Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1943

[p. 689]

Vergadering van 29 September 1943

Zijn aanwezig: de HHn. L. Baekelmans, Bestuurder, Prof. Dr. Van de Wijer, Onderbestuurder, en Dr. L. Goemans, Bestendig Secretaris.

de HHn. Prof. J. Salsmans, Prof. Dr. J. Muls, F. Toussaint van Boelaere, Prof. Dr. A. Carnoy, Prof. Dr. J. Van Mierlo, F. Timmermans, Prof. Dr. A. Cornette, Emm. De Bom, Prof. Dr. L. Grootaers, Dr. A. Van Cauwelaert, L. Monteyne, Dr. E. Claes, Dr. W. Van Eeghem, Dr. J. Grauls, Prof. Dr. Fr. Baur, Dr. J. Lindemans, Prof. Dr. Fr. De Backer, Dr. F. De Pillecijn, G. Walschap.

Hebben zich laten verontschuldigen: Prof. J. Eeckhout en Prof. Dr. E. Blancquaert.

Het verslag van de vorige vergadering wordt goedgekeurd.

Aangeboden Boeken

Door Prof. Salsmans, S.J.:

Paule Van Ussel: De Regeering van Maria van Bourgondië over de Nederlanden. Leuven - Universiteitsbibliotheek 1943 (Publicaties op het gebied der Geschiedenis en der Philologie - 3^e Reeks, XV^e deel).

Door den Heer Dr. Leo Goemans:

Karel Van de Woestijne: Laethemsche Brieven over de Lente (geïlustreerd door Mark F. Severin) - Standaard-Boekhandel 1943.

Door Kan. Dr. Floris Prims:

De Jonaspredicatie van Koenraad Schüsselberg (Antwerpen 1581.) - Antwerpen 1943.

Door de Universiteit Luik:

Ruwet (Joseph): L'Agriculture et les Classes rurales au Pays de Herve sous l'Ancien Régime (Liége-Paris - 1943. Bibl. Fac. Phil. et Lettres. Univ. de Liége, fasc. 100).

Door de Analecta Vaticana-Belgica:

Lefèvre (Joseph): Documents relatifs ä la juridiction des nonces et internonces des Pays-Bas pendant le régime espagnol (1596-1706). Brussel-Rome 1943 - 2^e série. Nonciature de Flandre, VIII.

Door de Akademie Amsterdam:

Ginniken (Jac. Van -, S.J.): Geert Groote's Levensbeeld naar de oudste gegevens bewerkt. (Verh. der Ned. Akademie voor Wetenschappen, Afd. Letterkunde. Nieuwe Reeks, deel XLVII, nr. 2).

[p. 690]

Hamel (A.G. Van): Mythe en Historie in het oude Ierland (Mededeelingen ibid., dl. 5, nr. 10).

Kan (J. Van): De Rechtstitels der Compagnie (ibid., dl. 5, nr. 8).

Kristensen (W.B.): De Rijkdom der Aarde in Mythe en Cultus (ibid., dl. 5, nr. 12).

Uhlenbeck (C.C.): De oudere Lagen van den Baskischen Woordenschat (ibid., dl. 15, nr. 7).

Ronkel (Ph.S. Van): De eerste Europeesche Tamilspraakkunst en het eerste Malabaarsche Glossarium (ibid., dl. 5, nr. 11).

Schmidt-Degener (F.): Compositieproblemen in verband met Rembrandt's Schuttersoptocht (avec résumé) (ibid. Verhandel. Nwe Reeks, dl. 47, nr.1).

Door de Universiteit Amsterdam:

Prince (F.): André Antoine et le Renouveau du théâtre hollandais (1880-1900). Amsterdam 1941.

Door de Universiteit Groningen:

Groen (D.H.): Rusticii Helpidii Carmina - Notis criticis versione batava commentarioque exegetico instructa - Groningae 1942.

De Jonge (B.J.): Ad Apulli Madaurensis Metamorphoson-Librum secundum commentarius exegeticus. - Groningae 1942.

Keyzer (W.P.): Vinet en Hollande, 1941.

Maas (P.M.): Etude sur les sources de la passion du Palatinus. 1942.

Milo (T.H.): De geheime onderhandelingen tusschen de Bataafsche en Fransche Republieken van 1795 tot 1797 in verband met de expeditie van Schout-bij-Nacht E. Lucas naar de Kaap der Goede Hoop. 1942.

