 tegen 1, zodat gezegd werk wordt bekroond met de Beernaert-prijs voor de jaren 1948-1949 en 1950.

Gent, 17 October 1951.

De Voorzitter,
Lode Baekelmans.

De Secretaris,
Luc. Indestege.

[p. 264]

B. - J. Vercoullie-Prijs
(3de vierjaarlijkse periode: 1 Septemb. 1946 - 1 Sept. 1950)

De Jury is samengesteld uit de H.G. Walschap, Bestuurder der Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde en Voorzitter van de Jury, Prof. E. Blancquaert (Gent), Prof. H.J. van de Wijer, vervangen door Prof. E. Rombauts (Leuven), Prof. A. van Loey (Brussel), secretaris-rapporteur.

De volgende, naar auteursnaam in alfabetische volgorde gerangschikte doctorale proefschriften werden ingezonden:

1.	N. Bakker: De Taal in Van Nu en Straks, een bijdrage tot de vergelijkende studie van het noord- en zuidnederlands taalgebruik;
2.	H. Boucq: Morphologie van het substantief en van het adjectief in Reinaert I;
3.	J. Devleeschouwer: Frankisch en pseudo-frankisch in de Noordgallische toponymie;
4.	E. Leonard: Studie over het probleem van de Reinaertproloog;
5.	M. Luwel: Twee Eeuwen rederijkersbedrijvigheid te Brugge 1600-1800;
6.	A. Van Elslander: Het refrein in de Nederlanden tot 1600.

Dat in een, immers toch maar kort, tijdsverloop van vier jaren, in verband met de Vercoullie-prijs, niet minder dan zes doctorale proefschriften van onze vier universiteiten konden worden ingezonden, is voor de met zoveel ijver weer beoefende Nederlandse philologie een zeer verheugend en aanmoedigend teken. De juryleden stellen met grote voldoening vast dat in de voorgelegde verhandelingen verdienstelijk werk is gepresteerd.

Het werk van Mej. N. Bakker, over Noord- en Zuidnederlands taalgebruik, munt uit door een rijk excerptenmateriaal, grote omzichtigheid in de interpretatie, critische en objectieve monstering van feiten. Onze kennis van het Nederlands van de Van Nu en Straksers vergeleken met dat van de Nieuwe Gidsers is er aanzienlijk door verrijkt.

Dr H. Boucq geeft een zeer nauwkeurige registratie van de

[p. 265]

morphologie van het substantief en van het adjectief in de twee handschriften van Reinaert I, met tal van bewijsplaatsen en voorzichtige conclusies. Het is een methodische grammaticale beschrijving die heel wat hoger staat dan soortgelijke werken van een halve eeuw geleden.

Het lastige probleem van de Frankische en andere plaatsnamen in Noordelijk Gallië is door Dr J. Devleeschouwer met een nooit falende kennis der historische klankleer en een rijke verbeelding op moedige wijze weer aangepakt, zodat op menige plaats nieuw licht valt en heel wat onjuistheden werden opgeruimd.

Dr E. Leonard geeft een volledige opsomming van al de pogingen tot interpretatie en reconstructie van de tergende Reinaert-proloog. Het bevat een overweldigende documentatie en munt uit door acribie, helderheid en zuiverheid van taal.

Dr M. Luwel schenkt ons, in een zeer uitvoerige uiteenzetting, de externe en de interne geschiedenis van de rederijkerskamers te Brugge van 1600 tot 1800, waarbij hij o.m. licht laat vallen op enige voorname Brugse figuren. Het is een inhoudrijk werk, met interessante, wijl onuitgegeven documenten.

Allemaal dus zeer goede verhandelingen. Het werk echter van Dr A. van Elslander spant de kroon.

