Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1943

[p. 805]

Vergadering van 15 December 1943.

Zijn aanwezig: de HHn. L. Baekelmans, bestuurder; L. Monteyne, wd. secretaris; F. Toussaint van Boelare, Prof. A. Carnoy, Prof. Dr. J. Van Mierlo, F. Timmermans, Dr. A. Van Cauwelaert, Dr. E. Claes, Dr. J. Grauls, Prof. Dr. F. Baur, Dr. W. Van Eeghem, Dr. J. Lindemans, Prof. Fr. De Backer, Dr. De Pillecijn, leden.

Hebben zich laten verontschuldigen: de HHn. Prof. Dr. J. van de Wijer, onderbestuurder, Dr. L. Goemans, bestendig secretaris (door ongesteldheid verhinderd de zitting bij te wonen), Prof. Salsmans, Prof. Dr. E. Blancquaert, Prof. Dr. Verdeyen, Prof. Dr. A. Cornette, Prof. Dr. Grootaers, Prof. Dr. J. Muls, Prof Eeckhout, Emm. De Bom, Prof. Dr. Van de Wijer.

Het verslag der November-vergadering wordt goedgekeurd.

Mededeeling namens den Bestendigen Secretaris.

Benoeming van den Bestuurder en den Onderbestuurder van de Academie voor 1944.

Bij brieve van 14 dezer van wege den Secretaris-Generaal wordt aan de Academie een besluit medegedeeld d.d. 2 December 1943 waarbij de verkiezing van de Kon. Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde, gedaan in haar zitting van 17 November 1943, goedgekeurd wordt.

Mededeelingen namens de Bestendige Commissies.

I. - Bestendige Commissie voor Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde.

Prof. Baur, lid-secretaris, legt verslag ter tafel over de zitting door de Commissie gehouden.

[p. 806]

Waren aanwezig: de HHn. Van Mierlo, Cuvelier, Carnoy, Van de Wijer (voorz.), Baur (secret.), Monteyne, Grauls, Lindemans.

Hospiteerende leden: de HHn. Baekelmans, Claes, Walschap.

Verontschuldigd: HHn. Goemans, Blancquaert, Verdeyen, en Van Eeghem.

Op de agenda staat: 1^o Verkiezing van het Bureau der Commissie voor het jaar 1944. - Worden voorgesteld Prof. Dr. Blancquaert tot voorzitter; Prof. Dr. Baur tot ondervoorzitter; Dr. W. van Eeghem tot secretaris. Dit voorstel wordt door de Commissieleden aangenomen.

2^o Uitgavetechniek van middeleeuwsche hss. - Definitieve tekst. - De tekst van Collega Verdeyen, zooals hij door den heer B. Secretaris werd in overeenstemming gebracht met de besluiten der Commissie, zal nogmaals worden gestencileerd en aan de leden der Commissie onderworpen, vooraleer tot het drukken zal worden overgegaan.

3^o Kleine fragmenten van Maerlant's Der Naturen Bloeme. - Lezing door Prof. Dr. J. Van Mierlo, lid der Academie.

Door den hr. De Smet werden aan den lezer een paar snippers uit boekbanden meegedeeld, die bleken uit een hs. van Maerlant's der Naturen Bloeme te komen. Slechts 16 verzen zijn er in hoofdzaak uit te herkennen. Lezer beschrijft het handschrift zorgvuldig en tracht de bewaarde verzen te situeeren, in vergelijking met de handschriften door Bormans en Verwijs respectievelijk gebruikt voor hunne uitgaven. Het gevonden fragment schijnt het dichtst bij de Weensche fragmenten te staan, maar behoort toch tot een anderen codex dan de tot nog toe gekende. De bewaarde verzen worden medegedeeld met de varianten uit de andere gekende teksten. Uit de vergelijking der teksten blijkt dat de teruggevonden fragmenten tot een verzorgden codex hebben behoord.

4^o De Voorzitter verzoekt de aangeduide verslaggevers over het door Lic. Gijsseling ingediende stuk om hun verslagen voor te lezen. Beide verslagen luiden gunstig en concludeeren tot aanvaarding van het stuk. De schrijver zal kennis krijgen van de aanmerkingen der verslaggevers en er rekening dienen mede te houden (zie blz. 808).

[p. 807]

De Commissie verneemt met voldoening dat het Bestuur de uitgave overweegt van een bijzonder nummer Maerlantfragmenten waarin, naast het stuk van collega Van Mierlo, de voorgestelde studie van Lic. Van Elslander en andere stukken zullen verschijnen.

II. - Bestendige Commissie voor Nieuwe Letteren.

De Hr. Ger. Walschap, wd. secretaris, legt verslag ter tafel over de zitting door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig: de HHn. Teirlinck, Toussaint van Boelare (voorzitter), Timmermans, Baekelmans, A. Van Cauwelaert (ondervoorzitter), Claes, De Pillecijn en Walschap.

Op de agenda staat:

1^o Verkiezing van het Bureau der Commissie voor het jaar 1944.

Worden voorgesteld: de HHn. A. Van Cauwelaert als voorzitter, Cornette als ondervoorzitter, Salsmans als secretaris. Dit voorstel wordt door de Commissie aangenomen.

2^o Inleiding tot ‘Van Nu en Straks’. - Lezing door den Hr. Toussaint van Boelaere, lid der Academie.

De voorzitter wenscht spr. geluk met zijn studie. De tekst van deze lezing verschijnt in de brochure ‘Van Nu en Straks’ (Reeks X, n^o 1 van de publicaties der Academie).