Weel (A.H. van der): Paul Louis de Mondran, 1734-1795, un chanoine homme d'esprit du XVIII^e siècle d'après des documents inédits. Rotterdam 1942.

Door Det Kgl. Danske Videnskabernes Selskab:

Birket-Smith (Kaj): The Origin of Maize Cultivation. (København 1943: Hist. fil. Medd. Bd 29, 3).

Door de Universiteit Lund:

Lunds Universitets Aarskrift; Bd 38-1942.

Aarsberättelse 1942-1943 - Kungl. Humanistiska Vetenskapssamfundet i Lund.

Door het Provinciaal Comité voor Letteren en Kunst ‘Litteris et Artibus’.

Leven en Werk van P.P. Rubens - Gent 1943.

Door de Stad Antwerpen:

Clymans (Frederik) & Van den bergh (W.). - De Antwerpsche Dierentuin - Antwerpen 1943.

Door het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant.

Handelingen 1942 ('s Hertogenbosch 1943).

Door den schrijver:

Lievevrouw-Coopman (Lode). - Het Gentsch straatlied - Lobbeke en Seuzeke - Twee Unicums - Onze Guinguetten (Overdruk uit het Morgenrood - Gent, De Dageraad 1942).

[p. 691]

Aangekochte Boeken

Arents (Am.). - Jacob van Maerlant. Proeve van bibliographie ingeleid door Prof. Dr. J. Van Mierlo, S.J. Damme 1943.

Axters (Prof. Stephanus O.P.). - Jan van Leeuwen. Een Bloemlezing uit zijn werken. Antwerpen 1943.

Bach (Adolf). - Die deutschen Personennahmen. Berlin 1943 (Grundrisz der germ. Philol. begründet van H. Paul. T. 18).

Boeken (Hein). - Proza en Poëzie (Dr. H.J. Boeken) 1861-1933. Amsterdam 1936.

Bojer (Johan). - De laatste Viking. Uit het Noorsch door D. Logeman-Vander Willigen. Antwerpen s.d.

Bom (Emm. De). - Piet Verhaert.

Borren (Charles Van den). - Peter Benoit. Antwerpen 1943.

Bruning (Henri). - Voorspel. Gedichten (1924-1942). Brussel 1943.

Burssens (Gaston). - Elegie. Antwerpen 1943.

Bühler (Karl). - Sprachtheorie. Die Darstellungsfunktion der Sprache. Jena 1934.

Byvanck (Dr. A.W.). - Nederland in den Romeinschen Tijd. 2 dln. Leiden 1943.

Cervantes Saavedra (Miguel de). - De geestelijke Ridder Don Quichot van de Mancha. 3^e deel (vertaald en ingeleid door J.M. Weremeus Buning en Prof. Dr. C.F.A. Van Dam). Antwerpen 1941.

Dyckhoff-Ceunen (Germaine). - Jeanne Vandeputte (Dietsche Gestalten nr. 9). Tielt 1943.

Eekhout (Jan, H.). - Noordlicht. Verzen. 's Gravenhage 1942.

id. - De Zanger van den Nacht. 's Gravenhage 1942.

id. - Pastoor Poncke. Antwerpen 1943.

Francken (Fritz). - Twintig Sonnetten. Antwerpen 1942.

Ganshof (F.L.). - Etude sur le développement des villes entre Loire et Rhin au moyen-âge. Paris - Bruxelles 1943.

Gerlach Royen (O.F.M.). - Bijgedachten en Botsingen in de Taal (Collectanea Franciscana neerlandica nr. 2). 's Hertogenbosch 1939.

Germonprez (Fred). - Dat dwaze Hart 1943.

Haes (De). - Proza van Nederland.

Haller (Prof. Dr. Joh.). - Der Eintritt der Germanen in die Geschichte (6 Karten). Berlin 1939. - Samml. Göschen 1117.

Herbillon (Jules). - Toponymie de la Hesbaye liégeoise - X-Voroux-Goreux et addenda du tome I. Wetteren 1943.

Herreman (Reimond). - Het helder Gelaat. R'dam 1937.

Hölderlin - 1770-1843. - Tien Gedichten vertaald door Wies Moens. Brugge 1943.

Jacobsen (J.P.). - Niels Lyhne. Uit het Deensch door H. Van Booven (Antwerpen - Het Kompas. 1943).

Jespers (Hendrik): De Oogst gaat in (Een volkskundige studie). Antwerpen 1943. (De Erfwacht. Reeks monografieën over volkskunde. Dl. III).