Wel is een verhandeling van dezelfde schrijver in 1946, als antwoord op een prijsvraag, reeds door de Academie bekroond, maar een nauwkeurige vergelijking heeft aangetoond dat de gedaanteverandering en de uitbreiding van de verhandeling zo groot zijn dat we thans van een ander werk mogen spreken. Op grond hiervan zou het overigens aanbeveling verdienen aan het reeds bekroonde werk een ondertitel toe te voegen die bijv. zou luiden: Ontwikkeling van de vorm en geschiedenis van het genre, en aan het onderhavige doctorale proefschrift een andere ondertitel die zou luiden: Inhoud, vorm en geschiedenis.

De schrijver heeft zich tot doel gesteld een bepaalde dichtvorm, nl. het refrein, in al zijn verschijningsvormen en aspecten in een bepaald tijdsbestek (hoofdzakelijk de 15de en de 16de eeuw) te belichten. In een ‘woord vooraf’ legt hij verantwoording af over doel en werkwijze van zijn studie, vervolgens bespreekt hij in een inleiding de term ‘refrein,’ onderzoekt er etymologie en betekenis van en tracht het onderscheid tussen het refrein en de andere dichtvormen der rederijkers duidelijk te maken.

[p. 266]

In een hoofdstuk ‘Bronnen’ geeft hij een opsomming en een beknopte beschrijving van al de refreinverzamelingen, zowel handschriftelijke als gedrukte, en voegt er tevens gegevens bij over de wijze waarop deze verzamelingen over het algemeen tot stand kwamen en tot op onze dagen bewaard bleven. Daarna gaat hij de oorsprong na van het refrein, bij welk onderzoek hij niet alleen teruggrijpt naar de lyrische dichtvormen der Franse ‘rhétoriqueurs’ die tot voorbeeld hebben gediend, voornamelijk van de ballade, maar ook de middelnederlandse strophische gedichten betrekt om uit te maken in welke mate zij in de 15de eeuw de overneming en de verdere ontwikkeling van het Franse ‘refrain’ in onze gewesten hebben begunstigd. Verder bestudeert de schrijver de ontwikkeling van de refreinvorm van zijn verschijnen af in de eerste helft der 15de eeuw tot 1600 toe en legt er de voornaamste formele en uiterlijke kenmerken van vast. De geest, de poëtische inhoud en de literaire waarde van de refreinen komen dan aan de beurt en geven de schrijver de gelegenheid om een breed tafereel op te hangen van de geestelijke en culturele achtergrond waartegen de refreindichters zich bewogen en van de substantie waarvan zij in die dichtvorm poëtische gestalte trachten te geven.

In het tweede deel behandelt hij de refreinfeesten, welke in de loop van de 15de en vooral in de 16de eeuw werden gehouden in Vlaanderen, Brabant, Holland, wijst op hun inrichting en verloop, hun betekenis in het culturele leven van die dagen, enz. in verband met de verspreiding der hervormingsbeweging. In een laatste hoofdstuk somt hij, ten slotte, op grond van reeds bekende gegevens, de dichters op die zich in Vlaanderen, Brabant, Holland en Zeeland op de bewuste dichtvorm hebben toegelegd en schetst hij meer in het bijzonder het werk van enkelen, die doorgaans als de meest representatieve figuren worden erkend.

Beheersing van de desbetreffende literatuur, zo de speciale over de behandelde dichtvorm zelf, als de meer algemene, veelzijdige en uitgebreide documentatie over een onderwerp dat tot dusver nog weinig en zeer eenzijdig was bestudeerd, grondig onderzoek en degelijke belichting van het voorhandene materiaal, voortreffelijke compositie, rijp en gevormd oordeel, zuiverheid van taal en stijl, dat zijn de voornaamste hoedanigheden van het werk.

[p. 267]

De Jury van de Vercoullie-prijs heeft derhalve de eer de verhandeling van Dr A. van Elslander: Het Refrein in de Nederlanden tot 1600, 2 dln., aan de Academie ter bekroning voor te stellen.

De secretaris-rapporteur,

A. van Loey.