Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1943

[p. 269]

Vergadering van 19 Mei 1943.

Waren aanwezig: de HHn. Lode Baekelmans, Bestuurder, Prof. Dr. J. Van de Wijer, onderbestuurder en Dr. L. Goemans, Bestendig Secretaris;

de HHn. Leden Prof. J. Salsmans, F. Toussaint van Boelaere, Prof. Dr. A. Carnoy, Prof. Dr. Van Mierlo, Prof. Dr. R. Verdeyen, Felix Timmermans, Prof. Dr. J. Van de Wijer, Prof. Dr. A. Cornette, Emm. De Bom, Prof. Dr. L. Grootaers, Dr. A. Van Cauwelaert, Lode Monteyne, Dr. Ern. Claes, Prof. Dr. E. Blancquaert, Dr. J. Grauls, Prof. Dr. F. Baur, Dr. W. Van Eeghem, Dr. J. Lindemans, Prof. Dr. F. De Backer, Dr. F. De Pillecijn, G. Walschap.

Het verslag van de April-vergadering wordt goedgekeurd.

Mededeelingen van den Bestendigen Secretaris

1. - Met de instemming van de Academie, in zake de hulp aan de geteisterden van Mortsel en Oude God, heeft de Bestuurscommissie beslist een som van 5.000 fr. in handen van den Burgemeester van Antwerpen te storten.

De Bestuurder van de Academie Hr. Lode Baekelmans en Prof. Van Mierlo hebben uit naam van ons Genootschap de gift aan den Heer Delwaide aangeboden.

2. - Zooals in de laatste zitting werd gezegd, ontving de Bestendige Secretaris begin April van wege den Heer Secretaris-Generaal Nijns een brief onderteekend door den Heer Gruslin, Directeur van het Hooger Onderwijs. Men herinnert zich, dat het Bestuur der Academie, op 2 Februari 11. een audiëntie bij den Heer Nijns had bekomen om dezen hoogen ambtenaar te onderhouden over zekere zaken rakende de Academie, n.l. het reglement van de 10-jaarlijksche prijzen voor moderne philo-

[p. 270]

logie en de toekenning van den prijs in den laatsten wedstrijd. De Heer Nijns raadde ons aan hem dienaangaande te schrijven. Hij liet ons trouwens den indruk, dat, bij gelegenheid van de reglementsherziening der 10-jaarlijksche prijzen, de mogelijkheid niet uitgesloten was de vraag van de prijstoekenning opnieuw te berde te brengen.

Het Bestuur richtte dan ook een brief aan den Heer Nijns i.d. 15 Februari, waarbij gevraagd werd, dat niet alleen de Academies voor Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten, maar ook de Taal-Academies zouden worden geraadpleegd.

De brief van 5 April door den Heer Gruslin onderteekend is een antwoord op het schrijven van het Bestuur. Deze brief luidde als volgt: ‘Ik heb de eer U goede ontvangst te melden van uw brief van 15 Februari 1943, nr B/43157, in zake de prijstoekenning in den wedstrijd voor Moderne Philologie. Die kwestie werd aan de twee Koninklijke Academies voor Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten van België onderworpen.’

De woorden ‘in zake de prijstoekenning in den wedstrijd van Moderne Philologie’ hadden eenigen onder ons de hoop gegeven, dat er sprake was van de prijstoekenning in den laatsten wedstrijd. De Bestendige Secretaris zou bij den schrijver van den brief om de juiste beteekenis dezer woorden gaan verzoeken. Ziehier wat vernomen werd:

De vraag door de Administratie aan beide Academies voor Wetenschappen, Lett. en Sch. K. gesteld betreft het reglement van de 10-jaarlijksche prijzen en het aanduiden der jury's.

De Academies zijn niet bevoegd om over de toekenning van de prijzen te beslissen. Alleen de Administratie heeft in dezen bevoegdheid en de Administratie heeft beslist.

Mededeelingen namens de Bestendige Commissies

I. - Bestendige Commissie voor Cultuurgeschiedenis.

Prof. J. Van Mierlo, lid-secretaris, legt verslag ter tafel over de zitting door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig: de HHn. leden Van Mierlo (secr.), Sals-

[p. 271]

mans, Van de Wijer, Baekelmans (voorz.), De Bom (onderv.), Timmermans, Claes, De Pillecijn.

Hospiteerende leden: de HHn. Baur, Van Eeghem, Blancquaert, Grauls, Carnoy, Lindemans.

Op de agenda staat: Het vroegere Dierenepos in de letterkunde der Nederlanden, lezing door Prof. Dr. J. Van Mierlo, lid der Academie.

Uit een inleiding op de vertaling van het dierenepos Isengrimus, van Magister Nivardus, licht schr. een eerste hoofdstuk, dat handelt in 't bijzonder over de nationaliteit van dezen dichter. De door den uitgever E. Voigt en door L. Willems gevolgde methode om die nationaliteit te bepalen lijkt ontoereikend. Om in dezen tot een zekeren uitslag te komen, zou moeten uitgemaakt worden in welke streek het epos zich afspeelt. In een beknopte samenvatting van geheel het gedicht wordt dan aangetoond, dat het speelt in het Gentsche, en dat derhalve Nivardus een Gentenaar is geweest. Eenige argumenten van F. Voigt uit de Vlaamsche namen, uit de spreekwoorden, uit vermelde heiligen, krijgen daardoor nu ook steun, terwijl de opwerpingen van L. Willems vervallen. Dat Nivardus een geboren Duitscher zou zijn uit het Keulsche, zooals F. Voigt meende, wordt echter door niets gestaafd, in 't bijzonder niet door de lofrede op abt Balduinus van Liesborn, die louter ironie is.