Keyser (Dr. P.). - Van den Vos Reinaerde. Ingeleid en van verklarende nota's voorzien door... Antwerpen 1943.

Krelage (E.H.). - De pamfletten van den Tulpenwindhandel 1636-1637.

[p. 692]

(Werken uitgegeven door de vereen. Het Ndl.-Econ.-Histor. Archief. nr. 11). 's Gravenhage 1942.

Lennep. (Jacob van) en Hogendorp (D. Van). - Nederland in den goeden ouden tijd, zijnde het dagboek van hun reis te voet, per trekschuit en per diligence van... door de Noord-Nederlandsche provintiën in den jare 1823. - Utrecht 1942.

Linné (Dr. Gerhard). - Antwerpen, schöne reiche Stadt am Strom. Brussel 1943.

Losseau (Leon). - Le Hainaut. Encyclopédie provinciale publiée à l'initiative et sous la direction de... Dictionnaire historique et géographique des communes du Hainaut sous la direction de Armand Louant. Fasc. 1. Mons-Frameries 1940.

Maegt (J. de). - Ontmoetingen. Gent 1943.

Maerlant (Jacob van). - Wapene Martijn! overgebracht in Nieuwnederlandsch met inleiding en breedere aanteekeningen door Dr. A.E. Van Beughem. Damme 1943.

Matthijs (Marcel). - Menschen in den Strijd. Antwerpen 1943.

Maurer (Friedrich) und Stroh (Fritz). - Deutsche Wortgeschichte, hrsg. von... 3 Bde. Berlin 1943.

Meer de Walcheren (Pieter van der). - Mijn Dagboek 1907-1911. Met inleiding van L. Bloy, vertaald door G. Wijdeveld en nieuwe inleiding van den schrijver. 5^e druk. Utrecht s.d.

Meertens (P.J.). - De Lof van den Boer. De Boer in Noord- en Zuidnederlandsche Letterkunde van de Middeleeuwen tot 1880. Ill. verzorging van Joh. C. Daan. Amsterdam 1942.

Moens (Wies). - De Spitsboog. Brugge 1943.

Nijhoff-Kronenberg. - Nederlandsche Bibliographie van 1500 tot 1540. Inleiding tot een 3^e deel. Winst en Verlies door M.E. Kronenberg. 's Gravenhage 1942.

Petsch (Robert). - Wesen und Formen der Erzählkunst. 2^te vermehrte und verbess. Auflage. Halle-Saale 1942. (in: Deutsche Vierteljahrschrift für Literatur u. Geistesgeschichte. Hrsg. von Paul Kluckhohn u. Erich Rothacker. Buchreihe 20^e Bd.).

Roelants (Maurits). - Altijd opnieuw. Kunstsnoeckjesreeks VI.

Roothaert (Mr. A.). - Die verkeerde Weereldt. Antwerpen 1943.

id. - Dr. Vlimmen. Antwerpen 1943.

Roy (Pol Le). - Modulaties.

id. - Vuur zingt.

Schepens (Jan). - Letterkundig Prentenboek bevattende de avonturen van Don Quichotte Greshoff en Sancho Panza Schepens in het Vlaamsche Literatuurland. Brugge 1943.

Schreurs (Jac. M.S.C.). - Kroniek eener Parochie. De Kraai op den Kruisbalk. Utrecht.

Schyndel (B.W. van). - Hoogstraten's Oude Huizen en Families. Dl. IV. Brecht 1943.

Slauerhoff (J.). - Verzamelde Werken. 3^e dl. R'dam 1940.

Smits (Dom A.). - Betrekkingen tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika. Brugge 1943.

Speekaert (Albert, C.S.S.R.). - Het eenzame Spoor. Verzen. Brugge 1943.

[p. 693]

Stoett (Dr. F.A.). - Middelnederlandsche Spraakkunst. Syntaxis. 3^e herz. dr. 's Gravenhage 1923.

Swerts (Lambert). - De Minnezinger Gods Hilarion Thans. Mechelen 1943.

Thienen (Dr. F.W.S. Van). - Algemeene Kunstgeschiedenis. De Kunst der Menschheid van de oudste tijden tot heden. Onder redactie van... Dl. 2. Utrecht-Antwerpen 1941.

Valkhoff (Prof. Dr. Marius). - De Expansie van het Nederlandsch. 2^e dr. Brussel 1943.

Vansina (Dirk). - Hölderlin. Brugge 1943.

Venstermans (Jan). - Ons Nederlandsch. Brugge 1943.