Dagorde.

1^o Lezing door den Heer E. Claes, lid der Academie: Over ‘Van Nu en Straks’ en daarna.

De Bestuurder dankt spr. voor zijn lezing en verklaart, met de instemming der vergadering, dat de tekst er van in den bundel ‘Van Nu en Straks’ zal verschijnen (N^r 1 van de X^e Reeks der academische publicaties).

2^o Verkiezing van een lid der Bestuurscommissie. - Prof. Dr. J. Van Mierlo wordt ter vervanging van Prof. Salsmans als lid der Bestuurscommissie 1944-1945 verkozen.

[p. 808]

Verslagen over de ter publicatie in de Verslagen en Mededeelingen ingezonden studie van M. Gysseling, lic. Germ. phil. ‘Bijdrage tot de kennis van het Oudste Noordelijk Westvlaamsch’.

Deze bijdrage bestaat hopfdzakelijk in heruitgave en taalkundig commentaar van twee oorkonden uit de 12^e eeuw, die betrekking hebben op de abdij van Oudenburg; de eene (charter I) is gedagteekend 1130 en bevat een kwijtschelding van cijnzen ten gunste van de abdij door Graaf Dirk van den Elzas; de andere (charter II) draagt als datum 1087 maar schijnt een pseudoorigineel te zijn, dat in werkelijkheid in 1141 werd geschreven; het bevat een opsomming van schenkingen aan de abdij gedaan op het einde van de 11^e eeuw. In beide Latijnsche stukken komen een groot aantal Oudnederlandsche persoons- en plaatsnamen voor met een uitgesproken locaal karakter, samen ruim honderd: Hieruit volgt dat deze teksten een uitzonderlijk belang vertoonen voor onze kennis van het Westvlaamsch in de eerste helft van de 12^e eeuw, en dat een studie op de namen die er in voorkomen niet minder gewichtig is dan die van de Oudgentsche namen die door Mansion werden geïnterpreteerd.

De Hr. Gijsseling volgt terecht de methode van Mansion's Oudgentsche Naamkunde en haalt dus uit zijn materiaal een aantal gegevens over het vocalisme en het consonantisme, alsmede sommige aanwijzingen over de flexie van het Westvlaamsch in het begin van de 12^e eeuw.

Dit moge volstaan om het uitzonderlijke belang van deze bijdrage te doen uitschijnen, en om te besluiten tot zoo spoedig mogelijke opneming ervan in onze Verslagen en Mededeelingen.

E. Blancquaert.

De verhandeling getiteld ‘Bijdrage tot de kennis van het Oudste Noordelijk Westvlaamsch’, aangeboden ter opname in onze ‘Verslagen en Mededeelingen’, brengt ons de zorgvuldige uitgave van twee Oudenburgsche charters van het einde van de 11^e eeuw, die wegens het groot aantal plaatsnamen, doch vooral persoonsnamen die er in voorkomen, zeer belangrijk zijn voor onze kennis van het dialect dat toen, in de Vlaamsche kuststreek,

[p. 809]

gesproken werd, en bijgevolg van het ontstaan van het Westvlaamsch. - Het voorhanden materiaal wordt daarna gerangschikt en geïnterpreteerd, naar de methode van Mansion's ‘Oud-Gentsche Naamkunde’. Schrijver geeft hierin blijk van bevoegdheid en grondigheid.

Een paar opmerkingen wil ik echter in 't midden brengen. Schrijver doet goed met een vraagteeken te stellen bij de verklaring van namen als Ernigahem, Erembold, enz. door arina, ‘haard, vloer’, niettegenstaande het oordeel van Mansion. Oorspronkelijk zullen dat wel arn-namen geweest zijn. - Het lijkt mij uiterst gewaagd in Lisweg iets anders te willen zoeken dan een ‘straatweg omzoomd met lisch’. Het Oudenburgsch toponiem ‘Noorden Zuidwegscede’ (a^o 1367), door schr. aangehaald, bewijst immers dat we hier wel met straatwegen te doen hebben; Mnl. wegscede is immers een gewoon woord voor ‘Kruispunt van wegen’. - Verder moet ik er op wijzen dat Klemme, de geheele middeleeuwen door, de gewone verkorting is voor Clemens of Clementia. Dat Klemskerke reeds ca. 1000 bestond is geen bezwaar daar tegen. Kristelijke namen waren toen al mogelijk.

Op zijn geheel genomen is deze ‘Bijdrage’ van Hr. Gijsseling een voortreffelijke studie; wij hebben dan de eer te adviseeren dat ze zou opgenomen worden in onze ‘Verslagen en Mededeelingen’. Alleen ben ik een beetje bekommerd om de plaatsruimte waarop ze, in dezen tijd van noodzakelijke besnoeiingen, beslag zal leggen. Ik zou dan voorstellen de alinea's merkelijk te verminderen in het gedeelte waar het materiaal gerangschikt en besproken wordt. Het lijkt mij niet noodig, b.v., de plaatsnamen en persoonsnamen afzonderlijk te rangschikken, of, bij de persoonsnamen, te onderscheiden tusschen eerste en tweede lid van samenstellingen. Beter, in één alinea, al de voorbeelden aangebracht waarin hetzelfde woord aangetroffen wordt. Binnen het alinea kan men dan nog, met streepjes, de onderscheidingen aanbrengen. - Zoodoende zou zeker de plaatsruimte met meer dan een helft kunnen ingekort worden.

J. Lindemans.