Verder, een tweede hoofdstuk, dat handelt over Nivardus' persoonlijkheid:

Nivardus was zeker geen monnik, al bestrijdt hij niet principiëel en stelselmatig het kloosterleven. Zijn bemoeiingen zouden een wereldgeestelijke verraden. Dan verkrijgt de hypothese dat hij scholaster van St. Pharaildis was wel eenige waarschijnlijkheid. Wat zijn Fransche sympathieën betreft, men kan alleen zeggen, dat zijn epos een feitelijk bestaanden, maatschappelijken, toestand veronderstelt, waarvoor hij eigenlijk nooit sympathie betuigt, waartegen hij veeleer spottend protesteert, wanneer daardoor het volk onrecht wordt aangedaan. Hij ziet geheel de christenheid, de monniken in 't bijzonder, de bisschoppen, den paus, geheel de wereld als bezeten van roof- en geldzucht. Waar wij hem in bepaalde gevallen nog kunnen controleeren, b.v. in de gevallen van paus Eugenius III; Anselmus, bisschop van Doornik; Walther, abt van Egmond; Balduin, abt van Liesborn; Bernard van Clairvaux, blijkt dat zijn felle

[p. 272]

kritiek voortkomt, niet uit den wil om de doodehand te bestrijden, of de liturgie, of het pausdom, zooals L. Willems het voorstelt, maar uit dweepzucht, die alle bezittingen, alle tijdelijke macht aan geestelijkheid en paus wil ontzeggen, om ze terug te voeren tot wat hij meent te zijn de evangelische armoede. Nivardus maakt den indruk van een wreveligen, pessimistisch gestemden geest, die niets dan verderf ziet in de maatschappij van zijn tijd, en die dan ook het einde der wereld voorspelt. Men vraagt zich dan slechts verbaasd af, hoe zulk een gestrenge rechter zich de gewaagdste obsceniteiten kon veroorloven en de eerste wet van het christendom, de naastenliefde, derwijze miskennen. Omdat zijn dweperij hem geen ernst was, maar literaire mode en stof voor ironie en sarcasme.

Prof. Van Mierlo wordt door den Hr. Voorzitter Van de Wijer met zijn lezing gelukgewenscht. De Commissie zal aan de Academie voorstellen die in de ‘Verslagen en Mededeelingen’ te laten opnemen,

II. - Bestendige Commissie voor Onderwijs en Nederlandsche Lexicographie.

De Heer Lode Monteyne, secretaris, legt verslag ter tafel over de zitting door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig de HHn. leden: Goemans, Verdeyen, Grootaers (onderv.), Cornette (voorz.), Carnoy, Monteyne (secr.), Grauls, Blancquaert, Van Eeghem, Baur, De Backer, Lindemans, Walschap.

Hospiteerende leden: HHn. Lode Baekelmans, Van de Wijer, Van Mierlo, De Bom.

Op de agenda staat: Het Lapidarium van Vondel. - Lezing door Prof. em. Dr. A.J.J. Van de Velde, Binnenlandsch Eerelid der Academie.

Op 28 Mei 1932 stelde wijlen Prof. Dr. M. Sabbe den spreker voor een ‘lapidarium’ van Vondel samen te stellen. Met dit doel bestudeerde Prof. Dr. Van de Velde lapidaria van enkele oudere auteurs en deed daaromtrent mededeelingen aan de Academie. Daarna excerpeerde hij de Vondel-uitgave, die door Alb. Verwey werd bezorgd, ten einde de steenen te kennen, door den dichter behandeld. Vondel noemt de gesteenten hoofdzakelijk in beschrijvingen. Slechts zelden spreekt hij over

[p. 273]

hun wetenschappelijke eigenschappen. Hij behandelt zes en dertig steenen, die hij beschouwt met het oog van den dichter, die enkel om hun pracht bekommerd is. Spreker gaat nu na welke eigenschappen Albertus Magnus, Maerlant en Porta toekennen aan de door Vondel in zijn werken geciteerde gesteenten, waarbij hij soms gebruik maakt van de hem ter hand gestelde aanteekeningen van wijlen Prof. Dr. Sabbe.

De heer Prof. Dr. Cornette, voorzitter, dankt en looft spreker voor zijn zoo interessante als pittoreske mededeeling, die zal verschijnen in de ‘Verslagen en Mededeelingen’ der Academie.

Dagorde

1^o - Lezing door Dr. A. Van Cauwelaert, lid der Academie: De romancier en zijn jeugd.

De Bestuurder, Hr. L. Baekelmans, spreekt uit naam der vergadering zijn dank en zijn gelukwenschen uit voor de belangrijke lezing van den Hr. Van Cauwelaert, en verzoekt hem deze lezing in de Juni-vergadering voort te zetten.

2^o - Wedstrijden der Academie. Barbier-prijs (1941-1942). Verslag van den Keurraad en beslissing der Academie. - De Hr. L. Monteyne, lid en secretaris-verslaggever, deelt het oordeel van den Keurraad mede die voorstelt den prijs toe te kennen aan het werk getiteld Willem Van Loo door F.R. Boschvogel (ps. van Fr. Ramon). De vergadering beaamt de uitspraak van de jury. (Zie het verslag door den Hr. L. Monteyne opgemaakt, blz. 275.)