Verbeeck (Rene). - Heilig Leven. Brussel 1943.

Verdenius (Prof. Dr. A.A.). - In de Nederlandse Taaltuin. Wandelingen en Waarnemingen. A'dam z.d.

Verschaeve (Cyriel). - De Grootheid van onze Cultuur. Brugge 1943.

Voorde (Urbain Van de). - Eros Thanatos. Antwerpen 1943.

Vooys (Prof. Dr. C.G.N. De). - Inleiding tot de studie van de woordbeteekenis.

id. - Geschiedenis van de Nederlandse taal in hoofdtrekken geschetst. 3^e verm. druk. Antwerpen-Groningen 1943.

Vosmaer (Carel). - Amazone. Met inleiding en aanteekeningen door Dr. H.J. De Vos. Brussel ‘Museion’, nr. 1.

Wachter (Leo De). - Repertorium van de Vlaamsche gouwen en gemeenten. (Heemkundige Documentatie 1800-1940). I. Algemeene gedeelten en gewesten. Antwerpen 1942.

Walschap (Gerard). - Genezing door Aspirine. Gent 1943.

id. - De Consul. Gent 1943 (De Blauwe Snoeckjes nr. 5).

Wartburg (Walther von). - Einführung in Problematik u. Methodik der Sprachwissenschaft 1943.

Westerlinck (Albert). - Het Lied van Tantalus. Brugge 1942.

Wilms (J.). - Uit de Parochie van Miserie, Antwerpen 1943.

Mededeelingen van den Bestendigen Secretaris.

1^o - Publicaties der Academie. - Reeds in het jaar 1942 werden in Bestuur en Bestuurscommissie middelen beraamd om aan de publicaties in boekvorm, d.i. vooral aan de bekroonde prijsantwoorden, een ruimere verspreiding te verzekeren. Op 4 Augustus ll. werd daartoe door de Bestuurscommissie een overeenkomst met een uitgeverij aangegaan, waarbij de belangen van de Academie en van de auteurs zijn gediend, zooals blijkt

[p. 694]

uit de bepalingen van de overeenkomst door den Bestendigen Secretaris uiteengezet.

De vergadering gaat met de getroffen maatregelen akkoord.

Een brief, gedagteekend 6 dz., bereikte ons vanwege de ‘Propaganda-Abteilung Belgien’ te Brussel, waarbij wordt verordend, dat de uitgave van de Verslagen en Mededeelingen alsook van het Jaarboek slechts toegelaten worden onder volgende voorwaarden: de Verslagen en Mededeelingen zullen niet meer dan vier afleveringen en 400 bladz. 's jaars mogen omvatten, het Jaarboek is tot 100 blz. beperkt. De maatregel is van terugwerkende kracht van 1 Januari 1943 af. De Juni-aflevering van de eerste publicatie ligt gereed en brengt het aantal blz. op circa 300 blz. meer dan het geoorloofd aantal van gansch het jaar. Er bestaat dan ook geen kans voor het uitgeven van de afleveringen die nog dit jaar moesten verschijnen, en de uitgave van de lezingen in September, October, November en December gehouden is tot het volgend jaar verwezen.

2^o - Wedstrijden. Uitreiking der prijzen. - De uitreiking van de Karel Barbier- en Lode Baekelmansprijzen zal in de gewone October-vergadering plaats hebben.

Mededeelingen namens de Bestendige Commissies.

I. - Bestendige Commissie voor Cultuurgeschiedenis.

Prof. Van Mierlo, lid-secretaris, legt verslag ter tafel over de zitting door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig: de HHn. leden Salsmans, Toussaint van Boelaere, Van de Wijer, Baekelmans (voorzitter), De Bom (ondervoorzitter), Teirlinck, Timmermans, Claes, De Pillecijn.

Hospiteerende leden: de HHn. Goemans, Carnoy, Monteyne, Van Eeghem, Grauls, Baur, De Backer.

Op de agenda staat: Prof. Dr. C.G.N. de Vooys zeventigjarig, door Prof. Dr. Fr. Baur, lid der Academie (zie in deze afl. blz. 697).

[p. 695]

II. - Bestendige Commissie voor Onderwijs en Nederlandsche Lexicographie.

De Hr. Lode Monteyne, lid-secretaris, legt verslag ter tafel over de zitting door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig: de HHn. leden Goemans, Muls, Grootaers (ondervoorzitter), Carnoy, Van Eeghem, Grauls, Baur, De Backer, Walschap.

Hospiteerende leden: L. Toussaint van Boelaere, Emm. De Bom, L. Baekelmans.

De HHn. Cornette en Lindemans lieten zich verontschuldigen.

Op de agenda staat: Levensschets van Dr. med. Isidoor Bauwens (1855-1918) door Prof. Salsmans, S.J., lid der Academie (zie Jaarboek 1943, blz. 73).

Letterkundige Mededeeling door Prof. Salsmans, S.J.

Ik heb de eer, namens de Schrijfster, aan de Academie een exemplaar aan te bieden van: Paula Van Ussel, doctor in de wijsbegeerte en letteren, De Regeering van Maria van Bourgondië over de Nederlanden (Leuven, Universiteitsbibliotheek 1943). Dit proefschrift onder leiding van Prof. Lousse opgesteld, is merkwaardig omdat het de traditioneele meening bestrijdt, volgens welke het ‘Groot Privilegie’ (1477) brutaalweg afgedwongen werd van de jonge Vorstin. Dr. Van Ussel bewijst integendeel, dat de Staten-Generaal, door haarzelve samengeroepen, hun desiderata wel voorlegden als een voorwaarde der gevraagde hulp, maar dat haar toestemming geenszins abnormaal en afgeperst mag heeten. Het ‘Groot Privilegie’ is niet revolutionnair.

In deze kwestie, waaromtrent de geschiedkundigen nog redetwisten, zijn wij niet bevoegd om een persoonlijke meening uit te spreken. Maar we bewonderen de zorg, waarmede de Regeering van de Hertogin bestudeerd wordt, en alle punten met degelijke redenen gestaafd zijn. Wij verheugen ons om dit ‘teeken des tijds’ - en daar mocht in onze Academie wel op gewezen worden - dat zelfs vrouwen het brengen, aan de Hoogeschool van Leuven, tot een schitterend doctoraat in de Wijsbegeerte en Letteren, met een proefschrift in sierlijk Nederlandsch op-

[p. 696]

gesteld. Vóór dertig jaar had men zoo iets niet durven hopen.

Ondanks de oorlogstoestanden is het boek netjes uitgegeven, met talrijke en merkwaardige illustraties, in de ‘Publicaties op het gebied der Geschiedenis’ (15^e deel) van de Universiteit te Leuven.

Dagorde.

1^o - Prof. J. Salsmans zeventigjarig.

Alvorens tot de dagorde over te gaan, richt zich de Bestuurder, Hr. Lode Baekelmans, tot de vergadering. ‘Op 2 September, zegt hij, werd onze trouwe Collega, Eerw. P. Salsmans, zeventigjarig. Uw Bestuur heeft op prijs gesteld uit uw aller naam Professor Salsmans bij deze gelegenheid te feliciteeren en hem in lengte van dagen de gezondheid en de werkkracht te wenschen die jongeren hem kunnen benijden. Wij herhalen hier nogmaals deze zeer hartelijke wenschen.’

De vergadering juicht den jubilaris toe, die zijn collega's dankt voor hun vriendschappelijke gevoelens.

2^o - Lezing door Dr. Jan Grauls, lid der Academie: De Motieven van onze 16^de-eeuwsche Literatuur en Plastische Kunsten.

De Bestuurder dankt Dr. Grauls voor zijn belangrijke lezing die nieuwe gezichtspunten opent.

3^o - Wedstrijden der Academie. Lode Baekelmans-prijs (1^e tijdvak 1940-1942). Verslag van den Keurraad en beslissing der Academie.

De Hr. Lode Monteyne, lid en secretaris-verslaggever geeft uit naam van de jury kennis van zijn verslag over dezen prijskamp. Het voorstel den prijs toe te kennen aan de door den Hr. Karel Jonckheere ingezonden werken inz. aan zijn roman ‘Cargo’, wordt door de vergadering goedgekeurd. (Zie het verslag, blz. 773 in deze aflevering).

N.B. - De Academie ontving van haar Buitenlandsch Eerelid, Prof. Dr. C.G.N. de Vooys. een stuk ter opneming in haar Verslagen en Mededeelingen (zie deze aflevering, blz. 727). Zij beslist, als blijk van waardeering voor den verdienstvollen geleerde, deze bijdrage in de oorspronkelijke spelling te laten drukken, in afwijking van een vroeger ingenomen standpunt, en met de verwachting, dat een officieele, door Noord en Zuid aanvaarde, spellingregeling moge getroffen worden.